Kielce: środowiska naukowe w 850 – lecie bazyliki katedralnej

Środowiska naukowe Krakowa, Lublina, Kielc oraz Skarżyska – Kamiennej debatowały dzisiaj na temat wieloaspektowego dorobku i funkcjonowania przez osiem i pół wieku kieleckiej bazyliki, podczas konferencji naukowej zorganizowanej w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach.

Na konferencję pt. „Katedra pw. Wniebowzięcia NMP w Kielcach – 850 lat istnienia”, złożyło się 12 naukowych referatów z dziedziny m.in. historii kościoła krakowskiego i kieleckiego, archeologii wzgórza katedralnego, sztuk plastycznych i muzycznych, dziejów statutów kolegiackich i różnych przejawów życia parafii katedralnej.

Mówiąc o dziejach kieleckiej katedry bp Jan Piotrowski wspomniał m.in o dziejach jej budowy i konsekracji, zachowaniu się antyfonarza z zapisem najstarszego hymnu „Gaude Mater Polonia”, sprowadzeniu ok. 1660 r. obrazu Matki Bożej zwanej Łaskawą i koronowanej 30 lat temu przez św. Jana Pawła II. – Najważniejsi są jednak ludzie, ale ci zwykli, bo oni, jak mówi św. Ireneusz z Lyonu, są „chwałą Bożą” – mówił bp Piotrowski.

Ks. dr Tomasz Gocel, dyrektor Archiwum Diecezjalnego dzieje katedry i parafii określił jako „wspaniałą spuściznę materialną i duchową”. – Konferencja jest poświęcona ludziom, związanym ze świątynią, którzy od średniowiecza po czasy współczesne współtworzyli ośrodek promieniujący na region i poza region – mówił.

Prof. dr hab. Krzysztof Ożóg (Uniwersytet Jagielloński) przedstawił „Kościół krakowski i jego rozwój w drugiej połowie XII wieku” jako tło fundacji i rozwoju krakowskiej kolegiaty, prezentując szczególnie postaci wybitnych biskupów: Pełki, Mateusza, Gedki. Gedeonowi (Gedce) kościół kielecki zawdzięcza swą fundację. Profesor zauważył m.in. zachodzącą emancypację kościoła katedralnego spod władzy świeckiej w XII w.

Referat archeologów Waldemara Glińskiego i Michała Glińskiego prezentował perspektywę archeologiczną, od badań z lat 60. i 70. XX wieku, po czasy współczesne. Archeolodzy stworzyli obrys najstarszej romańskiej świątyni, do której w XIII w. dostawiono wieże, potem przedłużono nawę główna i dobudowano kapitularz.

Ks. dr Paweł Tkaczyk, dyr. Muzeum Diecezjalne w Kielcach) w wystąpieniu „Sykstyna kielecka” omówił program ikonograficzny malowideł ściennych w kieleckiej katedrze, w kontekście długo kwestionowanych wartości fresków: dekoracji sklepienia nawy głównej, bocznych, prezbiterium. Są one inspirowane Starym Testamentem, głównie Księgą Rodzaju oraz m.in. wydarzeniami z życia Matki Bożej.

Dr Piotr Kardyś (PTH Oddział Skarżysko-Kamienna) przypomniał postać Stanisława z Bodzentyna, wikariusza kolegiaty kieleckiej z XVI w. i jego cenny księgozbiór. S. Danuta Kozieł (Archiwum Diecezjalne w Kielcach), dr hab. Sylwia Konarska-Zimnicka, prof. UJK, dr hab. Beata Wojciechowska, prof. UJK – przedstawiły Statuty Kolegiaty z 1523 r.

Z kolei ks. Michał Olejarczyk (WSD Kielce) przedstawił analizę muzykologiczno-historyczną XVIII-wiecznych, absolutnie unikatowych partytur chóralnych i orkiestrowych, znalezionych w bazylice katedralnej w Kielcach podczas aktualnie trwającego remontu organów.

Prof. dr hab. Wiesław Caban (UJK Kielce) pokazał kolegiatę kielecką jako miejsce uroczystości religijno-patriotycznych w dobie powstania styczniowego, a dr hab. Jerzy Gapys, prof. UJK omówił ogłoszenia parafialne jako źródło do badań nad dziejami parafii katedralnej w latach 1939-1945.

Nowszej historii poświęcone były ostatnie wystąpienia.

Dr hab. Ryszard Gryz, prof. UJK omówił dzieje katedry i parafii za probostwa ks. kan. Romana Zelka (1944-1965), natomiast ks. dr Tomasz Gocel (KUL) ukazał katedrę kielecką jako „opiekunkę Solidarności w latach 1980-1989”.