Kielce: świąteczne „Jeruzalem” na wystawie w Muzeum Wsi Kieleckiej

Wystawa pt. „A pod Jeruzalem nowa szopka była… Święta Bożego Narodzenia w zwyczajach i sztuce ludowej” od dziś jest dostępna w dworkowych salach w Muzeum Wsi Kieleckiej. Ekspozycja prezentuje eksponaty charakterystyczne dla tradycyjnych polskich Godów, zestawione z bożonarodzeniową sztuką współczesną.

„Podstawowym celem ekspozycji jest przedstawienie niezwykłego bogactwa dawnych wierzeń ludowych mieszkańców wsi, w przystępnej, edukacyjno-poglądowej formie. Świat dawnych ludowych obrzędów z zapisów XIX-wiecznych etnografów, zestawiony został z dziełami współczesnych artystów Kielecczyzny” – mówi Leszek Gawlik, komisarz wystawy.

Wybrane ludowe wierzenia okresu Bożego Narodzenia, związane z magią urodzaju, wróżbami matrymonialnymi, przepowiadaniem pogody, czy zabiegami chroniącymi od złego, ukazane zostały z wykorzystaniem oryginalnych narzędzi, sprzętów, mebli i przedmiotów codziennego użytku. Zwiedzający mogą także zapoznać się z postaciami świętych, których uroczystości patronalne przypadają w czasie Adwentu, np. św. Barbary czy św. Mikołaja.

Jedna z sal została tak zagospodarowana, aby pokazać regionalne tradycje wigilijne. Jest to aranżacja wnętrza wiejskiego z wigilijnym stołem, piecem chlebowym i świątecznym wystrojem, gdzie zwiedzający ma okazję odszukać i poznać symboliczny sens konkretnych wierzeń utrwalonych w literaturze etnograficznej. Warstwę tekstową wystawy stanowią opisy poszczególnych praktyk religijnych, a także ludowe przysłowia i porzekadła, poświęcone najważniejszym momentom obrzędowym.

W Dworku Laszczyków nie mogło zabraknąć tradycyjnej przystrojonej, orzechami i tzw. „światami” (ozdobami z opłatków) – wiejskiej „podłaźniczki”, czyli gałęzi wiszącej u pułapu, a także dziewiętnastowiecznej wersji wigilijnego drzewka, ubranego w charakterystyczne słomiane łańcuchy i papierowe lalki, wzorowane na ozdobach z okresu międzywojennego.

Został także zaprezentowany wybór świątecznych teksów muzycznych. Jak informuje Leszek Gawlik, są to m.in. stare, mało znane wiejskie „dzikie kolędy”, o tematyce świeckiej oraz pastorałki pochodzące z XIX-wiecznych publikacji księdza Michała Mioduszewskiego. Pokazano także świąteczne karty pocztowe, ze zbiorów Muzeum Wsi Kieleckiej.

Integralną część wystawy stanowią najciekawsze prace malarskie i rzeźbiarskie współczesnych twórców Kielecczyzny, ukazujące przesyconą sentymentalizmem, wyidealizowaną recepcję „Świąt Godnych” w interpretacjach obecnych mieszkańców wsi.

„Wizja świąt zaprezentowana przez rzeźbiarzy i malarzy ludowych takich jak: Bogdan Gębski, Grzegorz Król, Tadeusz Żak, Marianna Wiśnios, Eugeniusz Brożek, stanowi jednocześnie dowód na to, które z licznych dawniej zwyczajów, obrzędów i symboli zimowego cyklu świątecznego, odcisnęły najmocniejsze piętno w świadomości twórców wiejskich, żyjących w realiach kultury masowej” – dodaje Leszek Gawlik.

Wystawa jest dostępna do 6 lutego.