Kielce: warianty historyczne, socjalne, kulturowe społeczności żydowskiej tematem sesji naukowej

Partie polityczne, domy modlitwy i tzw. kuczki w sztetlach, pieczęcie żydowskie i współczesne konkursy tematyczne dotyczące Żydów – takie m.in. materiały naukowe zostały zaprezentowane dzisiaj w Archiwum Państwowym w Kielcach podczas sesji pt. „Społeczność żydowska w źródle archiwalnym”.

Organizatorami spotkania były: Archiwum Państwowe w Kielcach oraz Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Dr Lech Frączek (Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie) omówił wybrane pieczęcie żydowskie regionu świętokrzyskiego z XIX i XX wieku, a dr Bartosz Kułan (Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości), podjął próbę charakterystyki społeczności żydowskiej w więzieniu w Chęcinach.

Ewa Kołomańska (Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie, oddział Muzeum Wsi Kieleckiej) przedstawiła epizody z życia Karola Wojtyły, związane ze środowiskiem żydowskim, a Agnieszka Malinowska omówiła żydowskie partie polityczne w Starachowicach-Wierzbniku w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

Cmentarze Staszowa, na tle dziejów Żydów staszowskich od XVI w., były tematem przewodnim wystąpienia dr. Dariusza Kubalskiego, reprezentującego Staszowskie Towarzystwo Kulturalne. – Na jednym z cmentarzy założono przedszkole, wcześniej był tam teren przyszkolny. Zachowały się zdjęcia uczennic, które siedzą na rozrzuconych bezładnie macewach – mówił.

Do zabytków przestrzeni materialnej odnieśli się w swoich wystąpieniach pracownicy Muzeum Historii Kielc: Krzysztof Myśliński i Leszek Dziedzic, którzy scharakteryzowali zachowane żydowskie domy modlitwy oraz kuczki – balkony zastępujące namioty do obchodów święta Sukkot (zwanych w Polsce świętem kuczek). Zastanawiali się, czy to zaledwie historyczne detale, czy otwarty problem badawczy?

Myśliński zaprezentował „kłopotliwą i nieprecyzyjną terminologię”, z którą borykają się badacze zajmujący się synagogami, bożnicami względnie bóźnicami i bóżniczkami, czy sztiblami i bet – ha – midraszami, które to pojęcia wprowadzają sporo zamieszania przez brak jasnych definicji. Z kolei pokaz zdjęć kuczek z lat powojennych – w Kielcach, Ostrowcu Świętokrzyskim, Końskich, Działoszycach, wzbogacony komentarzem naukowym, był dowodem na znaczny stopień dewastacji tego rodzaju dziedzictwa materialnego.

Na zakończenie obrad, Michał Brzoza reprezentujący Ośrodek Edukacyjno – Muzealny „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku omówił efekty 9. edycji ogólnopolskiego konkursu tematycznego „Nasi sąsiedzi – Żydzi”, traktując konkurs jako projekt edukacyjny będący zarazem źródłem badawczym dla historyków.

Spotkaniu towarzyszyła wystawa „Materiały dotyczące społeczności żydowskiej z zasobu Archiwum Państwowego w Kielcach”, opracowana przez Łukasza Guldona, Michała Kuberę i Konrada Maja (Archiwum Państwowe w Kielcach) – prezentowana online na stronie Archiwum Państwowego w Kielcach https://www.kielce.ap.gov.pl/