Kielce: wykład nt. synagogi zainaugurował spotkania chrześcijańsko-żydowskie

Wykład prof. Eleonory Bergman pt. „Odkrywanie kieleckiej synagogi” zainaugurował X Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie, które rozpoczęły 14 października w gmachu znajdującym się na miejscu dawnej synagogi w Kielcach. Trwać one będą do 23 października.

Prof. Eleonora Bergman – historyk architektury, zajmująca się od połowy lat 80. zabytkami kultury żydowskiej oraz ich historią, opowiedziała przybyłym kielczanom i zaproszonym gościom o budownictwie synagogalnym na przykładzie m.in. danej synagogi kieleckiej. Według pani profesor, synagoga kielecka nie posiadała elementów architektury cerkiewnej oraz nie nawiązywała do synagog wiedeńskich czy wrocławskich, jak twierdzili inni badacze.

Podczas spotkania po raz pierwszy zaprezentowana została przez Piotra Świerczyńskiego z Instytutu Kultury Spotkania i Dialogu, rekonstrukcja 3D kieleckiej synagogi. Opowiedział również o przygotowanej wystawie, odkrywającej dawny żydowski dom modlitwy w Kielcach.

Prof. Eleonora Bergman pracuje w Żydowskim Instytucie Historycznym, którego w latach 2007–2011 była dyrektorem. Jest członkiem m.in.: Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Rady Fundacji Auschwitz-Birkenau oraz Komitetu Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie.

Jest także autorką wielu publikacji poświęconym synagogom i bożnicom, m.in.: „Nie masz bóżnicy powszechnej” Synagogi i domy modlitwy w Warszawie od końca XVIII do początku XXI wieku (Wyd. DiG, 2007) oraz katalogu przygotowanego wraz z Janem Jagielskim „Zachowane synagogi i domy modlitwy w Polsce”. (Żydowski Instytut Historyczny, 1996).

Kielecka synagoga oddana została uroczyście do użytku 18 września 1903 roku. Wybudowana została na placu zakupionym przez kieleckiego działacza żydowskiego Mojżesza Pfefera. Budowla została zaprojektowana przez architekta miejskiego Stanisława Szpakowskiego. Była murowana, w stylu neoromańsko-mauretańskim. Jej wnętrze było bogato zdobione.

Podczas II wojny światowej Niemcy żydowską bożnicę zdewastowali. Przez kilka lat po wojnie budynek stał opuszczony i niszczał. W latach 1951–1955 przeprowadzono remont. Do 2011 r. mieściło się tu Archiwum Państwowe.

Przy synagodze znajduje się głaz z tablicą pamiątkową poświęcony ofiarom getta kieleckiego i obozu zagłady w Treblince oraz innych obozów. Obok znajduje się również monumentalny mur Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, upamiętniający Polaków, którzy zginęli za udzielanie pomocy Żydom.

Jubileuszowym spotkaniom chrześcijańsko-żydowskim, których organizatorem jest Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, przyświeca hasło „Beit Tefilia – Dom Modlitwy”. Spotkania poświęcone są żydowskiemu domowi modlitwy. Podczas dziesięciu dni odbędą się w gmachu dawnej synagogi przy ul. Warszawskiej 17 wykłady, debata, koncert, oprowadzanie po wystawie i spacer miejski.

W sobotę, 16 października, o godz. 17.00 odbędzie się koncert w wykonaniu warszawskiego kameralnego chóru „Szir Awiw”. Artyści wykonają szabasowe pieśni żydowskie. Następnego dnia o godz. 15.30 debatę poświęconą synagodze i świątyni kościelnej prowadzić będą: rabinka Małgorzata Kordowicz z warszawskiej gminy żydowskiej i ks. Alfred Wierzbicki, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

We wtorek, 19 października o godz. 18.00, prof. Leszek Hońdo z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego wygłosi wykład dotyczący Księgi Zmarłych żydowskiej gminy w Kielcach.

Kolejny wykład, 21 października o godz. 18.00, wygłosi duchowny prawosławny, ks. prof. Henryk Paprocki z Warszawy, który opowie o wpływie tradycji judaistycznej na chrześcijańską architekturę.

Ostatnim gościem spotkań chrześcijańsko-żydowskich będzie filozof i znawca historii Żydów szydłowskich ks. prof. Paweł Mazanka, który 22 października o godz. 18.00 będzie mówił na temat „Dzieci XVI-wiecznej synagogi. O Żydach z Szydłowa”.

Na zakończenie spotkań organizatorzy zapraszają 23 października o godz. 17.00 na spacer miejski pod nazwą „Wieczór kieleckich świątyń”. Spacer rozpocznie się od synagogi i obejmie cerkiew, kościół ewangelicki i kościół katolicki.

Po każdym spotkaniu odbywać się będzie kuratorskie oprowadzenie po wystawie „Odkrywanie kieleckiej synagogi”. Zwiedzanie będzie możliwe także 15, 18 i 20 października o godzinie 17.00.

Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie są cykliczną imprezą organizowaną w Kielcach od 2011 roku przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. Projekt realizowany jest przy wsparciu Urzędu Miasta Kielce i Fundacji im. Róży Luksemburg.

Stowarzyszenie im. Jana Karskiego powstało w 2005 roku w Kielcach. W roku 2015, powołany został do życia Instytut Kultury Spotkania i Dialogu. Jego siedziba jest w budynku przy ulicy Planty 7, który był świadkiem tragicznych wydarzeń z 1946 roku.