Kielce: zainaugurowano obchody 69. rocznicy pogromu kieleckiego

Dyskusja pt. „Jak pamiętać o pogromie w Kielcach? Kształty i formy pamięci”, z udziałem znawców tej problematyki: prof. Stanisławem Meduckim, prof. Stanisławem Żakiem, red. Jerzym Danielem, red. Bohdanem Gumowskim i prowadzącym Bogdanem Białkiem, zainaugurowała 2 lipca br. w Kielcach czterodniowe obchody 69. rocznicy pogromu kieleckiego.

Spotkanie odbyło się na tle wystawy fotografii Żydów polskich „I ciągle widzę ich twarze” w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, mieszczącym się w kamienicy, która była miejscem pogromu. Dyskusja z udziałem znawców problematyki pogromu kieleckiego wzbudziła żywe zainteresowanie przybyłych uczestników.

Organizator obchodów Bogdan Białek zapraszając do dyskusji poinformował, że w związku z przyszłoroczną, 70. rocznicą, tragicznych wydarzeń kieleckich, pragnie rozpocząć wielomiesięczną debatę o tym, czy należy pamiętać o pogromie kieleckim i w jaki sposób należy o nim rozmawiać. Gdyż jego zdaniem nie należy tak ważnych obchodów rocznicowych sprowadzać tylko do oficjalnej celebracji, a potem zapomnieć do następnej rocznicy.

Zdaniem prof. Stanisława Meduckiego, o pogromie kieleckim nie należy zapominać, ale choć jest „plamą” w historii miasta, to należy nauczyć się z tym żyć. Prof. Stanisław Żak zwrócił uwagę, że należy pamiętać o tragicznym wydarzeniu, ale mieszkańcy Kielc nie muszą się wstydzić swojego miasta i jego historii. Zdaniem profesora, należy walczyć ze stereotypem, że Polak dla Żyda musi być wrogiem, albo takim, iż wśród Żydów miasto Kielce musi budzić ciągle strach i przerażenie. Podobnego zdania, że należy pamiętać i poszerzać wiedzę na temat pogromu kieleckiego byli redaktorzy – Jerzy Daniel i Bohdan Gumowski, zajmujący się tą problematyką w swej pracy dziennikarskiej i twórczości.

Prof. Stanisław Meducki, kielecki historyk, jest autorem publikacji m.in. o Armii Krajowej w strukturze polskiego państwa podziemnego, stosunkach polsko-żydowskich w tym okresie (m.in. „Z kroniki utraconego sąsiedztwa”), książki „Kielce w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945”, współautor „Antyżydowskich wydarzeń kieleckie 4 lipca 1946. Dokumenty i materiały”. Jest także prezesem Kieleckiego Towarzystwa Naukowego.

Prof. Stanisław Żak – naoczny świadek wydarzeń związanych z pogromem, jest literaturoznawcą, historykiem, publicystą. Był senatorem I i II kadencji i członkiem-założycielem Stowarzyszenia im. Jana Karskiego. W 1980 r. był jednym z organizatorów NZSS "Solidarność" na WSP w Kielcach, następnie członkiem Komisji Zakładowej. W 1981 r. był też współzałożycielem rozwiązanego w 1983 i reaktywowanego w 1988 r. Klubu Inteligencji Katolickiej w Kielcach. Po wprowadzeniu stanu wojennego został dwukrotnie internowany, łącznie na około 10 miesięcy.

Bohdan Gumowski – dziennikarz, reżyser radiowy, prozaiki i dramaturg – zajmuje się tematyką kulturalną i historyczną. Jest autorem i reżyserem słuchowisk dokumentalnych, między innymi o pogromie kieleckim „…bliźniego swego”; „Pamiętnik Anny Kestenberg” o zagładzie staszowskiego getta, czy „Westerplatte” o ostatniej obsadzie oddziału wartowniczego w 1939 r.

Jerzy Daniel, dziennikarz, autor książek, wydawca – jest m.in. autorem książki „Żyd w zielonym kapeluszu” o pogromie Żydów w Kielcach. Opracował i wydał tom „Zza drutów kieleckiego getta”, który ukazał się w 70. rocznicę jego zagłady.
Bogdan Białek jest prezesem Stowarzyszenia im. Jana Karskiego i współprzewodniczącym Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. Jest także członkiem honorowym Kieltzer Society – Stowarzyszenia Kieleckich Żydów w Nowym Jorku.

Spotkanie zakończył pokaz filmu dokumentalnego „Kielce – miasto pamięci” oraz reportaży filmowych dokumentujących Marsze Pamięci organizowane przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. Bohaterem filmu jest Bogdan Białek, który od wielu lat zajmuje się przywracaniem pamięci o kieleckich Żydach, upamiętnianiem ofiar pogromu kieleckiego oraz rozwijaniem dialogu polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego.

Dziś zostanie otwarta wystawa „Z narażeniem życia. Polacy ratujący Żydów podczas Zagłady” w „Muzeum na Kółkach” ulokowanym przy pomniku White Wash przy ul. Piotrkowskiej. Jej organizatorem będzie Muzeum Historii Żydów Polskich. Przez trzy dni towarzyszyć jej będą warsztaty edukacyjne dla mieszkańców Kielc. Później w kamienicy przy ul. Planty 7/9 odbędzie się pokaz filmów Andrzeja Miłosza pt. „Pogrom. Kielce. 4 lipca 1946 r.” i „Henio” – zapis rozmowy z Henrykiem Błaszczykiem, rzekomą ofiarą Żydów, którego znikniecie wykorzystano jako pretekst do pogromu.

W sobotę pokaz filmu „Amnezja” z udziałem Jerzego Śladkowskiego i Piotra Piwowarczyka – współautora i bohatera filmu, który po powrocie z emigracji dowiedział się, że w tragicznych wydarzeniach w lipcu 1946 r. po stronie atakujących był jego dziadek.

Modlitwy Żydów i chrześcijan na cmentarzu żydowskim, przypomnienie przebiegu wydarzeń z 4 lipca 1946 r. i nazwisk ofiar oraz wręczenie wyróżnień Femina Bona i Vir Bonus zasłużonym osobom w tworzeniu dobrych relacji polsko-żydowskich – złożą się na główne obchody 69. rocznicy pogromu kieleckiego, które odbędą się 5 lipca br. w Kielcach.

W Kielcach 4 lipca 1946 roku miały miejsce wydarzenia, w czasie których zamordowano 36 osób narodowości żydowskiej. Ofiarami pogromu było w sumie ponad 40 Żydów, ponieważ część rannych zmarła w szpitalu. Wśród ofiar byli m.in.: dziecko, niemowlę, kobieta w ciąży, młodzi – 16-, 17-letni członkowie kibucu. Wydarzenia w Kielcach zostały wywołane plotką o porwaniu polskiego dziecka przez Żydów.

Pogrom rozpoczął się w godzinach rannych i trwał ponad 6 godzin, zachowania antyżydowskie i próby wywołania nowych zajść miały miejsce także wieczorem. Większość wydarzeń rozegrała się w budynku przy ulicy Planty, gdzie mieszkali Żydzi.