Kielce: żydowska codzienność w fotografii i dokumencie na wystawie w Archiwum Państwowym

Synagogi, mykwy, chedery, domy żydowskie, święta i zawody sportowe, plany fabryk, targi i cmentarze – to tylko niektóre tematy z codzienności żydowskiej Kielecczyzny do II wojny światowej, prezentowane na kilkudziesięciu planszach w siedzibie Archiwum Państwowego w Kielcach. Fotografie pochodzą ze zbiorów muzeum w Chmielniku, dokumenty – z Archiwum Państwowego w Kielcach.

Otwarta dzisiaj wystawa towarzyszyła konferencji naukowej o społeczności żydowskiej w Małopolsce.
Wystawa na ponad 20 planszach pokazuje różne przejawy aktywności żydowskiej w m.in.: Chmielniku, Jędrzejowie, Pińczowie, Staszowie, Ostrowcu Świętokrzyskim, Ożarowie, Chęcinach, Szydłowie i in. Jest kompozycją unikatowych zdjęć i dokumentów, np. planów żydowskich szkół, mykwy do obmywań rytualnych, korespondencji w sprawie emigracji i in.

Jak podkreśliła dyrektor Archiwum Państwowego w Kielcach – Wiesława Rutkowska, wystawa to efekt współpracy realizowanej dzięki Porozumieniu zawartemu w październiku 2012 r. pomiędzy Archiwum Państwowym w Kiecach a Ośrodkiem Edukacyjno–Muzealnym „Świętokrzyski Sztetl” w Chmielniku.
– Przypominamy m.in., jak ogromną wagę Żydzi przykładali do edukacji. Chłopcy rozpoczynali naukę w chederach już w wieku 3-4 lat. By zachęcić ich do nauki mełamed (nauczyciel) smarował ich paluszki miodem, a na książkach z hebrajskim alfabetem rozrzucał rodzynki. Uzdolnieni młodzieńcy mogli kontynuować naukę w jesziwach – akademiach talmudycznych utrzymywanych przez większe gminy. Biednym pomagały bractwa dobroczynności. Dzieci żydowskie uczęszczały również do szkół państwowych, gdzie uczyły się razem z katolikami – opowiada Edyta Sokołowska z muzeum w Chmielniku.

Wystawa ma wędrować po Kielecczyźnie, promując muzeum w Chmielniku i zachęcając do poznawania wiedzy o społeczności żydowskiej przed II wojną światową.
Wernisaż poprzedził konferencję studencko–doktorancką „Społeczność żydowska w Małopolsce”, zorganizowaną przez Instytut Historii Jana Kochanowskiego w Kielcach. Referaty podejmowały problematykę funkcjonowania społeczności żydowskiej m.in. w powiecie sandomierskim oraz w Pińczowie, Kielcach, Szydłowcu, Chęcinach. Była mowa nie tylko o życiu gospodarczym, ale i o klubach bokserskich w Kielcach, o miejscach pamięci i o wciąż weryfikowanych zagadnieniach dotyczących sytuacji Żydów w świetle dokumentacji wymiaru sprawiedliwości po 1945 roku.