Klauzula sumienia, obchody Chrztu Polski, organizacja ŚDM podczas obrad KEP

Klauzula sumienia, program duszpasterski, obchody 1050. rocznicy Chrztu Polski, organizacja Światowych Dni Młodzieży – były tematami 366. Zebrania Plenarnego KEP. Obrady podsumowali zastępca przewodniczącego KEP abp Marek Jędraszewski oraz sekretarz generalny KEP bp Artur Miziński na konferencji prasowej 8 października.

Abp Marek Jędraszewski, który w zastępstwie uczestniczącego w synodzie w Rzymie abp. Stanisława Gądeckiego prowadził obrady biskupów podkreślił, że program duszpasterski Kościoła katolickiego w Polsce uwzględnia znaczącą dla dziejów państwa, narodu i Kościoła 1050. rocznicę chrztu Polski i jest przygotowaniem do tej przypadającej w 2016 r. rocznicy.

Metropolita łódzki przypomniał, że nowy rok duszpasterski rozpocznie się w I niedzielę Adwentu pod hasłem „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Podkreślił, że proces nawracania się jest wyzwaniem dla kolejnych pokoleń. – Każde, kolejne pokolenie staje przed podobnymi wyzwaniami, by Ewangelię przyjąć i nią żyć, wzrastać w swoim człowieczeństwie i zbliżać się przez to do Boga, mimo zmieniającego się kontekstu.

Program duszpasterski chce zwrócić uwagę na konieczność nawrócenia się, zarówno w aspekcie indywidualnym jak i wspólnotowym. – Trudno jedno od drugiego oddzielić. Rodzimy się w Kościele i w nim chcemy umrzeć, przekazując kolejnym pokoleniom skarb jaki otrzymaliśmy. Zadanie to podejmujemy z nadzieją i wielką radością – zapewnił wiceprzewodniczący Episkopatu.

Z kolei sekretarz generalny KEP bp Artur Miziński zwrócił uwagę, iż wierni świeccy odwołując się do klauzuli sumienia niejednokrotnie spotykają się z niemożnością skorzystania z niej w pełnym wymiarze, jako jednego z przejawów wolności. Mówił też, że biskupi zwrócili uwagę na konieczność formacji moralnej wiernych, odwołującej się do sumienia. – Sumienie jest nie tylko kwestią religijnego odniesienia do Boga, ale także jest miejscem rozumnego rozeznania i oceny postępowania osoby w świetle niezmiennych zasad etycznych i zgodnych bądź niezgodnych z nimi przepisów prawa państwowego – wyjaśniał.

Przypomniał, że art. 53 Konstytucji RP gwarantuje wolność osoby i sumienia, a potwierdza to tekst Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w art. 10 ust. 2. Dlatego człowiek wiary ma prawo do odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem. Obywatel Polski ma możliwość skorzystać z tego wolnościowego prawa – wyrażenia sprzeciwu w sytuacjach, w których racjonalnie ocenia jakąś ustawą i przepis jako niezgodne z własnym sumieniem. – Wyraziliśmy wdzięczność tym osobom, które upominają się o pełne poszanowanie wolności sumienia, gwarantowanej przez Konstytucję RP. Dziękujemy też mediom za ujawnienia takich przypadków, aby uprawnienia nie tylko były zagwarantowane w przepisach, ale też aby można było z nich w pełni skorzystać – mówił bp Miziński. Podkreślił, jak ważne jest, aby można było skorzystać w pełni z tych uprawnień i żeby nie wchodziło to w kolizję z innymi prawami, np. pacjenta. Prof. Chazana nie mógł w pełni skorzystać ze swojego prawa, a jego sprzeciw spowodował konsekwencje, które są niesprawiedliwe w ocenie wielu środowisk – podkreślił sekretarz generalny KEP.

O przygotowaniach – duchowych i technicznych – Światowych Dni Młodzieży mówił abp Jędraszewski, który przypomniał, że trzeba będzie przyjąć rzesze młodzieży z całego świata. Będą oni chcieli spotkać się ze sobą, Ojcem Świętym i Kościołem w Polsce, który ma już 1050 lat. Powiedział, że w czasie obrad biskupi zwracali uwagę, że należy tak przedstawić to wielkie wydarzenie, aby wierni mieli świadomość, że dotyczy ono całej wspólnoty, nie tylko młodzieży, ale ich rodziców, chorych, cierpiących. Organizacja nie dotyczy tylko Krakowa, ale diecezji, które podejmą młodych pielgrzymów. Ważnym argumentem na rzecz zorganizowania ŚDM jest rocznica Chrztu Polski. – Chcemy podzielić się nasza tradycją i radością – stwierdził abp Jędraszewski.

Bp Miziński poinformował, że biskupi omawiali także zbliżające się wybory samorządowe. Świeccy katolicy mają prawo i obowiązek włączać się w życie społeczne – gospodarcze i ekonomiczne, dlatego biskupi, w myśl adhortacji „Christefidelis laici” przypominają, że mają prawo i obowiązek brać udział w wyborach. Powinni więc oddać głosy zgodnie z własnym sumieniem i formacją w oparciu o określony system wartości, oceniając kandydatów. Sekretarz generalny KEP zastrzegł, że biskupom nie chodzi o konkretne ugrupowania i nazwiska, ale zachętę do wzięcia współodpowiedzialności za kształt społeczeństwa, po ocenie kandydatów i ich programów.

Co do ratyfikacji Konwencji o zapobieganiu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej przypomniał, że KEP po raz kolejny sprzeciwia się jakiejkolwiek przemocy, szczególnie wobec słabszych, natomiast nie do zaakceptowania są teza, że źródłem przemocy jest religia czy też redefiniowanie płci, a co za tym idzie – małżeństwa i rodziny. – Tezy te, zawarte pod tak szlachetnym i nośnym tytułem są nie do zaakceptowania, niezgodne z nauką Kościoła, więc uczulamy wiernych, aby byli świadomi, że tego rodzaju treści przemycane są w tak ważniej konwencji.

Odpowiadając na pytanie dziennikarzy metropolita łódzki jeszcze raz mówił o krytycznej ocenie, jakim był poddany nowy elementarz, o czym mówił w trakcie obrad przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego bp Marek Mendyk. W opinii fachowców elementarz infantylizuje przekazywane treści, brakuje w nim konsekwencji przekazu, pomija treści, związane z instytucją małżeństwa i rodziny, w której wzrasta małe dziecko. Nie ma np. obrazu rodziny, siedzącej przy stole. Usunięte są treści, związane z cywilizacją zachodnią, a więc przeniknięte chrześcijaństwem, przekaz jest właściwie zupełnie z nich wyprany. Elementarz wprowadza natomiast wątki guseł i czarów, czyli tego, co dominowało w epoce przedchrześcijańskiej i to w XXI w., szczycącym się postępem i racjonalizmem. – To powrót do rzeczy, które nie mają nic wspólnego z rozumem, czyli i z chrześcijaństwem – ubolewał abp Jędraszewski. Zapewnił, że krytykom chodzi wyłącznie o to, żeby dzieci miały dobry podręcznik. – Jeżeli w elementarzu dostrzegamy błędy, nie możemy zamykać na to oczy. Tu nie można operować kategorią naszego interesu, chodzi o dzieci – zapewnił. Przypomniał, że elementarz powstawał w wielkim pośpiechu, nie mógł więc być poddany spokojnej i rzetelnej analizie, bo nie było na to czasu.

Abp Jędraszewski poinformował także o wykładzie nt. stosunkach państwo – Kościół wybitnego prawnika prof. Wojciecha Łączkowskiego. Profesor miał zwrócić w nim uwagę na trzy elementy składające się na tę rzeczywistość. Zapisy prawne – Konkordat i Konstytucję, w których został zbudowany mądry model autonomii i współpracy tych dwóch podmiotów na rzecz dobra wspólnego. Co jakiś czas pojawiają się napięcia, wywołujące dyskusje publiczne, np. finansowanie Kościoła. Dochodzi też do napięć ideowych, np. dotyczących kwestii sumienia i sprzeciwu wobec prawa. Przykładem takiego sprzeciwu jest protest robotników w 1956 i 1980 r. Niezależnie od prawa ludzie mają podstawową intuicję co jest dobre, a co złe, także w wymiarze społecznym, co każe uznać, że pozytywizm prawny ma swoje ograniczenia i nie może stanowić o dobrym funkcjonowaniu państwa, jeśli pozbawia się obywatela tego, co jest jego fundamentalnym prawem. Byt państwa powinien być budowany na takich wartościach, jak prawda, dobro i piękno i każdy powinien znaleźć z nim właściwe dla siebie miejsce. – Nie wiem, czy prof. Chazan i aktor z Łodzi, wyrzucony z teatru za odmowę udziału w „Golgota Picnic” poczuli, że Polska anno 2014 jest ich domem – zastanawiał się metropolita łódzki. – Zostali ukarani za to, że chcieli postępować zgodnie z własnym sumieniem.

Nawiązując do obradującego w Rzymie Synodu nt. rodziny, abp Jędraszewski poinformował, że biskupi postanowili wstrzymać się z publikacją listu, odczytywanego w kościołach z okazji święta Świętej Rodziny – na przełomie starego i nowego roku. – Czekamy na owoce Synodu, który obecnie trwa, dopiero wówczas KEP wystosuje list w związku ze świętem.

Pytany przez dziennikarza, czy klauzula sumienia ma być rozszerzona na przedstawicieli innych zawodów niż medycy, abp Jędraszewski stwierdził, że wszędzie, gdzie człowiek działa i wiąże się z wolnymi wyborami, musi działać sumienie. – Kierując się sumieniem dajemy szansę, że każdy w Polsce będzie wolny i będzie Polsce służył.

Metropolita łódzki odpowiedział też na pytanie o ocenę faktu, że odpisy na Kościoły będą możliwe dopiero od 2016 r. Czy biskupi są rozczarowani, że sprawa nie została rozwiązana do końca? – I tak i nie, system funkcjonuje. Inicjatywa zmian wyszła ze strony rządu, rozmowy zostały podjęte, były publicznie dyskutowane. Teraz zostały zawieszone i prawdopodobnie będzie tak, że gdy sytuacja polityczna wyklaruje się po zbliżających się wyborach, temat zostanie podjęty. – Mam nadzieję, że zostanie podjęty w duchu wzajemnego zrozumienia i poszanowania dla dobra funkcjonowania tak ważnych instytucji w życiu naszego narodu i państwa jakim jest nie tylko Kościół katolicki, ale też inne Kościoły i związki wyznaniowe – stwierdził abp Jędraszewski.