Kolejni Sprawiedliwi wśród Narodów Świata

Ceremonia wręczenia odznaczenia „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” śp. Zofii Bani z Pińczowa i tytułu Honorowy Obywatel Izraela Leonowi Śliwińskiemu z Kielc odbyła się 26 stycznia.

Oba tytuły przyznał Instytut Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie w ramach odbywających się II Kieleckich Spotkań Chrześcijańsko-Żydowskich Tikkkun-Naprawa.

Uroczystość uhonorowania mieszkańców w Urzędzie Miasta Kielc rozpoczął ambasador Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner, który w swym wystąpieniu przypomniał, że Sprawiedliwych w regionie świętokrzyskim mieszka kilkudziesięciu, w Polsce – 6351, a w Europie jest ich ponad 22 tys.

„Chcemy pamiętać tych bohaterów, cichych, skromnych, o których nie wiedziała nawet rodzina i sąsiedzi” – powiedział dyplomata izraelski. „Dzisiaj doświadczany lekcji dla przyszłości. To, co zrobili nasi bohaterowie, daje nam nadzieję, że jest możliwość poprawiania świata na lepsze” – podkreślił.

Decyzją Instytutu Yad Vashem śp. Zofia Bania została odznaczona tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” za swą odwagę i oddanie dla ratowania żydowskiej rodziny Rubinków w czasie okupacji hitlerowskiej. Odznaczenie odebrał jej syn – Marian Bania, który jako 7-letni chłopiec pomagał swoim rodzicom w ukrywaniu żydowskiej rodziny.

Śp. Zofia Bania (1907-91) była mieszkanką Pińczowa i przed wojną przyjaźniła się z Franciszką i Izraelem Rubinkami, którzy prowadzili mały sklepik. „Gdy w 1942 r. niemieccy okupanci rozpoczęli eksterminację pińczowskich Żydów, Rubinkowie postanowili ratować się i poprosili o pomoc swą przyjaciółkę. Mimo grożącej za ukrywanie Żydów kary śmierci, Zofia Bania przyjęła ich bardzo serdecznie, wbrew stanowczemu sprzeciwowi swego męża. Przyjmując Rubinków pod dach swojego małego domu, narażała życie nie tylko swoje, ale również wszystkich jego domowników” – głosi oficjalny komunikat Instytutu Yad Vashem.

W zeznaniu złożonym dla placówki izraelskiej Marian Bania wspominał: „Pamiętam, jak kiedyś Niemcy spali w naszym domu, a Izrael Rubinek ukryty w piwnicy wraz z rodziną dostał ataku kaszlu. Ja, udając chorego, kaszlałem całą noc, aby odwrócić uwagę Niemców. Bardzo się bałem, żeby Niemcy nie usłyszeli odgłosów wydostających się z piwnicy. Byłem tego świadomy, że wszyscy możemy zginąć. […] Moja matka często mi mówiła, że jest ze mnie dumna”.

Tytuł Honorowy Obywatel Izraela otrzymał urodzony w 1929 r. kielczanin Leon Śliwiński, który ma już odznaczenie „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznane w 1993 r. (Uhonorowani zostali nim 2 lata wcześniej również jego rodzice – Leonia i Leon Śliwińscy.)

Śliwiński został Honorowym Obywatelem za to, że w kwietniu 1943 bohatersko wyprowadził z kieleckiego getta i przyprowadził do rodzinnego domu chłopca – Dawida Friedmana. „Chciałem uratować Dawida przed śmiercią, bo wiedziałem, że z getta wywożą do obozu koncentracyjnego i tam mordują” – wspominał po latach pan Śliwiński.

Dawid otrzymał metrykę na nazwisko Zygmunt Śliwiński i jego nowi opiekunowie przedstawiali go jako kuzyna z Warszawy. Traktowany był jak prawdziwy członek rodziny, z pełną miłością, serdecznością i oddaniem. Sąsiedzi nie domyślali się prawdziwej tożsamości chłopca, który mieszkał u Śliwińskich aż do wyzwolenia w styczniu 1945 r.

Po pogromie kieleckim Dawid Friedman wyemigrował z Polski i zamieszkał w Izraelu. Po latach rozłąki ponownie udało mu się nawiązać kontakt ze swoim przyjacielem Leonem dopiero w latach 90-tych.

Uroczystość uświetnił program muzyczny w wykonaniu skrzypaczki Ludmiły Worobiec-Witek i Artura Jaronia, grającego na fortepianie, którzy wykonali fragment muzyki z filmu „Lista Schindlera” i utwór Maxa Brucha pt. „Kol Nidrei”.

Organizatorem II Kieleckich Spotkań Chrześcijańsko-Żydowskich Tikkun-Naprawa jest Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, współorganizatorem Urząd Miasta Kielce. Patronat medialny objęła Katolicka Agencja Informacyjna.