Konferencja ekspatriacja żeńskich wspólnot zakonnych z Kresów Wschodnich – pamięć, badania, świadectwo

W Centrum Dialogu im. św. Jana Pawła II w Toruniu, przy Wyższym Seminarium Duchownym, odbyła się 28 października Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Ekspatriacja żeńskich wspólnot zakonnych z terenów wschodnich Kresów II Rzeczypospolitej Polskiej”. Wydarzenie zgromadziło grono sióstr zakonnych, historyków, duchownych i osób zainteresowanych tematyką powojennych losów zgromadzeń żeńskich.

Obrady poprzedziła uroczysta liturgia, której przewodniczył bp Arkadiusz Okroj, ordynariusz diecezji toruńskiej. W homilii podkreślił, że życie sióstr zakonnych jest nieustannie ważnym świadectwem wiary i wierności Chrystusowi, szczególnie w kontekście trudnych doświadczeń ekspatriacji. „To właśnie ich ciche świadectwo i wierność powołaniu pozwoliły nie tylko przetrwać wspólnotom zakonnym, ale również odrodzić się i rozwijać w powojennej Polsce” – zaznaczył biskup.

Podczas konferencji prelegentki, siostry zakonne różnych zgromadzeń przedstawiły wyniki swoich badań nad losami wspólnot, które po 1945 roku musiały opuścić Kresy i na nowo odnaleźć swoje miejsce w realiach powojennej Polski.

„Problematyka ekspatriacji wspólnot zakonnych to wciąż obszar wymagający dalszych badań i dokumentowania. Zgromadzenia, które w wyniku powojennych przesiedleń utraciły swoje domy, klasztory i dzieła, rozpoczęły nowy rozdział historii życia zakonnego w Polsce – często w skromnych, trudnych warunkach, ale z niezachwianą wiarą i odwagą – powiedziała s. dr Monika Kupczewska, KUL, przewodnicząca Komisji Historycznej Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych.

Galeria zdjęć (4 zdjęć)

Ukazała się również drukiem publikacja, stanowiąca zwieńczenie konferencji – praca zbiorowa opracowana przez Siostry należące do Komisji Historycznej Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych. W gronie autorek i prelegentek znalazły się: s. dr Marta Komborska, s. dr Dolores Siuta, s. dr Daria Klich, s. dr Antonietta Frącek, s. dr Irena Anna Drozd, s. dr Agnieszka Skrzypek, s. Dorota Kostka, s. Beata Widełka, s. Lucyna Antonina Skorupa, s. Magdalena Siwińska, s. Maria Sylwia Bekus, s. Kazimiera Korzeniewska, s. Teresa Jakoniuk, s. Bożena Górska.

„To bardzo ważny temat. Dla mnie osobiście niezwykle istotne jest, że mogę uczestniczyć w pracach Komisji Historycznej i reprezentować wspólnoty zakonne Kościoła greckokatolickiego, które również został głęboko doświadczone represjami i prześladowaniami” – podkreśliła s. dr Irena Drozd, dyrektor Ekumenicznego Domu w Prałkowcach. Zwróciła uwagę, że Zgromadzenie Sióstr Służebnic NPM utraciło bezpowrotnie wiele miejsc i domów, w których realizowany był charyzmat służby. “Te badania ukazują nie tylko straty, ale i ogrom pracy, jaki został włożony przez siostry w odbudowę wspólnot po 1945 roku. Analiza źródeł dowodzi, że ekspatriacja nie była wyłącznie problemem politycznym czy administracyjnym, lecz głęboko egzystencjalnym doświadczeniem. Służebnice utraciły instytucjonalne zaplecze, po likwidacji struktur kościelnych i bezpośredni kontakt z przełożonymi. W obliczu likwidacji Kościoła unickiego oraz brutalnych deportacji i przesiedleń w ramach akcji „Wisła”, nasze wspólnoty zostały zmuszone do redefinicji swojej tożsamości w warunkach konspiracji, represji i marginalizacji. W oparciu o materiały źródłowe przeanalizowałam świadectwa sióstr, które nie tylko przetrwały, ale znalazły w sobie siłę i determinację, by na nowo odrodzić Zgromadzenie w Polsce i kontynuować jego misję wśród wiernych Kościoła greckokatolickiego” – powiedziała s. Drozd.

Dodała: „Jako współautorka publikacji, miałam możliwość przedstawienia chociaż fragmentu analizy badanej problematyki, ze szczególnym uwzględnieniem Zgromadzenia Sióstr Służebnic NPM, która nadal wymaga dopracowania. Publikacja stanowi namacalny efekt wspólnej pracy, trudu badawczego i duchowej troski o pamięć, będąc jednocześnie formą wdzięczności wobec sióstr, które z oddaniem służyły Bogu i ludziom mimo przeciwności losu. Dodam, iż było dla mnie niespodzianką, iż na okładce publikacji znalazła się fotografia naszej wspólnoty Sióstr Służebnic NPM w Krystynopolu z 1942 roku – symboliczny obraz wierności, trwania i pamięci”.

”Dziękujemy za współpracę w organizacji konferencji pracownikom Centrum Badania Historii „Solidarności” i  Oporu Społecznego w PRL na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu dla prof. Wojciecha Polaka, ks. dr Michała Damazyn i prof. UMK Sylwii Galij-Skarbińskiej  oraz członkiniom Instytutu Miłosierdzia Bożego (żeńska, świecka wspólnota życia konsekrowanego działająca obecnie na prawie diecezji  toruńskiej, założona przez bł. ks. M. Sopoćkę i prof. Ludmiłę Roszko,  której pamięci dedykowana jest tak konferencja), finansowana ze  środków Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego” – powiedziała s. Monika Kupczewska.

Ogólnopolskie Konferencje Historyków Zakonnych to nie tylko naukowe spotkania, ale także przestrzeń dialogu, wzajemnego wzbogacania się wiedzą i inspirowania do dalszej pracy badawczej. To spotkania, które łączą duchowość, historię i misję – przypominając, że wierność, poświęcenie i modlitwa sióstr stanowiły fundament odradzającego się życia zakonnego w powojennej Polsce.

Konferencja w Toruniu była więc nie tylko wydarzeniem naukowym, lecz także gestem pamięci i duchowego dziedzictwa – świadectwem, że historia wspólnot zakonnych wciąż żyje w sercach i badaniach tych, którzy pragną ją zachować dla przyszłych pokoleń.

Konferencja została zorganizowana przez: Centrum Badania Historii „Solidarności” i Oporu Społecznego w PRL na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Komisję Historyczną Konsulty Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce, Instytut Miłosierdzia Bożego. Patronat honorowy: Kujawsko-Pomorski Urząd Marszałkowski.