Konstytucja o liturgii „Sacrosanctum concilium”

Ponieważ liturgia jest szczytowym wyrazem tajemnicy Kościoła, dla nikogo pół wieku temu nie mogło być niespodzianką, że Konstytucja o liturgii „Sacrosanctum concilium” stała się pierwszym dokumentem uchwalonym przez ojców Soboru, zanim jeszcze narodziła się między nimi zgoda co do kierunku dalszych refleksji całego zgromadzenia.

Dokument ten ukazał liturgię jako szczyt i źródło życia Kościoła. Jednocześnie soborowa konstytucja dała początek reformy liturgii rzymskokatolickiej. Zasadnicze zmiany zostały wprowadzone już po zakończeniu Soboru – w ramach dążenia do większej zrozumiałości liturgii zastąpiono język łaciński językami narodowymi lub miejscowymi, a ksiądz zaczął celebrować Mszę świętą „przodem do ludu”, nie zaś tyłem, jak poprzednio.

Sobór zachęcił, by wierni mieli szeroki dostęp do Pisma Świętego, co zakończyło epokę podejrzliwości wobec osobistej lektury Biblii. Dlatego w liturgii położono akcent na „stół słowa Bożego” czyli liturgię Słowa jako istotny element Mszy świętej (obok „stołu Ciała Chrystusowego”).

Vaticanum II zdecydowanie podkreślił i przywrócił pierwszoplanową rolę Eucharystii w życiu Kościoła, która po Soborze Trydenckim została usunięta w cień przez nie dorównujące jej rangą takie formy kultu jak adoracje czy procesje.

Ojcowie soborowi położyli akcent na aktywny, pełny, czynny i świadomy udział wiernych w Eucharystii. Pięknie o tym mówi następujący fragment konstytucji: „Kościół zatem bardzo się troszczy się o to, aby chrześcijanie podczas tego misterium wiary nie byli obecni jak obcy i milczący widzowie, lecz aby przez obrzędy i modlitwy tę tajemnicę dobrze zrozumieli, w świętej czynności uczestniczyli świadomie, pobożnie i czynnie, byli kształtowani przez słowo Boże, posilali się przy stole Ciała Pańskiego i składali Bogu dzięki, a ofiarując niepokalaną hostię nie tylko przez ręce kapłana, lecz także razem z nim, uczyli się samych siebie składać w ofierze i za pośrednictwem Chrystusa z każdym dniem doskonalili się w zjednoczeniu pośrednictwem Bogiem i wzajemnie ze sobą, aby w końcu Bóg był wszystkim we wszystkich”.

Niezwykle istotnym jest zwrócenie uwagi ojców soborowych na związek liturgii z misterium paschalnym. Konstytucja podkreśla, że w liturgii chrześcijańskiej głoszona jest i urzeczywistniana w jej uczestnikach zbawcza tajemnica paschalna męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.

W dokumencie czytamy również, że „każdy obchód liturgiczny, jako dzieło Chrystusa – Kapłana i Jego Ciała, czyli Kościoła, jest czynnością w najwyższym stopniu świętą, a żadna inna czynność Kościoła nie dorównuje jej skuteczności z tego samego tytułu i w tym samym stopniu”.