Kostomłoty: Wigilia w parafii neounickiej

Mieszkańcy jedynej w Polsce parafii neounickiej p.w. św. Nikity w Kostomłotach – sanktuarium Męczenników Podlaskich obchodzą Wigilię i Święta Bożego Narodzenia zgodnie z kalendarzem gregoriańskim.

Do Świąt przygotowywali się przez sześć tygodni, w Wigilię przez cały dzień poszczą. Jedynym posiłkiem do wieczerzy jest gotowana soczewica – soczelnik, dlatego dzień Wigilii zwany jest w Kostomłotach soczelnikiem albo koladą – kolędą.
Rozpoczynając wieczerzę wigilijna parafianie z Kostomłot dzielą się prosforą, małym chlebkiem pieczonym z mąki pszennej i drożdży przez kobiety z Bractwa Cerkiewnego. Taki sam chleb używany jest również podczas Mszy św. Na wigilijnym stole nie może zabraknąć kutii, są też tradycyjne potrawy znane w innych regionach Polski.
Na pół godziny przed północą 24 grudnia rozpoczyna się jutrznia, po niej pasterka. Narodziny Bożej Dzieciny oznajmiane są słowami: „Christos rażdajetsja, sławitie Jego!”.
W pierwszym dniu Świąt dopiero o godz. 13.00 sprawowana jest Wieczernia, czyli nieszpory bożonarodzeniowe.
W obrządku wschodnim nie ma tradycji ustawiania szopek. Jednak proboszcz parafii neounickiej w Kostomłotach o. archimandryta Roman Piętka przed laty wprowadził ten zwyczaj, który – jak zaznacza – spotkał się z ciepłym przyjęciem wiernych. Po Wieczerni, przy żłóbku, dzieci wystawiają jasełka.
Drugi dzień Świat Bożego Narodzenia w obrządku unickim poświęcony jest Matce Bożej. Wspomina się wtedy wschodni zwyczaj gratulowania matce z okazji narodzin dziecka. Trzeciego dnia Świąt wspominany jest pierwszy męczennik św. Szczepan.
Również w sanktuarium Męczenników Podlaskich w Kostomłotach nie może zabraknąć kolęd. Jak podkreśla o. Roman Piętka, większość kolęd śpiewanych w Kostomłotach to „miejscowe”, śpiewane „po chachłacku”, w języku będącym mieszanką polskiego, ukraińskiego i rosyjskiego. Śpiewa się również tradycyjne kolędy polskie i w języku rosyjskim.