Kowalew: 20 lat ośrodka dla księży uzależnionych od alkoholu

– Dziękujmy dziś Bogu za ten ośrodek, który daje potrzebującym kapłanom możliwość przejścia ze śmierci społecznej i kapłańskiej do życia – mówił nuncjusz apostolski abp Celestino Migliore podczas Mszy św. w parafii pw. św. Bartłomieja w Kowalewie k. Kalisza. Tamtejszy Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości (DODT) pomógł dotąd 800 księżom i zakonnikom przeżywającym kryzys spowodowany problemami z alkoholem. Mszę z okazji rocznicy koncelebrowali m.in. Prymas Polski abp Wojciech Polak, abp Henryk Hoser oraz około 200 księży z całego kraju.

Obecni w Kowalewie biskupi zgodnie opowiedzieli się za utworzeniem kolejnych, działających pod egidą Episkopatu ośrodków pomagających ofiarom alkoholu ale też np. hazardu.

W homilii podczas Mszy św. abp Migliore podkreślał, że ośrodek w Kowalewie jest wielkim dobrem, w którym księża odzyskują na nowo swoje kapłaństwo poprzez wyjście z nałogu. Zaznaczył, że -takie doświadczenie było udziałem księdza Wiesława Kondratowicza, księdza Jerzego Siwika i wielu innych. To oni, jak dodał, "jako pierwsi przekroczyli „ciasne drzwi” uznania, że potrzebują ocalenia, że muszą wyjść ze swojego zasklepionego „ja”, otworzyć się.

Słowa uznania nuncjusz skierował do biskupów kaliskich, którzy wspierają to dzieło: seniora Stanisława Napierały oraz obecnego Edwarda Janiaka. Pochwalił też wiernych kowalewskiej parafii, którzy, jak zaznaczył, "w ciszy wobec tajemnicy zła, które może dotknąć każdego bez wyjątku, w tym również kapłana, zaakceptowali tę inicjatywę i w różny sposób ją wspierali".

Abp Migliore zwrócił uwagę, że program terapeutyczny ośrodka w Kowalewie wymaga ogromnej pracy i ustawicznego, profesjonalnego wsparcia , które nie może obejmować jedynie wiedzy medycznej, ale zakłada również wielką dozę wzajemnej empatii i zaufania.

Porównał wychodzenie z nałogu z kalwarią, po której przychodzi zmartwychwstanie. – Kapłan, zraniony w swoim człowieczeństwie i kapłaństwie przez różnego rodzaju uzależnienia, ma w sobie wielki ładunek bólu, który nazywa się frustracją, złością, poczuciem nieprzydatności czy wprost przeciwnie ślepym przecenianiem samego siebie, izolacją od innych. Te wszystkie elementy są przyczyną różnych patologii. Nazwać, uznać i stawić czoła takim sytuacjom, to prawdziwa kalwaria. Ale nawet jeśli jest to kalwaria, to jednak realne jest, przynajmniej w dość dobrym procencie przypadków, że po kalwarii przychodzi zmartwychwstanie – mówił hierarcha.

Mszę św. pod przewodnictwem nuncjusza apostolskiego celebrowali: Prymas Polski abp Wojciech Polak, abp Henryk Hoser, metropolita warszawsko-praski, bp Tadeusz Bronakowski z Łomży, przewodniczący Zespołu Konferencji Episkopatu Polski ds. Apostolstwa Trzeźwości, bp Piotr Libera, ordynariusz diecezji płockiej, biskup kaliski Edward Janiak, biskupi seniorzy Stanisław Napierała i Teofil Wilski oraz dwustu kapłanów z całej Polski.  

Mszę poprzedziła sesja pastoralna „Kapłan w kryzysie – porażka czy szansa” w Centrum Józefologicznym w Kaliszu. O początkach utworzenia ośrodka w Kowalewie mówił bp senior Stanisław Napierała. Zakładając ośrodek w Kowalewie uznał, że powinien nim kierować ksiądz z charyzmatem, ktoś, kto znałby problemy związane z alkoholizmem księży nie tylko teoretycznie, ale z własnego życia, który chciałby nieść pomoc uzależnionym braciom.

"Boża Opatrzność obdarowała młodą kaliską diecezję takim charyzmatycznym kapłanem" – mówił o ks. Wiesławie Kondratowiczu pierwszy biskup kaliski. Dodał, że kapłan ten skupił wokół swojej trzeźwościowej idei wielu kompetentnych ludzi. Wskazał, że w 1994 r. został erygowany Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości.

O początkach, historii i dokonaniach Diecezjalnego Ośrodka Duszpasterstwa Trzeźwości w Kowalewie mówił ks. prał. Wiesław Kondratowicz. Swoje wystąpienie rozpoczął od definicji choroby alkoholowej. Podał też dane statystyczne wskazując, że ponad 1 mln osób w Polsce jest uzależnionych od alkoholu, a 3 mln ludzi nadmiernie spożywa alkohol. Podkreślał, że leczenie w ośrodku jest oparte na programie 12 kroków AA. Podał też informacje o innych przedsięwzięciach podejmowanych przez ośrodek, np. realizowania programów mających na celu trzeźwienie całych rodzin, prowadzenie świetlicy profilaktycznej dla dzieci.

Spostrzeżeniami na temat uzależnienia od alkoholu i leczenia tej choroby podzielił się dr Bohdan Woronowicz z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Stwierdził, że księża, lekarze, sędziowie, nauczyciele należą do grupy podwyższonego ryzyka, ponieważ żyją pod presją. Wskazał na czynniki, które mogą doprowadzić do nadużywania alkoholu. Zaznaczył, że osoby przychodzą się leczyć wtedy, kiedy zrozumieją, że alkohol zaburzył funkcjonowanie w życiu. Mocno podkreślał, że osoby cierpiące na chorobę alkoholową należy traktować z należytym szacunkiem.

O swoich doświadczeniach w leczeniu Zespołu Zależności Alkoholowej u duchownych mówił Mirosław Konieczny, dyrektor Ośrodka Terapii Uzależnień w Jarocinie. Stwierdził, że nikt nie trafia na terapię z własnej woli, tylko z motywacji zewnętrznej, którą w trakcie terapii należy zamienić na motywację wewnętrzną. Wskazywał, że w swojej pracy terapeutycznej koncentruje uwagę na zasobach człowieka, a nie pokazywaniu mu destrukcji. Zauważył, że osoba uzależniona nie ma problemu z piciem, tylko ze sobą i swoim życiem.

Wykład nt. kryzysów życia kapłańskiego i duchowych sposobów radzenia sobie z nimi wygłosił o. Józef Augustyn z Krakowa. Wskazywał na źródła kryzysu kapłaństwa, do których zaliczył m.in.: wypalenie duchowe, przepracowanie, złe przeżywanie samotności, izolowanie się od ludzi, śmierć bliskiej osoby. Stwierdził, że w Polsce powinien powstać ośrodek dla księży w kryzysie, który pomagałby leczyć chorą duszę, nie tylko z alkoholizmu, ale także z innych nałogów.

Sesję pastoralną zakończyła dyskusja panelowa, którą prowadził abp Henryk Hoser, a wzięli w niej udział: prymas Polski abp Wojciech Polak, bp Piotr Libera, bp Tadeusz Bronakowski i bp senior Teofil Wilski. Biskupi zgodnie uznali, że należy postawić postulat zorganizowania kilku profesjonalnych ośrodków, które działałyby pod egidą Konferencji Episkopatu Polski i korzystały z doświadczenia istniejących już placówek, np. z ośrodka w Kowalewie.

W swoim wystąpieniu bp Edward Janiak przekonywał, że jeżeli miałby powstać kolejny taki ośrodek to należy brać pod uwagę także leczenie z hazardu, uzależnień od internetu i innych. – Potrzebny jest taki ośrodek, ale nie tylko zamykający kwestię alkoholizmu. To jest nasze zadanie, aby oprócz ośrodka w Kowalewie powstały w Polsce kolejne takie placówki – powiedział biskup kaliski.

Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości w Kowalewie funkcjonuje od 1994 r., a jego pomysłodawcą i dyrektorem jest ks. prał. Wiesław Kondratowicz, proboszcz parafii p.w. św. Bartłomieja w Kowalewie. – Wszystko zaczęło się od mojego pierwszego mityngu (spotkania grupy AA) w 1980 r. w Poznaniu. U początków tej kościelnej formacji pomocowej stoi sługa Boży ks. prof. Franciszek Blachnicki. To on zaszczepił tę ideę pomocy księżom z problemem alkoholowym – mówi ks. Kondratowicz, który jako młody ksiądz miał problem z alkoholem. Do spotkania obu kapłanów doszło w lipcu 1980 r. w Centrum Ruchu Światło-Życie w Krościenku nad Dunajcem. Od tego czasu ks. Wiesław zaczął pomagać kapłanom z problemem alkoholowym, najpierw w parafii pw. św. Wojciecha w Poznaniu, a potem w Myjomicach, gdzie ze starej plebani utworzył mini ośrodek trzeźwościowy.

W 1993 r. biskup kaliski Stanisław Napierała skierował ks. Kondratowicza do parafii p.w. św. Bartłomieja w Kowalewie i powierzył mu wykończenie Domu Katechetycznego, w którym miał powstać Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości. Wiosną 1994 r. proboszcz dał w kościele kowalewskim świadectwo, mówiąc o swoim problemie alkoholowym przeżywanym na trzeźwo od 13 lat. Przekazał też wolę biskupa, aby w Kowalewie powstał ośrodek diecezjalny o działalności trzeźwościowej. Ludzie odpowiedzieli pozytywnie, przystąpiono do prac wykończeniowych i 8 września 1994 r. bp Napierała poświęcił budynek ośrodka ze znajdującą się w nim kaplicą.

W 1997 r. w Watykanie papież Jan Paweł II w obecności bp. Napierały pobłogosławił osobiście ks. Wiesława i dzieło pomocy księżom w kryzysie spowodowanym chorobą alkoholową.

Pobyt w ośrodku trwa 6 tygodni i składa się z dwóch elementów – księża leczą chorobę alkoholową w Ośrodku Terapii Uzależnień w Jarocinie oraz w Kowalewie korzystając z pomocy programu duchowo-religijno-kapłańskiego. – Unikalnym, bo niemożliwym do zastosowania w ośrodkach świeckich jest program terapii religijno-kapłańskiej, w którym księża angażują się w życie parafii. Kapłani codziennie celebrują Mszę św., spowiadają, głoszą kazania, a także pomagają w okolicznych parafiach – tłumaczy ks. Kondratowicz.

Księża po programie w Kowalewie przyjeżdżają na 10 zjazdów w każdy II poniedziałek miesiąca i przez 5 godzin pracują w grupie wsparcia, dzieląc się doświadczeniem, siłą i nadzieją.

DODT realizuje też poradnictwo nie tylko uzależnionym księżom i zakonnikom. – Wielu ludzi przychodzi po pomoc do Kowalewa, bo szukają wsparcia i rady u osób, które kierują się w pomaganiu motywacją ewangeliczną i chrześcijańską. Wielu ludzi, którzy weszli w proces trzeźwienia i zdrowienia wraca do Kościoła i do Boga – zaznacza dyrektor ośrodka.

W pomieszczeniach DODT w Kowalewie spotyka się grupa AA i Al-Anon, czyli grupa rodzinna. – W związku z tym na spotkanie mogą przyjść małżeństwa – małżonek uzależniony idzie na grupę AA, a współmałżonek na Al-Anon. Ta propozycja jest wykorzystywana w rozmowach poradnianych i bardzo dobrze się sprawdza. W grupach trzeźwieją całe rodziny – opowiada ks. Wiesław. Okresowo funkcjonuje również grupa wsparcia dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA).

Na terenie ośrodka działa także świetlica profilaktyczna dla dzieci z grupy podwyższonego ryzyka. Dzieci dwa razy w tygodniu przychodzą do świetlicy i uczestniczą w zajęciach teatralnych, malują, śpiewają, jeżdżą na wycieczki. Profesjonalnie przygotowane wychowawczynie prowadzą zajęcia i w ten sposób realizują program profilaktyczny, dając dzieciom alternatywę na spędzanie atrakcyjnie wolnego czasu. Co roku organizowane są dwa obozy profilaktyczno-wypoczynkowe: jeden dla dzieci, drugi dla młodzieży z gimnazjum.

Kapłani posługujący w DODT: ks. Wiesław Kondratowicz, ks. Jerzy Siwik, ks. Alojzy Mendlikowski wyjeżdżają z posługą profilaktyczną w dziedzinie uzależnień do diecezji w Polsce, a nawet za granicę i do zgromadzeń zakonnych.

Inną ważną działalność DODT jest prowadzenie profilaktyki uzależnień w Seminariach Duchownych. Są dni skupienia, rekolekcje z klerykami i spotkania z moderatorami.

W ciągu 20 lat z pomocy ośrodka skorzystało 798 kapłanów i zakonników ze wszystkich diecezji polskich i prawie wszystkich zgromadzeń zakonnych działających na terenie Polski. Z terapii skorzystały 4 siostry zakonne. Było też kilkunastu obcokrajowców, którzy władali językiem polskim, m.in. z Łotwy, Litwy, Białorusi, Ukrainy i Słowacji. Księża po terapii pracują na wszystkich kontynentach, w wielu krajach świata. Przez 20 lat realizacji programu ośrodek posiada bogate doświadczenie w pomaganiu księżom alkoholikom.

– Przez te lata działalności duszpasterskiej ośrodek pomógł wielu ludziom trzeźwieć i żyć godnie. Wiele rodzin wróciło do Boga i siebie, wielu kapłanów doświadczonych cierpieniem choroby alkoholowej dotknęło swojej bezsilności i nie kierowania swoim życiem. – powiedział KAI ks. Kondratowicz. – Kapłani oddali w pokorze ster swojego życia w ręce Chrystusa. W wielu młodych ludziach pojawiła się nadzieja, że można żyć na serio, bez sztucznych podpórek i wirtualnych miraży – dodał dyrektor placówki.