Kraków: 20 lat temu bonifratrzy odzyskali prawo do szpitala

Na przestrzeni lat bonifratrzy przyczynili się do najważniejszych osiągnięć w zakresie medycyny. Bracia są uważani za twórców nowoczesnej dokumentacji medycznej i pionierów całościowego podejścia do leczenia chorych. W tym roku mija 20. rocznica powrotu szpitala bonifratrów do ich zakonu w Krakowie. Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego to obecnie jedna z najnowocześniej wyposażonych placówek w Polsce, w której pracują najlepsi specjaliści.

– Misja zakonu bonifratrów wiąże się ze słowem gościnność. Posługa świadczona jest na rzecz potrzebujących, jednak w niej obecny jest rys gościnności. Szpitale, przytułki, domy opieki i ośrodki pomocy są prowadzone przez bonifratrów w duchu gościnności wobec wszystkich, którzy do nas przychodzą i potrzebują pomocy – powiedział KAI Marek Krobicki, prezes Bonifraterskiej Fundacji Dobroczynnej. – Każda osoba, chora, niepełnosprawna, czy z zaburzeniami psychicznymi, która przychodzi do bonifratrów przyjmowana jest tak, jakby przychodziła do swojego domu – dodał wieloletni dyrektor szpitala bonifratrów.

Wkład bonifratrów w leczenie i pomoc potrzebującym, a także w historię medycyny jest ogromny. – Wielkim osiągnięciem bonifratrów jest to, że jako pierwsi zaczęli spisywać zgłaszających się do nich pacjentów. W księgach notowano jak pacjent wyglądał, z czym przyszedł oraz rozpoznanie i stosowane leczenie – wyjaśnia Marek Krobicki. Najstarszą zachowaną w Krakowie jest „Księga ordynacji medycznych” z latach 1797-1802, w której lekarz zapisywał zalecenia dla chorych: dietę i leki oraz XIX-wieczne karty pacjentów.

Ziołolecznictwo to jeszcze jeden znak obecności Bonifratrów w służbie chorym i potrzebującym. Zakony bonifratrów obecne są w 52 krajach, ale ziołolecznictwo jest specyfiką tylko polskiej prowincji. Specjalnością bonifratrów są porady w zakresie leczenia ziołami, czerpane z wielowiekowej tradycji ziołolecznictwa Zakonu Bonifratrów. Obecnie, opierając się na współczesnej wiedzy medycznej, bonifratrzy leczą głównie mieszankami ziołowymi i kroplami skomponowanymi według tradycyjnej receptury zakonnej. Są one pomocne i stanowią uzupełnienie m.in. przy takich schorzeniach jak infekcje dróg oddechowych, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, podwyższony poziom cholesterolu, choroby dróg oddechowych, skóry, oraz zaburzeniach nerwicowych i bezsenności.

Jedną z zasług bonifratrów w rozwoju medycyny jest także całościowe podejście do leczenia, przejawiające się w trosce zarówno o ciało, jak i o ducha. Założyciel zakonu św. Jan Boży już w XVI wieku uważał, że ludźmi chorymi psychicznie należy się zająć z miłością, a nie traktować ich jako opętanych, których można leczyć drastycznymi metodami.

Zakon Szpitalny św. Jana Bożego (zwany popularnie zakonem Braci Miłosierdzia lub Bonifratrów) został sprowadzony do Polski w 1609 r. Przez wieki bracia prowadzili szpitale, w których leczeni byli głównie najubożsi mieszkańcy miast, jak również ci bardziej zamożni: żołnierze, pielgrzymi, czy duchowni.

W tym samym roku w Krakowie został otwarty najstarszy szpital bonifraterski z zaledwie 12 łóżkami. Pomysłodawcą i budowniczym szpitala był farmaceuta brat Laetus Bernatek.

W 1949 r. decyzją nowych władz szpital został upaństwowiony i przeszedł całkowicie pod Zarząd Miasta Krakowa. Zwycięstwo Solidarności i powrót Rzeczpospolitej Polskiej zainicjowały starania bonifratrów o odzyskanie szpitala. Dzięki staraniom m.in. braci, ówczesnego wojewody krakowskiego Tadeusza Piekarza i Marka Krobickiego, w 1997 r. szpital wrócił do zakonu. Tym samym stał się pierwszym niepaństwowym szpitalem w Polsce. Obecnie zakon prowadzi w Polsce cztery szpitale: w Krakowie, Łodzi, Piaskach (w Wielkopolsce) i Katowicach.

Patronem krakowskiego szpitala jest św. Jan Grande, który z zawodu był sukiennikiem, jednak ta praca nie przynosiła mu satysfakcji. W 1566 r. w Jerezie w Hiszpanii, ze środków uzyskanych z jałmużny i kwesty założył szpital dla nieuleczalnie chorych. W 1574 wstąpił do Zakonu Braci Szpitalnych świętego Jana Bożego. Jan Grande wyróżniał się gorliwością i miłosierdziem w służbie chorym i najbardziej potrzebującym. Był przełożonym szpitalnej wspólnoty zakonnej i mistrzem nowicjatu, fundatorem i zarządcą szpitala. Zmarł 3 czerwca 1600 podczas epidemii dżumy, służąc pomocą zarażonym.

Zarówno za życia, jak i po śmierci Jan Grande cieszył się opinią świętości. Za jego pośrednictwem ludzie otrzymywali łaskę uzdrowienia co stało się podstawą do beatyfikacji. Proces beatyfikacyjny rozpoczął się w 1829 r. i trwał 24 lata. W dokumentach tego procesu zostało napisane, że Jan Grande złożył Bogu własne życie jako ofiarę przebłagalną za ustanie epidemii.

Wyniesienie bł. Jana Grandego na ołtarze stało się możliwe dzięki cudowi uzdrowienia, jaki dokonał się w szpitalu bonifratrów w Krakowie 24 grudnia 1932 r. Nieuleczalnie chora siostra Maria (Regina Hoeflich), felicjanka, modląc się przed wizerunkiem bł. Jana Grandego, odzyskała zdrowie. Kongregacja ds. świętych rozpatrzyła sprawę kanonizacji, a papież Jan Paweł II dekretem z 23 grudnia 1993 potwierdził zasadność wszczęcia procesu. Kanonizacja bł. Jana Grandego odbyła się 2 czerwca 1996 w Rzymie.

– To właśnie te dwa wydarzenia, kanonizacja Jana Grandego, która miała miejsce rok przed odzyskaniem szpitala oraz cud, który dokonał się w Krakowie, spowodowały, że św. Jan Grande został patronem krakowskiego szpitala – wyjaśnia Marek Krobicki.

Krakowski szpital bonifratrów obecnie wyposażony jest w najnowocześniejszy sprzęt i zatrudnia najlepszych specjalistów. Posiada kilka oddziałów m.in. chirurgii ogólnej i onkologii, chirurgii naczyń i angiologii, chorób wewnętrznych, anestezjologii i intensywnej terapii oraz diagnostyczno-leczniczy. Pacjenci mogą korzystać także m.in. z poradni lekarza rodzinnego, chorób naczyń, kardiologicznej, rehabilitacyjnej i poradni ziołolecznictwa oraz wykonać wiele badań, w tym tomografię komputerową i gastroskopię. Bonifratrzy prowadzą w całej Polsce apteki i sklepy zielarsko-medyczne.

Bracia słyną także z szerokiej działalności społecznej. Z myślą o najbardziej potrzebujących w całej Polsce powstały ośrodki, w których chorzy, ubodzy i niepełnosprawni otrzymują pomoc i wsparcie. Wśród nich jest Fundacja św. Jana Bożego, Bonifraterska Fundacja Dobroczynna, Środowiskowy Dom Samopomocy w Konarach koło Krakowa, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Zakład Aktywności Zawodowej, Bonifraterski Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Stacja Opieki Społecznej, hospicjum oraz jadłodajnie.