Kraków: naukowcy debatowali o chrześcijaństwie i ekonomii

O Kościele katolickim wobec globalnych problemów współczesnego świata, o przyczynach przemian gospodarczych oraz zadaniach chrześcijańskich polityków wobec wyzwań ekonomii rozmawiali uczestnicy międzynarodowej konferencji naukowej pt. „Chrześcijaństwo a ekonomia”. Zakończone w piątek, dwudniowe spotkanie odbywało się na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.

W konferencji uczestniczyli przedstawiciele środowisk naukowych, świata biznesu, dziennikarze i studenci.

Zdaniem ks. dr hab. Tomasza Kraja z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, pieniądz ma bardzo ścisły związek z człowiekiem, ponieważ jest on czyjąś własnością. Nawet jeśli należy do instytucji, to stoją za nią ludzie: jest zapłatą za pracę, a więc w jakiś sposób staje się ekwiwalentem ludzkich wysiłków, dlatego powinien być inwestowany z myślą o dobru ludzi. „Mając do czynienia z pieniądzem pod różną postacią zawsze powinniśmy odnosić go do człowieka, choć nie wszyscy i nie zawsze do końca to sobie uświadamiają” – tłumaczył ks. Kraj.

„Za pieniędzmi zawsze jest człowiek, tyle że ta właściwa perspektywa zbyt często i zbyt wielu ludziom obecnie się wymyka i poza pieniądzem i związaną z nim korzyścią nie widzą oni już nic i nikogo więcej” – mówił prelegent. Według niego sytuacja taka prowadzi do odwrócenia porządku, w którym pieniądz, zamiast służyć człowiekowi, jego rozwojowi i dobru, podporządkowuje sobie człowieka, co prowadzi do jego krzywdy, a czasem wręcz uciemiężenia.

Podczas spotkania ks. dr hab. Janusz Królikowski z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II starał się rozstrzygnąć dylemat czy to pieniądze są dla człowieka, czy człowiek dla pieniędzy. „Mamona w znaczeniu religijnym to uosobiona moc, która może zniewolić człowieka. To fałszywy bóg, który jest w stanie doprowadzić do przewrotu skali wartości, którą posiada człowiek. To z kolei może przyczynić się do przewagi „mieć” nad „być”, a w rezultacie do zatwardziałości serca – wyjaśniał.

Natomiast dr hab. Wiesław Gumuła z Uniwersytetu Jagiellońskiego mówił na temat moralności w czasach dominacji rynków finansowych. Wspominał m.in. o tchórzostwie moralnym, które polega na czynieniu zła oraz także na samej gotowości do niego, gdy nie robi się tego osobiście. „Tchórz moralny to jest ktoś taki, kto wie, co to jest zło, kto chce je czynić, ale nie zrobi tego, kiedy widzi twarz drugiego – wyjaśniał dr Gumuła. – Trudniej bowiem jest wbić w brzuch bagnet niż przycisnąć guzik i zrzucić bombę” – dodał. Jego zdaniem dzisiaj ludzie coraz częściej są nastawieni na powiększaniem swoich finansów i nie zastanawiają się przy tym nad moralnością swoich czynów.

Zdaniem dr. Artura Polloka z Uniwersytetu Ekonomicznego, wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, we współczesnej gospodarce rynkowej obserwuje się dwie przeciwstawne tendencje. Jedną jest tendencja do autoregulacji, na którą składają się wszystkie pozytywne cechy systemu rynkowego, a drugą – tendencja do autodestrukcji, wynikająca z negatywnych następstw jego działania i znajdująca swój wyraz w narastających zagrożeniach społecznych, ekonomicznych oraz ekologicznych.

„Głównym problemem jest jednak to, która z tych tendencji jest obecnie i będzie przyszłości przeważająca. Wiele wskazuje na to, że jest nią tendencja do autodestrukcji” – ocenił dr Pollok. Podkreślał, że świat wszedł w okres globalizacji gospodarki, otworzyły się szerokie możliwości przepływu kapitału między krajami, co z kolei stworzyło warunki do przyspieszonego wzrostu gospodarczego w krajach mniej rozwiniętych oraz do zacieśnienia więzi cywilizacyjnej pomiędzy poszczególnymi społeczeństwami.

Jego zdaniem procesowi temu towarzyszy jednak tendencja do znacznego pogłębienia się nierówności w podziale dochodów, zarówno pomiędzy krajami, jak i wewnątrz nich, w wyniku czego powstają rozległe obszary biedy przy jednoczesnym kumulowaniu się coraz potężniejszych bogactw na drugim biegunie społecznym.

Podczas konferencji dr hab. Krzysztof Szczerski mówił o zadaniach chrześcijańskiego polityka wobec problemów społeczno – gospodarczych. Jego zdaniem chrześcijański polityk, wypełniając swą rolę publiczną, ma przed sobą dwa zadania. „Po pierwsze, jak każdy chrześcijanin musi dać świadectwo swej wiary. Polityka nie zwalnia z tego obowiązku, jaki nałożył na nas sam Chrystus, abyśmy byli dla innych przykładem prowadzącym ich do zbawienia, a nie do zgorszenia. Po drugie, chrześcijanin, który jest politykiem, musi być zdolny do przełożenia moralnych i społecznych nakazów sumienia na takie prawo, które będzie służyło całej wspólnocie politycznej” – tłumaczył.

Natomiast ks. Przemysław Król SCJ z Duszpasterstwa Przedsiębiorców i Pracodawców „Talent” wyjaśniał, że wszyscy mający wpływ na funkcjonowanie sfery podatkowej w państwie ponoszą za nią odpowiedzialność. „Można powiedzieć, że za każdym przepisem, decyzją, przeprowadzoną kontrolą stoją ludzie. Ich działanie może i powinno być oceniane – jak każdy ludzki czyn – w kategoriach moralnych” – mówił prelegent. Według niego obecnie większość współczesnych analiz systemu podatkowego koncentruje się na problemach stricte fiskalnych czy prawnych.

„Choć wiedza ta jest konieczna, perspektywę badawczą należałoby skierować w stronę personalizmu. ostrzeżenie roli tych wszystkich, którzy są odpowiedzialni za kształt i sposób funkcjonowania systemu podatkowego, byłoby pomocne w świadomym kształtowaniu właściwych relacji między nimi” – tłumaczył ks. Król.

Zdaniem uczestników konferencji poszukiwanie najgłębszych przyczyn przemian gospodarczych może być wspólnym przedmiotem naukowej refleksji ekonomistów, socjologów, filozofów oraz teologów. Wskazywano na aktualność chrześcijańskiej idei transcendentalnego pochodzenia godności osoby ludzkiej oraz idei powołania człowieka do twórczego przekształcania świata.

„Współcześnie została ona wyrażona w myśli personalistycznej papieża św. Jana Pawła II oraz w gestach solidarności z ubogimi papieża Franciszka. Właściwie zrozumiana może być atrakcyjną propozycją dla świata, płaszczyzną dialogu przedstawicieli różnych światopoglądów” – podkreślali uczestnicy spotkania.

Organizatorem międzynarodowej konferencji jest Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie wraz z Polskim Towarzystwem Ekonomicznym, Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie, Duszpasterstwem Przedsiębiorców i Pracodawców "Talent" oraz Stowarzyszeniem Chrześcijańskich Przedsiębiorców i Menadżerów "Nostra Res".