Kraków: naukowcy i medioznawcy rozmawiali o prawdzie i uczciwości w mediach

Troszcząc się o poprawę jakości współczesnych mediów, należy przywrócić należny szacunek dla prawdy i uczciwości we wszelkich działaniach medialnych i wyzwolić skuteczny mechanizm etycznego sprzeciwu wobec zjawisk ironizowania i lekceważenia prawdy oraz przyzwyczajania się do nieuczciwości – mówili 24 maja uczestnicy XII Konferencji Naukowej Etyki Mediów. Dwudniowe spotkanie odbywa się w Krakowie pod hasłem „Prawdziwe media – uczciwość i prawda w mediach”.

W trakcie spotkania, które odbywa się na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II, naukowcy, medioznawcy i dziennikarze rozmawiają o tym, czym jest dziennikarska powinność prawdy, rzetelność i obiektywizm dziennikarski. Zdaniem ks. prof. dr. hab. Michała Drożdża, przewodniczącego konferencji, mówienie o prawdzie w odniesieniu do mediów jest nie tylko powinnością, ale także koniecznością. – Należy powracać do tych fundamentalnych wartości, bo jeśli nie prawda to co? Nie ma nic w zamian. Prawda stanowi fundament życia społecznego, indywidualnego, których przeciwieństwem jest zakłamanie, na którym nie da się nic zbudować – wyjaśniał.

Jego zdaniem, jeśli nie ma prawdy to również nie ma zaufania. – Jeśli podważymy ten fundament prawdy, to podważymy wszelkie zaufanie, a w takim świecie nie da się żyć. Dlatego ci, którzy są odpowiedzialni i mają wpływ na życie społeczne, powinni się przeciwstawić takim lekceważącym tendencjom wobec prawdy, czyli zastępowaniem zjawisk, które są fałszem, pojęciami anglojęzycznymi np. fake news, które sprawiają wrażenie, że to niewinna i dopuszczalna igraszka z prawdą. A ono w istocie jest kłamstwem i nie można go rozpowszechniać w przestrzeni publicznej bezkarnie – podkreślił.

Zdaniem medioznawcy, jest to bardzo niepokojące zjawisko i stanowi zagrożenie, ponieważ utrwala się przez to przekonanie, że obok wartości prawdy jest jakaś jeszcze post-prawda. – Zagrożeniem są tzw. „kreatorzy treści”, którzy podszywają się pod szyld dziennikarzy i upowszechniają w różnych formach różne treści, które są celowym fałszowaniem rzeczywistości i to jest zjawisko negatywne, któremu trudno się przeciwstawić. Jedynym narzędziem jest etyka, wychowanie człowieka, formacja sumienia i jego odpowiedzialność za słowo – powiedział ks. prof. Drożdż.

Z kolei prof. dr hab. Iwona Hofman, prezes Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej przyznała, że rozmowy o etyce są nadal potrzebne, ponieważ prawda i uczciwość to wartości, które powinny być w hierarchii przekazywania informacji czymś najważniejszym.

W ocenie ks. dr. hab. Antoniego Świerczka, dziekana Wydziału Nauk Społecznych UPJPII, media mają ogromny wpływ na kształtowanie opinii publicznej i życia społecznego, politycznego i gospodarczego. – Świat dziennikarzy powinien coraz bardziej uświadamiać sobie tę prawdę, jak ogromny wpływ negatywny albo pozytywny można mieć na kształtowanie życia społecznego. Nie wolno zagubić podstawowej prawdy, która jest fundamentem – zaznaczył ks. Świerczek, dodając, że konieczne jest, aby prawda coraz bardziej wypełniała przestrzeń medialną, bo tylko wówczas człowiek może czuć się prawdziwie wolny.

Według prof. dr. hab. Janusza Kaweckiego, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji prawda i uczciwość są tymi wartościami, które stanowią wyznacznik prawdziwych mediów. – Posługa dziennikarza wpisuje się w posługę myślenia, a dziennikarz służąc prawdzie, służy człowiekowi, a broniąc prawdy, broni człowieka i tego, co dla niego najbardziej istotne – mówił profesor. Jak dodał, służąc prawdzie należy być odpowiedzialnym za słowo i respektować uniwersalne zasady etyki.

Zdaniem uczestników spotkania, prawda jest podstawową wartością, wokół której koncentruje się funkcjonowanie mediów i misja dziennikarska, a wyrazem i narzędziem kompetencji informacyjnych jest rzetelne i oparte na prawdzie przekazywanie informacji.

Prelegenci zgodnie podkreślali, że współczesne media nie tylko odzwierciedlają rzeczywistość, ale ją także kreują poprzez informacje i opinie. Wyrazili też zaniepokojenie tym, że we współczesnej przestrzeni medialnej obserwujemy z niepokojem funkcjonują negatywne zjawiska określane jako: post-prawda, fake news, czy hejt. – Pojęcie post-prawdy uznawane jest za nową wartość prawdy, a bezkarne fałszowanie rzeczywistości, manipulowanie faktami i stronniczość opinii, naruszają standardy prawdy oraz podważają fundamenty ludzkiej uczciwości – podkreślali.

Konferencja Naukowa Etyki Mediów w Krakowie w tym roku odbywa się po raz dwunasty. Wydarzenie zainicjował ks. prof. dr hab. Michał Drożdż, dyrektor Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UPJPII. W poprzednich latach tematami przewodnimi były m. in.: wartość, wolność, mądrość, odpowiedzialność, prawda. Konferencja Etyki Mediów stanowi forum wymiany doświadczeń i naukowych poszukiwań, płaszczyznę dialogu teoretyków i praktyków mediów, jest przestrzenią wspólnej troski o etyczność mediów dla dobra każdego człowieka.
Celem krakowskich spotkań jest integracja środowisk akademickich medioznawców, praktyków komunikowania oraz dziennikarzy z Polski i zagranicy, systematyczne i pogłębione badania kondycji etycznej współczesnych mediów, a także konfrontacja teorii z praktyką dziennikarską.