Kraków: „Święta rozmowa” z bielskich Komorowic odsłania swe dawne piękno

Specjalne badania konserwatorskie w krakowskiej pracowni Akademii Sztuk Pięknych przechodzi zabytkowy obraz gotycki Matki Bożej z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem oraz św. Janem Ewangelistą z kościoła w Bielsku-Białej Komorowicach. Zakończył się pierwszy etap żmudnych prac, które mają przywrócić obrazowi typu Sacra Conversazione – namalowanemu przez żyjącego na przełomie XV i XVI wieku Mistrza Rodziny Marii – blask i wartości artystyczne.

Jak wyjaśnił diecezjalny konserwator architektury i sztuki sakralnej ks. dr Szymon Tracz, monumentalna tablica (240 cm na 170 cm) z początku wieku XVI jest pozostałością po drewnianym kościele parafialnym, który został przeniesiony do podkrakowskiej Woli, gdzie spłonął. „Po wybudowaniu nowego kościoła św. Jana Chrzciciela tablicę umieszczono w stylizowanej nastawie ołtarza głównego nowej świątyni. Najprawdopodobniej wtedy dokonano gruntownej konserwacji, zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy, która miała zabezpieczyć obraz na następne dziesięciolecia. Jednakże nielitościwy czas oraz drewnojady w takich przypadkach nigdy nie dają za wygraną” – podkreślił kapłan, tłumacząc, dlaczego po prawie 50 latach trzeba powtórzyć zabiegi konserwatorskie.

Badaniami, prowadzonymi w pracowni konserwacji malarstwa na drewnie Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, kieruje dr Jarosław Adamowicz. Naukowiec jest także odpowiedzialny za prace badawcze i konserwatorskie przy Ołtarzu Wita Stwosza z bazyliki Mariackiej w Krakowie.
Podczas pierwszego etapu konserwacji dokonano odczyszczenia lica obrazu oraz zabezpieczenia podobrazia. „Najbardziej żmudnymi i czasochłonnymi działaniami było odczyszczenie podobrazia z zabezpieczających go wosków oraz usunięcie skutków działalności drewnojadów i wilgoci. Najbardziej uszkodzone były dolne rogi tablicy, gdzie w sumie została tylko sama cieniuteńka warstwa malarska, gdyż cały drewniany podkład uległ degradacji” – zrelacjonował ks. Tracz.

Zdaniem wykładowcy UPJPII, już pierwsze zabiegi konserwatorskie przyniosły widoczny efekt. „Właściwego blasku nabrały partie malowane temperą, gdyż spod zabrudzeń ukazały się pierwotne kolory twarzy oraz szat Matki Boskiej i Dzieciątka oraz Świętych Janów” – zauważył historyk sztuki. Dodał, że dzieło z Komorowic zdradza wiele cech nowatorskich, które można już dostrzec w malarstwie krakowskim pierwszych lat wieku XVI, mocno jeszcze tkwiącego w tradycji malarstwa późnogotyckiego.

Pierwszy etap konserwacji został sfinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przy wkładzie własnym parafii św. Jana Chrzciciela w Bielsku-Białej Komorowicach.

Działającemu na przełomie XV i XVI wieku Mistrzowi Rodziny Marii przypisuje się kilkanaście dzieł z terenu Małopolski. Jest on m.in. autorem tryptyków z drewnianych kościołów w Dębnie i w Grywałdzie, a także odrestaurowanego tryptyku z kościoła starobielskiego. Na terenie diecezji bielsko-żywieckiej konserwacji poddano także 3 inne obrazy z pracowni Mistrza Rodziny Marii, jednej z najważniejszych w ówczesnej stolicy rozległego państwa Jagiellonów – Matki Bożej z Dzieciątkiem, św. Marcinem i św. Stanisławem Biskupem z kościoła w Pisarzowicach, a także dwa obrazy – Matki Bożej z Dzieciątkiem, św. Andrzejem i św. Piotrem oraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, św. Mikołajem i św. Stanisławem Biskupem ze spalonego kościoła w Łękawicy, będące obecnie w depozycie w Muzeum Miejskim w Żywcu.