Ks. prof. Heller: nikt dotąd nie zastąpił abp. Życińskiego w przestrzeni publicznej

O dorobku filozoficznym i teologicznym abp. Józefa Życińskiego ale też obecności w debacie publicznej mówili uczestnicy konferencji zorganizowanej z okazji przypadającej dziś 10. rocznicy śmierci metropolity lubelskiego. „Mówi się, że nie ma ludzi niezastąpionych ale w przestrzeni publicznej abp. Życińskiego nikt dotychczas nie zastąpił” – ocenił jego przyjaciel, prof. Michał Heller.

Konferencję zatytułowaną „Aktualność przesłania Arcybiskupa Józefa Życińskiego” zorganizował Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.

Na liczne zainteresowania teologiczne i naukowe abp Życińskiego, który w swojej teologii zajmował się m.in. tematem ewolucji wskazał w swoim wystąpieniu ks. prof. Michał Heller. Zauważył, że metropolita lubelski stworzył coś w rodzaju systemu filozoficznego, ale liczne obowiązki biskupie uniemożliwiły mu dokończenie prac nad swoją koncepcją.

Wybitny kosmolog zwrócił uwagę, że abp Życiński był teologiem i filozofem ale także literatem i publicystą. I choć nie ukończył prac nad swoją koncepcją filozoficzną, stworzył coś, czego niewątpliwie w Polsce brakuje. „Liczne są głosy i ciągle je słyszę wokół siebie, że brakuje dziś Życińskiego w przestrzeni publicznej. On potrafił upomnieć się o słuszność i o zwykłą ludzka przyzwoitość – podkreślił ks. prof. Heller – Mówi się, że nie ma ludzi niezastąpionych ale w przestrzeni publicznej abp. Życińskiego nikt dotychczas nie zastąpił” – dodał duchowny.

Na więzi łączące abp. Józefa Życińskiego z adwokatami mówił mecenas Jacek Trela, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. „W uznaniu jego wielkiego wkładu w upowszechnianie kultury oraz jako wyraz pamięci o tym wielkim Polaku i wybitnym przedstawicielu Kościoła, adwokaci czczą pamięć Arcybiskupa jako jednego ze swoich patronów, obok m.in. Andrzeja Wajdy i Sławomira Mrożka” – powiedział mec. Trela.

W odtworzonym podczas spotkania przesłaniu kard. Gianfranco Ravasi, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Kultury powiedział, abp. Józef Życiński, był jedną z kluczowych postaci tego gremium z uwagi na głębokie zainteresowanie związkiem między wiarą a nauką. Jego śmierć jest strata dla kultury polskiej i powszechnej – podkreślił kard. Ravasi.

Rektor KUL, ks. prof. prof. Mirosław Kalinowski wskazał, że abp Józef Życiński był człowiekiem dialogu, także tego trudnego. Fundamentem jego postawy była ortodoksja katolicka i szacunek dla drugiej strony. Jednak w kwestii podstawowych wartości, takich jak ochrona życia, nie uznawał kompromisów – podkreślił rektor KUL.

Prof. Jan Woleński z PAN wskazywał, że choć reprezentuje postawę agnostyczną, zawsze cieszył się z możliwości polemizowania z abp. Życińskim. „Podzielaliśmy tezę antypozytywistyczną, na przykład że problem istnienia Boga i Jego ewentualnej obecności w świecie jest sensowny i może być dyskutowany” – powiedział naukowiec. Ocenił jednocześnie, że koncepcja abp. Życińskiego dotycząca stosunku wiary i wiedzy jest dyskusyjna, bowiem są to systemy przekonań wyrażone w różnych językach. „Jeżeli naukę ‘domyka’ się wiarą, to jednak zmienia się język wiary przyjęty w teologii, podobnie jest w sytuacji, gdy wiarę usiłuje ‘domykać’ nauką” – stwierdził prof. Woleński. Dodał, że polemiki duchownego z agnostykami były ostre ale nacechowane szacunkiem.

Prof. Piotr Gutowski, streszczając myśl abp. Życińskiego nt. relacji między religią a nauką wskazywał, że „nie może być sprzeczności między rozumem, który uczciwie szuka pełnej prawdy o świecie a wiarą religijną gdyż to urągałoby samemu Bogu, który wyposażył człowieka w rozum”.

Zdaniem ucznia abp. Życińskiego jeden z głównych jego problemów naukowych zawarty był w pytaniu o powiązanie ze sobą kilku obrazów świata, które wydają się opozycyjne: tego dostarczanego przez nauki przyrodnicze, przez refleksję typu humanistycznego (wraz ze sztuką) i przez religię.

Prof. Gutowski wskazał też, że z zainteresowaniami naukowymi abp. Życińskiego ściśle związane był sposób w jaki rozumiał i uprawiał działalność duszpasterską. Tak więc, zależało mu na tym „łączyć, poszukiwać elementów wspólnych, nie niszcząc przy tym różnorodności i okazując szacunek dla każdego człowieka”.

Filozof z KUL tłumaczył, że „aby przeciwdziałać rozdarciu między religijnym i przyrodniczym (a także humanistycznym) obrazem świata, a zarazem zachować z każdego z nich to, co jest najcenniejsze, potrzebna jest według Życińskiego koncepcja immanencji Boga w świecie, która jednak nie utożsamiałaby go całkowicie ze światem”.

Konferencję naukową zatytułowaną „Aktualność przesłania Arcybiskupa Józefa Życińskiego” zorganizowano z okazji przypadającej dziś 10. rocznica śmierci metropolity lubelskiego, cenionego teologa, filozofa, wykładowcy i publicysty. Wieczorem w archikatedrze lubelskiej odprawiona zostanie Msza święta w jego intencji. Eucharystii przewodniczyć będzie abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski.

***

Józef Życiński urodził się 1 września 1948 roku w Nowej Wsi. Był wybitnym filozofem, teologiem, publicystą, wykładowcą i członkiem wielu międzynarodowych gremiów naukowych. W latach 1990-1997 był biskupem tarnowskim. 14 czerwca 1997 r. został mianowany arcybiskupem metropolitą lubelskim i Wielkim Kanclerzem KUL.

Od 1999 r. wykładał na Wydziale Filozofii KUL, gdzie kierował Katedrą Relacji między Nauką a Wiarą. Jego zainteresowania naukowe obejmowały m.in. naturalizm metodologiczny, teizm ewolucjonistyczny, filozofię procesu, pole racjonalności, matematyczność przyrody, emergencję, ewolucjonizm.

Napisał ponad 50 książek i około 350 artykułów poświęconych problematyce filozofii oraz dialogu chrześcijaństwa z myślą współczesną. Był inicjatorem, organizatorem i gospodarzem trzech Kongresów Kultury Chrześcijańskiej w Lublinie oraz przewodniczącym Rady Programowej KAI.

Zmarł nagle na zawał serca 10 lutego 2011 r. podczas pobytu w Rzymie. Został pochowany w kryptach lubelskiej archikatedry. W uroczystościach pogrzebowych obok kardynałów, biskupów i wielu kapłanów i wiernych, uczestniczył także Prezydent RP.