Ks. prof. Sochoń: potrzebujemy filozofii tworzącej się wewnątrz ludzkiej kultury

„Potrzebujemy filozofii tworzącej się wewnątrz ludzkiej kultury” – powiedział w Bydgoszczy ks. prof. Jan Sochoń. Znany filozof, poeta, krytyk literacki oraz eseista gościł na zaproszenie biskupa Jana Tyrawy w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Bydgoskiej, gdzie rozmawiano w czwartek wieczorem o niezbywalnym związku filozofii z kulturą.

Kierownik Katedry Filozofii Kultury na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie podkreślił, że kultura i filozofia sprzęgnięte są ze sobą „jak dwa bloki egipskiej piramidy”, a refleksja nad specyficznością filozoficznego podejścia do świata i człowieka jest zarazem badaniem specyfiki kultury, w której ona wzrasta.

– W zależności od tego, jaką akceptujemy filozofię, w tym szczególnie antropologię, jaki wyznajemy światopogląd, układa się nasze rozumienie kultury. Wypada jednak zauważyć, że kultura jest zawsze formą stosunku człowieka do samego siebie, do ludzi i do świata – powiedział.

W dalszej części wystąpienia ks. prof. Sochoń pokazał, w jaki sposób w tradycji, zwłaszcza greckiej, rzymskiej i chrześcijańskiej, kształtował się przekaz kulturowy, który nazwał procesem antropologicznym. Uzasadnił, że w żaden sposób nie można podejmować kontemplacji rzeczywistości, czyli filozofować, bez odniesień do kulturowego wymiaru ludzkiego życia. Jego zdaniem filozofia oddziaływała i nadal oddziaływuje na rzeczywistość kulturową w dwuaspektowy sposób: zmusza ludzką kulturę do wysiłku zmierzającego do wyjaśniania tego, co jest, i tego, jak powinno być. Zdaniem kapłana potrzebujemy filozofii tworzącej się wewnątrz ludzkiej kultury i ją współtworzącej.

Według duchownego, aby tak mogło się stać, należy uczynić, co w naszej mocy, by kulturowy przekaz nie został przerwany i by filozofia i kultura przenikały się wzajemnie, tworząc przestrzeń rozmowy i wzajemnej akceptacji, ponad zawsze możliwymi i krzywdzącymi podziałami. – Europa nie ma przed sobą innej drogi, jak jedynie tę akceptującą wartości ewangeliczne. Nie mamy co się łudzić. Szanse wydobycia się z kręgu religijnej obojętności, terroryzmu czy zagrożeń płynących z procesów światowej globalizacji wiązać się powinny z otwarciem na duchowe świadectwo, wpisane we wszelki rodzaj kultury duchowej – zakończył.

Z kolei bp Jan Tyrawa uważa, że taką mamy kulturę, jaką mamy filozofię. – Jeżeli filozofia jest marna, zajmuje się banałami, nie jest zdolna postawić prawdziwych pytań, które wynikają z rzeczywistości nas otaczającej, to konsekwencje są makabryczne. To znaczy, że kulturę mamy także marną, która nie dotyka wnętrza ludzkiej egzystencji – powiedział hierarcha.

Ksiądz prof. Jan Sochoń należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Towarzystwa Naukowego KUL, Zespołu Laboratorium „Więzi”. Jest autorem wielu książek filozoficznych, prac edytorskich oraz tekstów literackich i haseł encyklopedycznych.