Mit 90 procent katolickości Polaków do zweryfikowania

W ramach obchodów 60-lecia bydgoskiego oddziału KUL oraz zbliżającego się 100-lecia istnienia lubelskiej uczelni, ks. prof. Zygmunt Zieliński wygłosił wykład pt. „Katolicyzm polski w zmieniających się warunkach historycznych – rozbiory – komunizm – niepodległość”. Zwrócił uwagę na fakt, że „nieunikniona jest weryfikacja mitu głoszącego ponad 90-procentową katolickość Polaków”.

Mówiąc o polskim katolicyzmie, ks. prof. Zygmunt Zieliński wyjaśnił, że jest to pojęcie składające się z dwóch mocno różniących się składników. Pierwszy musi być rozumiany w znaczeniu ściśle teologicznym. Drugi – to zespół cech charakteryzujących polską rzeczywistość, od losów politycznych, struktur społecznych, poprzez cechy psychiczne, zwyczaje i wiele innych zjawisk formujących naród i decydujących o jego rozwoju lub schyłku.

Prelegent wyjaśnił, że katolicyzm był w czasie rozbiorów kojarzony z polskością na bazie niekwestionowanych faktów. Były nimi m.in. język, przypominane pamiątki historyczne, materializowane często w budowlach, pomnikach, symbolach, rzadziej w postaci osiągnięć kultury duchowej, dzieł literackich. Duchowny stwierdził, że zagrożenia niesione dla polskiego katolicyzmu doby rozbiorowej nie układają się w logiczny ciąg i występują w związku z wydarzeniami pozornie niemającymi nic wspólnego z religią.

Czytaj także: Raport o religijności i przynależności narodowej w Europie środkowo-wschodniej

Mówiąc o katolicyzmie w obliczu próby, ks. prof. Zygmunt Zieliński nawiązał m.in. do problemu przetrwania w warunkach tymczasowości. Wspomniał wojnę, czas okupacji i komunizmu. Nie pominął przy tym postaci prymasów – kard. Augusta Hlonda i kard. Stefana Wyszyńskiego. Nawiązał również do patriotycznych akcentów w katolicyzmie oraz doby transformacji ustrojowej i kulturowej.

Prelegent zastanawiał się, czy Polsce grozi laicyzacja dotykająca tak wiele społeczeństw na świecie. – W Polsce laicyzacja daje o sobie znać od dawna, być może odkąd zniknęła obroża rozbiorów i zniknęło niebezpieczeństwo grożące całej wspólnocie narodowej. Nieuniknione jest również pewnego rodzaju przefiltrowanie społeczności katolickiej – weryfikacja nie przynależności, ale uczestnictwa. Stąd też nieunikniona jest weryfikacja mitu głoszącego ponad 90-procentową katolickość Polaków. Jedno nie ulega wątpliwości: katolicyzm współczesny w Polsce nie przestaje być polski, a zarazem staje się w pełni autentyczny, łączący w sobie cenną i żywotną tradycję ze świadectwem płynącym ze świadomego uczestnictwa – zakończył swój wykład profesor.

Ks. Zygmunt Zieliński jest emerytowanym profesorem zwyczajnym KUL. Był członkiem Komisji Historii Najnowszej i Komisji Badań nad Polonią PAN, Komitetu Nauk Historycznych PAN. Wypromował 46 doktorów. Jest autorem ok. 850 publikacji, w tym 49 książek.

Ks. prof. Zygmunt Zieliński

Emerytowany profesor zwyczajny KUL. Był członkiem Komisji Historii Najnowszej i Komisji Badań nad Polonią PAN, Komitetu Nauk Historycznych PAN. Wypromował 46 doktorów. Jest autorem ok. 850 publikacji, w tym 49 książek.