Leon XIV podkreśla znaczenie archeologii chrześcijańskiej dla życia i misji Kościoła

Na znaczenie archeologii chrześcijańskiej dla życia i misji Kościoła wskazał Ojciec Święty w Liście Apostolskim wystosowanym z okazji stulecia Papieskiego Instytutu Archeologii Chrześcijańskiej.

Papież zaznaczył, że archeologia chrześcijańska pomaga lepiej rozumieć wiarę, ponieważ „pamięć o przeszłości, oświecona wiarą i oczyszczona miłością, jest pokarmem nadziei”. Wskazał, iż jest ona „nieodłącznym elementem interpretacji chrześcijaństwa, a co za tym idzie, formacji katechetycznej i teologicznej”. Chrześcijaństwo jest bowiem religią wcieloną, zakorzenioną w historii, w konkretnych miejscach, gestach i przedmiotach. Badania archeologiczne odsłaniają te materialne ślady pierwszych wieków, czyniąc wiarę bardziej namacalną i chroniąc ją przed oderwaniem od rzeczywistości.

Ojciec Święty podkreślił, że założony przez Piusa XI Papieski Instytut Archeologii Chrześcijańskiej odgrywa ważną rolę naukową, edukacyjną i kulturową, formując pokolenia specjalistów z wielu krajów. Jego działalność przyczynia się do dialogu między kulturami a Kościołami, do ochrony pamięci chrześcijańskich korzeni oraz do głębszego zrozumienia historii Kościoła.

Leon XIV stwierdził, że „nie można w pełni zrozumieć chrześcijańskiej teologii bez świadomości miejsc i materialnych śladów, świadczących o wierze pierwszych wieków”. Zaznaczył, że archeologia wspiera teologię, wrażliwość duchową i formację wiary, przypomina o potrzebie szacunku dla dziedzictwa materialnego, uczy pokory wobec historii i pobudza nadzieję. Papież zwrócił uwagę, że „archeologia może być potężnym narzędziem dialogu; może przyczynić się do budowania mostów między odległymi światami, między różnymi kulturami, między pokoleniami; może świadczyć o tym, że wiara chrześcijańska nigdy nie była rzeczywistością zamkniętą, ale dynamiczną siłą, zdolną przenikać do najgłębszych tkanek historii ludzkości”. W świecie szybko zmieniających się technologii pozostaje niezbędnym narzędziem badania przeszłości i odkrywania tego, co zakorzenia życie chrześcijańskie.

Ojciec Święty zachęcił do dalszego rozwoju archeologii chrześcijańskiej, do współpracy akademickiej i kościelnej, oraz do troski o zachowanie miejsc, które przechowują pamięć o początkach Ewangelii. Wyraził wdzięczność naukowcom i badaczom, życząc, aby towarzyszyło im zawsze Boże błogosławieństwo.

Papieski Instytut Archeologii Chrześcijańskiej został założony 11 grudnia 1925 r. przez papieża Piusa XI, który zapewnił mu dostęp do rzymskich katakumb i terenów archeologicznych pozostających pod opieką Stolicy Apostolskiej. Instytut, wraz z Papieską Komisją Archeologii Sakralnej i Papieską Akademią Archeologii Rzymskiej, kontynuuje projekt rozpoczęty z inspiracji Giovanniego Battisty De Rossiego – pioniera archeologii chrześcijańskiej.

Pierwszym rektorem został Johann Peter Kirsch, organizator Instytutu, kierujący nim do 1941 r. Instytut oferuje stopnie licencjata i doktora uznawane w systemie bolońskim oraz prowadzi zajęcia z epigrafiki, ikonografii i muzeografii, obejmujące także praktyczne wizyty terenowe. Od 1963 r. organizowane są coroczne wyjazdy naukowe we Włoszech, Europie i Afryce.

Instytut uczestniczy w projektach badawczych, m.in. w europejskim programie C.A.R.E. dotyczącym architektury sakralnej IV–X w. Jest również zaangażowany w liczne wykopaliska:

pod bazyliką św. Piotra (1939–1950), gdzie zidentyfikowano domniemany grób św. Piotra;

przy bazylice św. Pawła za Murami (2007–2009), czego efektem było odtworzenie dawnego klasztoru i otwarcie obszaru archeologicznego w 2018 r.;

w Riva Ligure (od 2016), gdzie odkryto bazylikę paleochrześcijańską;

w Adulis (Erytrea) (2018–2020), gdzie badano wczesnochrześcijańskie struktury i trzy dodatkowe kościoły dokumentujące rozwój chrześcijaństwa w Rogu Afryki.

Instytut dysponuje biblioteką liczącą ok. 50 000 woluminów oraz wydawnictwem PIAC, które publikuje m.in. Rivista di Archeologia Cristiana (istniejące od 1924 r.). Do 2020 r. funkcję rektora pełniło 14 osób, z których najdłużej – 16 lat – sprawował ją Johann Peter Kirsch. Regulamin przewiduje obecnie maksymalną kadencję sześciu lat.

Pełną treść dokumentu publikujemy TUTAJ