Ludzie Kościoła zmarli na świecie w ciągu minionego roku

Od 1 stycznia do 28 października br. zmarło 105 hierarchów Kościoła katolickiego, w tym 7 kardynałów, 1 emerytowany patriarcha Kościoła wschodniego i 1 arcybiskup większy.

Pochodzili oni łącznie z 44 krajów, najwięcej z Włoch – 11, następnie z Brazylii – 10 i Stanów Zjednoczonych – 7. Do powyższych liczb należy dodać 22 hierarchów z 15 krajów, którzy odeszli do Pana od listopada do końca 2006 roku. Należy również dołączyć do nich co najmniej 8 zmarłych w 2007 hierarchów chińskich.

Oto niektórzy zmarli:

Kardynałowie
10 grudnia 2006 r. – Salvatore Pappalardo, emerytowany arcybiskup Palermo (Włoch; ur. 23 IX 1918). W latach 1965-70 pracował w dyplomacji watykańskiej, po czym 17 października 1970 został arcybiskupem Palermo na Sycylii, dając się poznać jako odważny obrońca wartości chrześcijańskich i przeciwnik mafii. 4 kwietnia 1996 ustąpił z tego urzędu. 5 marca 1973 Paweł VI mianował go kardynałem.
6 stycznia 2007 – Frédéric Etsou-Nzabi-Bamungwabi CICM, arcybiskup Kinszasy (Kongijczyk; ur. 3 XII 1930). W 1976 został arcybiskupem koadiutorem Mbandaka-Bikoro, w rok później objął tam rządy kanoniczne a w 1990 Jan Paweł II mianował go arcybiskupem Kinszasy i na konsystorzu 28 czerwca 1991 powołał go w skład Kolegium Kardynalskiego.
1 lutego – Antonio Maria Javierre Ortas SDB, emerytowany prefekt Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów (Hiszpan, ur. 21 II 1921). Na konsystorzu w 1988 Jan Paweł II mianował go kardynałem i wkrótce potem powołał na urząd archiwisty Tajnego Archiwum Watykańskiego i bibliotekarza Biblioteki Watykańskiej. Od grudnia 1991 do 21 czerwca 1996 był prefektem Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
17 czerwca – Angelo Felici, emerytowany prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, emerytowany przewodniczący Papieskiej Komisji „Ecclesia Dei” (Włoch, ur. 4 IV 1919). W latach 1967-88 kolejno reprezentował papieża w Holandii, Portugalii i we Francji. W 1988, po nominacji kardynalskiej, został prefektem Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, z którego to stanowiska ustąpił w 1995, po czym do kwietnia 2000 przewodniczył Papieskiej Komisji „Ecclesia Dei”, zajmującej się księżmi i seminarzystami przywiązanymi do przedsoborowej tradycji liturgicznej, w tym byłych lefebrystów.
5 sierpnia – Jean-Marie Lustiger, emerytowany arcybiskup Paryża (Francuz, ur. 17 IX 1926). Pochodził z rodziny emigrantów żydowskich z Polski, którzy jeszcze przed wojną wyjechali do Francji. Tam też, ukrywając się w czasie wojny w rodzinie katolickiej, przyjął katolicyzm i postanowił zostać księdzem. Święcenia przyjął w 1954, po czym pracował duszpastersko w Paryżu, m.in. z młodzieżą. W 1979 Jan Paweł II mianował go biskupem Orleanu, a w styczniu 1981 przeniósł na stanowisko arcybiskupa Paryża i dwa lata później mianował kardynałem. Z urzędu tego ustąpił 14 marca 2005.
25 sierpnia – Edouard Gagnon PSS, emerytowany przewodniczący Papieskiej Rady ds. Rodziny (Kanadyjczyk, ur. 15 I 1918). Należał do Stowarzyszenia Kapłańskiego św. Sulpicjusza (sulpicjanów). W 1969 został biskupem kanadyjskiej diecezji St. Paul in Alberta, skąd po trzech latach przeszedł do pracy w Kurii Rzymskiej jako wiceprzewodniczący nowo utworzonej Papieskiej Rady ds. Rodziny. W rok później stanął na czele tego urzędu; a w 1985 Jan Paweł II mianował go kardynałem. Z funkcji tej ustąpił w listopadzie 1990, po czym w latach 1991-2001 kierował Papieskim Komitetem Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych.
28 września – Adam Kozłowiecki SI, emerytowany arcybiskup Lusaki (Polak, ur. 1 IV 1911). Święcenia kapłańskie w Towarzystwie Jezusowym przyjął 24 czerwca 1937. Następnie krótko pracował z młodzieżą w ośrodku jezuickim w Chyrowie, ale po wybuchu wojny trafił w 1940 do obozów koncentracyjnych, najpierw w Oświęcimiu, skąd po kilku miesiącach wywieziono go do Dachau. Tam doczekał końca wojny i wyzwolenia przez wojska amerykańskie. Po krótkim pobycie w Niemczech i Rzymie wyjechał w 1946 do ówczesnej Rodezji Północnej (dzisiejszej Zambii). W 1955 został pierwszym biskupem wikariatu apostolskiego Lusaki, a gdy cztery lata potem Lusaka stała się archidiecezją, został jej pierwszym arcybiskupem. Ustąpił z tego urzędu w 1969, robiąc miejsce miejscowemu kapłanowi. Do końca życia pracował jako zwykły misjonarz na prowincji. W 1998 Jan Paweł II w uznaniu jego zasług dla Kościoła mianował 87-letniego wówczas hierarchę kardynałem. Miał wiele najwyższych odznaczeń zambijskich, polskich, w tym Order Zasługi RP, i innych (np. francuską Legię Honorową), był też m.in. doktorem h.c. UKSW. Pochowano go na cmentarzu w Lusace.
16 października – Rosalio José Castillo Lara SDB, emerytowany przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Państwa Miasta Watykańskiego (Wenezuelczyk, ur. 4 IX 1922). W 1973 został biskupem koadiutorem diecezji Trujillo. W 2 lata później Paweł VI powołał go na stanowisko sekretarza Papieskiej Komisji ds. Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Piastował później szereg kierowniczych stanowisk kurialnych, m.in. od 1989 był przewodniczącym Papieskiej Komisji ds. Państwa Miasta Watykańskiego. W 1985 Jan Paweł II mianował go kardynałem. W 1997 ustąpił ze wszystkich funkcji w Watykanie i wrócił w swe strony rodzinne.

Niektórzy biskupi
13 listopada 2006 – Auguste Delisle CSSp, emerytowany biskup nigeryjskiej diecezji Lokoja (Kanadyjczyk, ur. 7 VII 1908). Pracował na misjach w Nigerii, gdzie w latach 1955-72 był biskupem kolejno dwóch diecezji: Kabba i Lokoja. W 1972 ustąpił z urzędu biskupiego. Odszedł do wieczności w wieku ponad 98 lat jako najstarszy biskup katolicki zmarły w omawianym okresie.
18 stycznia 2007 – abp Cyril Baselios Malancharuvil OIC, pierwszy arcybiskup większy Kościoła syro-malankarskiego (Hindus, ur. 16 VIII 1935). Święcenia przyjął w 1960 w syro-malankarskim Zgromadzeniu Naśladowania Chrystusa, zwanym „Betania”. W 1978 został biskupem diecezji Battery w południowoindyjskim stanie Kerala. 6 listopada 1995 Synod jego Kościoła wybrał go na arcybiskupa metropolitę Trivandrum, a gdy 10 lutego 2005 Jan Paweł II podniósł tę metropolię do rangi arcybiskupstwa większego, jej dotychczasowy rządca został pierwszym w historii arcybiskupem większym i tym samym głową tego katolickiego Kościoła wschodniego.
21 lutego – abp Ignace Antoine II Hayek, emerytowany patriarcha Antiochii i całego Wschodu dla katolików syryjskich (Syryjczyk, ur. 14 IX 1910). W 1933 przyjął święcenia kapłańskie, a w 1959 Synod Syryjskiego Kościoła Katolickiego wybrał go na arcybiskupa Aleppo. W marcu 1968 został nowym patriarchą, a więc zwierzchnikiem katolików syryjskich. Pełnił swój urząd ponad 30 lat – do 23 lipca 1998, gdy ustąpił w wieku prawie 88 lat. W czerwcu 2003 obchodził 70-lecie święceń kapłańskich. Dążył do wzmożenia obecności Kościoła w życiu miejscowych społeczeństw i uaktywnił życie religijne swych wspólnot.
13 maja – bp Pierre François Marie Joseph Duprey MAfr., emerytowany sekretarz Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan (Francuz, ur. 26 XI 1922). W 1983 został sekretarzem Sekretariatu Jedności Chrześcijan (od 1988 Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan) i w 6 lat później mianowany biskupem, sakrę przyjął 6 stycznia 1990 z rąk Jana Pawła II w Watykanie. Uczestniczył w wielu konferencjach, sympozjach i rozmowach ekumenicznych z udziałem członków innych Kościołów i wyznań. Ustąpił z tego urzędu 16 marca 1999.
29 czerwca – abp Alojzij Szusztar, pierwszy sekretarz generalny CCEE, emerytowany arcybiskup Lublany (Słoweniec, ur. 14 XI 1920). Po święceniach w 1946 w Rzymie 30 lat spędził za granicą, głównie w Szwajcarii, częściowo z powodów politycznych, częściowo dla ratowania zdrowia. W latach 1971-76 był pierwszym sekretarzem generalnym nowo powstałej Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE), w której powstaniu brał czynny udział. W 1980 Jan Paweł II mianował go arcybiskupem Lublany i stanowisko to piastował aż do przejścia na emeryturę w marcu 1997.
21 lipca – abp João Rezende Costa SDB, emerytowany arcybiskup Belo Horizonte w Brazylii (Brazylijczyk, ur. 19 X 1910). Święcenia przyjął w 1935. W 1953 został biskupem diecezji Ilhéus w północnej Brazylii, w 4 lata później Pius XII mianował go arcybiskupem koadiutorem archidiecezji Belo Horizonte, a w 1967 objął rządy w tej archidiecezji i sprawował je prawie 20 lat, do 1986, gdy ustąpił, ze względu na wiek, z urzędu. Zmarł w wieku prawie 97 lat i jest najstarszym biskupem zmarłym w roku 2007.
18 września – Benyamin Yosef Bria, biskup diecezji Denpasar w Indonezji (Indonezyjczyk, ur. 7 VIII 1956). Wyświęcony na kapłana w 1985, w sierpniu 2000 został biskupem diecezji Denpasar na wyspie Bali. Odszedł do wieczności w wieku nieco ponad 51 lat – jest najmłodszym biskupem katolickim, zmarłym w tym roku. Warto dodać, że jego bezpośredni poprzednik na tym urzędzie zmarł w wieku 69 lat, a poprzedzający jego biskup przeżył zaledwie 48 lat.

Inni duchowni, osoby zakonne, świeccy, działacze różnych religii
22 stycznia, Paryż – abbé Pierre, francuski kapucyn, twórca ruchu „Emmaus”, opiekun ubogich i bezdomnych (prawdziwe nazwisko Henri Groues, ur. 5 VIII 1912). Pochodził z bogatej rodziny w Lyonie. W 1938 został wyświęcony na kapłana w zakonie kapucynów, przyjmując jednocześnie imię zakonne Paul. W czasie wojny działał we francuskim ruchu oporu pod pseudonimem Abbé Pierre (Ojciec Piotr) i pod tym imieniem był już znany do końca życia. W latach 1945-51 był deputowanym do Zgromadzenia Narodowego. W czasie surowej zimy 1953/54 w Paryżu zajął się biednymi i bezdomnymi i od tego czasu zasłynął jako opiekun potrzebujących: ubogich, chorych, uchodźców, zyskując wielki autorytet moralny w całym kraju.
1 kwietnia, Richmond (Australia) – John Billings, Australijczyk, lekarz neurolog współtwórca naturalnego sposobu ustalania okresu płodności (ur. 5 III 1918). W czasie II wojny światowej był lekarzem wojskowym w Nowej Gwinei. W 1943 ożenił się z pediatrą Evelyn Thomas, z którą miał 9 dzieci. W 1953 rozpoczął z żoną badania ginekologiczne, które doprowadziły do wypracowania – zaakceptowanej przez Kościół katolicki – naturalnej metody określania dni płodności, opartej na obserwacji śluzu z szyjki macicy.
koniec lipca, Sofia – Sergej Antonow, Bułgar, jeden z kilku obywateli tego kraju, podejrzanych o udział w zamachu z 13 V 1981 na Jana Pawła II (ur. 11 VII 1948). Formalnie był pracownikiem Bułgarskich Linii Lotniczych w Rzymie, w rzeczywistości pracownikiem wywiadu swego kraju. Po zamachu na papieża zatrzymano go w listopadzie 1982 i po ponad 2,5-letnim dochodzeniu postawiono przed sądem w maju 1985, ale w marcu następnego roku uniewinniono z braku dowodów. Wkrótce wrócił do kraju. W 2002 parlament przyznał mu niewielką rentę za zasługi dla kraju. 1 sierpnia znaleziono go martwego w jego mieszkaniu w Sofii, zmarł kilka dni wcześniej prawdopodobnie w sposób naturalny.
30 lipca, Bukareszt – patriarcha Teoktyst, zwierzchnik Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego (Toader Arapasu, ur. 7 II 1915). W 1950 został biskupem-wikariuszem, a w latach 1962-86 kierował różnymi diecezjami swego Kościoła: Aradu (1962-73), Krajowy i metropolii Oltenii (1973-77) oraz Jassów i metropolii Mołdawii (1977-86). 9 listopada 1986 Biskupie Kolegium Wyborcze wybrało go na nowego arcybiskupa Bukaresztu, metropolitę Multan i Dobrudży, Strażnika Tronu Cezarei Kapadockiej, czyli patriarchę Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego. Na tym stanowisku dał się poznać jako zwolennik otwarcia na inne Kościoły i wyznania oraz szeroko rozumianego ekumenizmu; m.in. w maju 1999 podejmował Jana Pawła II i wraz nim modlił się podczas katolickiej mszy św. – jako pierwszy zwierzchnik lokalnego Kościoła prawosławnego – o jedność chrześcijan. Był m.in. doktorem h.c. KUL-u.
30 lipca – Louis Meerst, Belg, dziennikarz, b. przewodniczący Międzynarodowej Katolickiej Unii Prasy (UCIP). Miał 87 lat.
22 września, Hajfa – Ali-Muhammad Warka (Varqa), Irańczyk, przywódca bahaizmu (ur. w 1911). Pochodził z zamożnej rodziny irańskiej. W 1950 uzyskał doktorat na paryskiej Sorbonie, po czym wykładał na uczelniach Tebrizu i Teheranu w Iranie. W 1955 Strażnik Wiary Baha’i Shoghi Effendi (zm. w 1957) mianował go tzw. Ręką Sprawy (Hand of the Cause), z czym łączy się najwyższa władza w tej religii. Sprawował ten urząd aż do śmierci, doprowadzając do znacznego rozszerzenia i rozwoju tej najmłodszej religii o zasięgu światowym (liczącej niespełna 10 mln wyznawców w różnych krajach).

Opr. Krzysztof Gołębiowski