Małogoszcz: obchody 156. rocznicy jednej z największych bitew powstania styczniowego

Msza św., Apel poległych na cmentarzu parafialnym, złaz historyczny, spotkanie w Ostoi Dworskiej – złożyły się na niedzielne obchody 156. rocznicy bitwy pod Małogoszczem, która miała miejsce 24 lutego 1863 roku. Zginęło co najmniej 300 Polaków, ok. 500 odniosło rany.

Obchody rozpoczęły się na placu Tadeusza Kościuszki, a następnie uczestnicy uroczystości – władze samorządowe, mieszkańcy, młodzież, uczniowie z okolicznych szkół – przeszli do kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, aby uczestniczyć we Mszy św. w intencji ojczyzny i poległych za nią powstańców styczniowych. Obecne były m.in. poczty sztandarowe różnych instytucji oraz orkiestra dęta. Na cmentarzu parafialnym, gdzie znajdują się powstańcze groby, odbył się apel poległych, oddana została salwa honorowa, złożono wieńce. Przemawiali m.in. burmistrz Małogoszcza – Mariusz Piotrowski oraz starosta jędrzejowski – Paweł Faryna. Przypominali, że bitwa pod Małogoszczem była jednym z najbardziej krwawych starć powstania styczniowego, za które mieszkańcy zostali ukarani doszczętnym spaleniem i utratą praw miejskich. Starosta zaapelował o przekazywanie tej wiedzy młodzieży.

Tradycją obchodów jest Złaz Turystyczny do Zagrody Edukacyjnej w Ostoi Dworskiej, który w tym roku zorganizowano po raz 12. W Ostoi w przeprowadzonej rekonstrukcji bitwy przypomniano jej przebieg. Uczestnicy wysłuchali także wykładu historycznego pt. „Karol Kalita – „Rębajło””.

Karol Kalita de Brenzenheim, pseud. „Rębajło” to polski pułkownik, dowódca oddziału partyzanckiego w powstaniu styczniowym. Jego rodzina pochodząca z Inflant osiedliła się w Galicji po III rozbiorze. Już jako szesnastoletni uczeń gimnazjalny brał udział w pracach konspiracyjnych. Był organizatorem pułku stopnickiego, który wchodził w skład dywizji sandomierskiej korpusu gen. Józefa Hauke-Bosaka.

Stoczył kilka zwycięskich bitew z Rosjanami, m.in. pod Mierzwinem (5 grudnia 1863), 9 grudnia 1863 pod Hutą Szczeceńską oraz pod Lubienią i Iłżą (17 stycznia 1864). Po tej ostatniej bitwie został awansowany na pułkownika. Z powodu choroby nie uczestniczył w bitwie opatowskiej, w której rozbity został jego pułk. Po upadku powstania udał się na emigrację do Turcji. Zmarł w 1919 r. we Lwowie.

24 lutego 1963 roku pod Małogoszczem miała miejsce jedna z największych bitew powstania styczniowego.

Wojska generała Mariana Langiewicza starły się z Rosjanami, którzy usiłowali przeciwstawić się rosnącym w siłę oddziałom powstańczym. Atak Rosjan z kilku stron, wspomaganych artylerią, spowodował olbrzymie straty w szeregach powstańców. Źródła historyczne mówią o co najmniej 300 zabitych i 500 rannych po stronie powstańczej, stracie taboru i dział oraz o 200 zabitych Rosjanach.