Malowidła warte poświęcenia

Digitalizacji unikatowych malowideł w pochodzącej z XV w. cerkwi pw. św. Onufrego w Posadzie Rybotyckiej poświęcona była konferencja prasowa, która odbyła się 28 lutego w Warszawie. Grekokatolicki metropolita warszawsko-przemyski mówił o ponadnarodowej i ogólnoludzkiej wartości zabytkowej cerkwi.

Abp Jan Martyniak, grekokatolicki metropolita warszawsko-przemyski przypomniał dzieje cerkwi – wybudowana w XV w. miała charakter obronny. Od XVII w. jej użytkownikami byli grekokatolicy. Po akcji „Wisła” świątynia została przejęta przez państwo. Do prawowitych właścicieli wróciła w 2010 r.

– Jest to jedna z niewielu cerkwi w kraju z pełnym programem ikonograficznym w malarstwie ściennym – powiedział Jarosław Giemza, członek Komisji Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej i kierownik Działu Sztuki Cerkiewne Muzeum w Łańcucie, autor rysunków rekonstrukcyjnych wszystkich malowideł oraz analizy ikonograficznej i historycznej.

Cyfrową dokumentację fotograficzno-pomiarową wykonał zespół Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga. Na sklepieniach spod warstwy tynków wyłaniają się przedstawienia Boga i chórów niebiańskich, postaci Bogurodzicy i Chrystusa w otoczenie Proroków, Męki Pańskiej, soborów powszechnych oraz mistycznej liturgii.

Giemza stwierdził, że unikatowe malowidła zostały odkryte dwa razy. Po raz pierwszy w 1966 r., gdy od ścian odpadł tynk i odsłonił fragment fresków. Rozpoczęto prace, dzięki którym wydobyto fragmenty fresków, ale zostały one przerwane. Powrócono do nich dopiero w latach 80.

Uczestnicy konferencji opowiadali o pracach dokumentacyjnych. Odzyskana w 2010 r. przez Cerkiew Grekokatolicką została poddana szczegółowym badaniom. Sfotografowano około 300 m kw. malowideł ściennych wraz z gmerkami (napisami wyrytymi przez użytkowników). Jest to pierwszy etap przed rozpoczęciem prac konserwatorskich. Dzięki nim zidentyfikowano wszystkie przedstawienia malarskie oraz zlokalizować nieznane dotąd gmerki. – To swoisty wandalizm przeszłości, można porównać go do napisów „Byłem tutaj Tony Halik”, ale mają ogromną wartość historyczną – wyjaśnił Giemza. Zwrócił uwagę, że pomogą one w zorientowaniu się, kiedy powstały malowidła.

Uczestnicy konferencji mówili o konieczności pilnej digitalizacji skarbów kultury na ziemiach polskich. Jacek Kuśmierczyk, kanclerz Polskiego Bractwa kawalerów Gutenberga, który aplikował o dofinansowanie pełnej inwentaryzacji malowideł i gmerków mówił o starych księgach oraz XVIII-wiecznej prasie, którą należy niezwłocznie zdigitalizować. Podkreślił, że obowiązek ten spoczywa na całym społeczeństwie oraz rządzących.

Abp Martyniak mówił o ponadnarodowej i ogólnoludzkiej wartości zabytkowej cerkwi. Stwierdził, że państwo powinno pomóc w finansowaniu prac konserwatorskich i poinformował, że w przyszłości świątynia może być wykorzystywania przez wiernych różnych obrządków, co jest praktyką w tym regionie.

Efekty prac można oglądać na stronie: www.posada-rybotycka.pl