Markowa: Parafialny Oddział Akcji Katolickiej przejmie opiekę nad byłym grobem Rodziny Ulmów

Parafialny Oddział Akcji Katolickiej w Markowej przejmie opiekę nad byłym grobem wojennym Rodziny Ulmów. Oficjalne przekazanie odbędzie się w sobotę, 1 lipca, o 17.00 na cmentarzu parafialnym w Markowej. W wydarzeniu wezmą udział: dr Mateusz Szpytma – zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej wraz z metropolitą przemyskim abp Adamem Szalem i ks. Romanem Chowańcem – proboszczem parafii pw. św. Doroty w Markowej. Doczesne szczątki Rodziny Ulmów zostały ekshumowane i po beatyfikacji zostaną złożone w miejscowym kościele.

Odtworzony nagrobek powstał dzięki staraniom Instytutu Pamięci Narodowej. Jak doprecyzował w rozmowie z KAI dr Mateusz Szpytma, jest to replika dotychczasowego grobowca i została wykonana z nowych materiałów. Ze starych elementów założono jedynie rzeźby głowy Chrystusa w koronie cierniowej oraz płomienia.

Uroczystość wpisuje się w „Noc i Dzień Otwartych Drzwi” w Markowej, które odbędą się 1 i 2 lipca 2023 r. Organizatorami wydarzenia są: Towarzystwo Przyjaciół Markowej prowadzące Skansen Muzeum Wsi Markowa we współpracy Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów oraz Parafią pw. św. Doroty w Markowej.

Najważniejszym punktem będzie wernisaż wystawy plenerowej: „Niecodzienna codzienność Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich dzieci”.

Ekspozycja została podzielona na dwie części. Pierwsza składa się z kilkudziesięciu zdjęć autorstwa Józefa Ulmy, który był nie tylko rolnikiem, ale też zajmował się fotografią. Pożółkłe fotografie pochodzą ze zbiorów prywatnych mieszkańców Markowej oraz Towarzystwa Przyjaciół Markowej.

Pierwszy aparat fotograficzny Józef Ulma skonstruował samodzielnie, a później nabył profesjonalny, wyprodukowany fabrycznie sprzęt. Na zdjęciach dokumentował przede wszystkim życie własnej rodziny, ale też spotkania sąsiedzkie, gospodarstwo, życie religijne i ważne dla lokalnej społeczności wydarzenia, krajobrazy i codzienne życie wsi. Znaleźć na nich można również ukrywających się u Ulmów Żydów.

„Przypatrując się fotografiom da się zauważyć, że Józef nie był zwyczajnym kronikarzem życia swojej rodziny i lokalnej społeczności, ale reportażystą z zacięciem artystycznym. Potrafił uchwycić sytuację i niezwykły klimat poszczególnych wydarzeń i miejsc. Ze zdjęć, które robił żonie i sześciorgu dzieciom emanują emocje – miłość rodzinna i radość dzieci, często fotografowanych na łonie natury. Niektóre sceny domowe ze zdjęć Józefa przypominają klimatem obrazy mistrzów złotego okresu holenderskiego malarstwa” – tak fotografie Józefa Ulmy opisuje Muzeum Polaków Ratujących Żydów.

Druga część wystawy ukazuje wydarzenia związane z pamięcią o rodzinie Ulmów i Sprawiedliwych wśród Narodów Świata z Markowej. Na zdjęciach znajdziemy odsłonięcie Pomnika Pamięci w 60. rocznicę zbrodni na Ulmach; nadanie imienia Sług Bożych Rodziny Ulmów Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Markowej; rocznicowe obchody zbrodni na Ulmach oraz otwarcie w 2016 roku Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

Małżonkowie Józef i Wiktoria Ulmowie w czasie okupacji ukrywali w swoim gospodarstwie ośmioro Żydów, za co 24 marca 1944 r. zostali zamordowani przez Niemców. Najpierw zabito ukrywanych Żydów, a potem całą rodzinę, w tym Wiktorię, która była w zaawansowanej ciąży, a także sześcioro dzieci – Stasia, Basię, Władzia, Frania, Antosia i Marysię. Najstarsze z nich miało 8 lat, a najmłodsze 1,5 roku.

W 1995 r. Józef i Wiktoria Ulmowie zostali uhonorowani tytułem „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”.

Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów na etapie diecezjalnym zakończył się w 2008 r. 17 grudnia 2022 r. papież Franciszek zatwierdził dekret o męczeństwie Rodziny. Ich beatyfikacja – 10 września w Markowej – będzie pierwszym w historii przypadkiem, kiedy do chwały ołtarzy zostanie wyniesiona cała rodzina, w tym jeszcze nienarodzone dziecko.

Tuż po zbrodni Ulmowie zostali pochowani na terenie swojego gospodarstwa. Dopiero 11 stycznia 1945 r. mieszkańcy Markowej przenieśli ich ciała na miejscowy cmentarz parafialny. Spoczywały one na nim do czasu ekshumacji, którą przeprowadzono w dniach 30 marca – 1 kwietnia 2023 r.