Mazowsze Północne: straż „Turków” przed Grobem Pańskim

W dwóch parafiach diecezji płockiej: św. Jakuba w Górze i św. Stanisława BM w Drobinie straż przy Grobie Pańskim w Wielki Piątek pełnią „Turkowie” – mężczyźni ubrani w stroje przypominające tureckie mundury. Zwyczaj ten prawdopodobnie sięga czasów Odsieczy Wiedeńskiej.

Tradycja stawiania „Turków”, strzegących Grobu Pańskiego sięga prawdopodobnie XVII-XVIII w. Jedna wersja mówi o tym, że na Mazowszu mieszkało dużo drobnej szlachty, która brała udział w wyprawach wojennych, w tym w Odsieczy Wiedeńskiej. Jako łupy przywieźli mundury tureckie. Potem na pamiątkę tego wydarzenia, przebierali się w nie w święta.

„Druga wersja dowodzi z kolei, że szlachta przywiozła ze sobą jeńców, a ci przeszli na chrześcijaństwo. Potem tak się zaangażowali w nową religię, że w kościołach pełnili straż przy Grobach Pańskich właśnie w czasie Wielkanocy. Jakieś ziarno prawdy w tym pewnie jest, choć do dziś pozostaje zagadką, dlaczego `Turkowie` z Drobina mają wyszytą na czapkach liczbę 28”, mówi Magdalena Lica-Kaczan z działu etnograficznego Muzeum Mazowieckiego w Płocku.

Zwyczaj ten jest popularny zwłaszcza na południu kraju, na Mazowszu niemal wymarł. Zachował się jedynie w dwóch parafiach w diecezji płockiej: św. Jakuba w Górze i św. Stanisława BM w Drobinie.

Mężczyźni, którzy od Wielkiego Piątku do rezurekcji pełnią straż przy grobie Chrystusa, ubrani są w oryginalne, czerwone lub zielone mundury, mają długie, czarne brody, występują z mieczami u boku. W czasie rezurekcyjnej procesji otaczają kołem księdza z monstrancją w ręku, potem padają na znak bojaźni przed Zmartwychwstałym i uciekają w popłochu z kościoła.