Medal Jana Karskiego honoruje Lwowską Szkołę Dyplomatyczną

W 95. rocznicę uruchomienia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie Studium Dyplomatycznego zorganizowanego przez wykształconego na najlepszych uczelniach niemieckich, angielskich i amerykańskich profesora Ludwika Ehrlicha, nowoczesnego ośrodka naukowego stosunków międzynarodowych, który szybko zyskał renomę w świecie i powszechnie znany był jako Lwowska Szkoła Dyplomatyczna, zlikwidowanego po sowieckiej aneksji ziem polskich w 1939 roku, a odnowionego dopiero w wolnej Ukrainie jako Wydział Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu im. Iwana Franko postanowiono uhonorować tę placówkę naukową Medalem 75-lecia Misji Jana Karskiego.

Legendarny emisariusz Państwa Podziemnego i Rządu RP na Wychodźstwie był jednym z najwybitniejszych absolwentów Studium, a z profesorem Ehrlichem łączyły go nie tylko relacje mistrz-uczeń, ale także wyraźna sympatia, jaką obdarzany był przez profesora i jego rodzinę. Jak wielokroć podkreślał,  że to właśnie ten uczony, prekursor prawa międzynarodowego i prawa narodów uformował go do jego przyszłej misji wojennej. Zarówno poprzez kierowanie na doroczne praktyki dyplomatyczne w Rumunii, Szwajcarii i Anglii, ale także wskazywanie lektur i dyskusje o teorii i praktyce wykładanych przedmiotów. Przede wszystkim zbudowanie i uwewnętrznienie u  studenta silnego przekonania, że żaden naród, który nie posiada państwa zawsze będzie wystawiony na zagrożenie istnienia. Ten argument Karski podnosił podczas raportowania czołowym postaciom koalicji antyhitlerowskiej w kontekście dokonywanej planowej eksterminacji narodu żydowskiego, znanej jako Holocaust.

Obu, Ehrlicha i Karskiego łączyła także wspólnota losów okupacyjnych. Obaj działali w strukturach Polski Podziemnej, obaj trafili do więzień gestapo, obaj zostali z nich odbici przez Armię Krajową. Po wojnie Karski związał swoje losy z jezuickim Uniwersytetem Georgetown w Waszyngtonie, a Ehrlich z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie. W 1945 został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownikiem Katedry Prawa Międzynarodowego Publicznego i dyrektorem Szkoły Nauk Politycznych Wydziału Prawa tej uczelni. Równocześnie współpracował ze Stałym Trybunałem Rozjemczym w Hadze i Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Był specjalistą w stosunkach polsko-niemieckich i dlatego występował w charakterze biegłego do spraw zbrodniarzy wojennych. Na potrzeby trybunału opracował doktrynę odpowiedzialności Niemców za zbrodnie na ziemiach polskich, która została oparta na nielegalnej napaści Rzeszy na Polskę oraz rozpoczęcia wojny. Równocześnie poddawany był stałej inwigilacji urzędu bezpieczeństwa.

W 1948 roku reżim komunistyczny odsunął go od działalności naukowej i dydaktycznej.  Katedrę odzyskał w 1956 roku. Pracował do emerytury, na którą przeszedł w 1961 roku. Pozostawał jednak aktywny naukowo. Był nadal inwigilowany (m.in. przez swego lwowskiego studenta i wychowanka, a w Krakowie – kolegę-profesora). W 1968 roku przeżył głęboko antysemickie represje, jakie dotknęły pokaźną część polskiej kadry naukowej. Przeciw czemu protestował. W niewyjaśnionych okolicznościach na jednej z krakowskich ulic został potrącony przez motocyklistę. Doznał licznych obrażeń i zmarł 31 października 1968 roku. Karski był przekonany, że  padł ofiarą zamachu bezpieki.

Przez cały okres krakowski przyjacielem rodziny Ehrlichów był najpierw ksiądz, potem biskup, a następnie arcybiskup Karol Wojtyła. Pod jego wpływem, córka Ehrlicha Konstancja Krystyna wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Urszulanek przyjmując zakonne imię Emilia. Stała się wybitną biblistką. W 1978 Jan Paweł II powierzył jej pracę w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej (do 1988). Pełniła funkcję sekretarza Rady Administracyjnej Fundacji Jana Pawła II. W latach 1988–2000 zajmowała się prywatną biblioteką papieża. W 1994 pełniła funkcję sekretarza pomocniczego Synodu Biskupów.

Ludwik Ehrlich zainspirował także Karola Wojtyłę postacią Pawła Włodkowica, czternastowiecznego polskiego kapłana katolickiego, uczonego, prawnika, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, obrońcy interesów Polski w sporach z Krzyżakami, prekursora tolerancji religijnej.  Jego działem  życia było wygłoszenie na Soborze w Konstancji rewolucyjnej jak na tamten czas koncepcji doktryny, iż narody pogańskie mają prawo do zachowania swych wierzeń i nikogo nie wolno dyskryminować, zwłaszcza pod pretekstem szerzenia wiary.  Weszło to historii jako Ius Gentium czyli Prawo Narodów. Myśl ta towarzyszyła papieżowi Janowi Pawłowi II  przez cały pontyfikat znajdując odzwierciedlenie w jego wystąpieniach i dokumentach.  Rzec by można, stał się najbardziej prominentnym przedstawicielem Lwowskiej Szkoły Dyplomatycznej.

Odbudowa pamięci i dzieła Ludwika Ehrlicha w przestrzeni publicznej Uniwersytetu im. Iwana Franko we Lwowie stała się celem i wyzwaniem dla profesora Markijana Malskiego, specjalisty z zakresu stosunków międzynarodowych i dyplomaty wolnej Ukrainy, jej ambasadora w Polsce w latach 2010-2014. Dziś dziekana Wydziału Stosunków Międzynarodowych. Także wychowawcy całej plejady dyplomatów i ambasadorów (w tym dzisiejszego przedstawiciela w Warszawie – Wasyla Bodnara). Bez przesady można stwierdzić, że lwowska placów to kuźnia kadr dzisiejsze dyplomacji ukraińskiej stawiającej czoła putinowskiej agresji.

Inną z postaci zaangażowanych w restytucję pamięci o Ehrlichu i Lwowskiej Szkole Dyplomatycznej jest profesor Ihor Zeman. Obaj oni wspólnie z profesorem Adamem Redzikiem z Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletnim badaczem historii Uniwersytetu Jana Kazimierza, napisali historię Lwowskiej Szkoły Dyplomatycznej. Promocja książki odbyła się podczas pierwszego Lwowskiego Forum Dyplomatycznego, w miniony weekend i w 95. rocznicę powołania Studium Dyplomatycznego. Podczas tego wydarzenia doktorat honorowy uczelni otrzymał szef polskiej dyplomacji Radosław Sikorski.

„Nie ma lepszej okazji by dzieło Ludwik Ehrlicha i jego kontynuację uhonorować Medalem Misji Jana Karskiego, w 95-lecie powstania Studium Dyplomatycznego i w 25-lecie śmierci patrona Medalu” – uzasadnia przyznające to wyróżnienie Towarzystwo Jana Karskiego.