Drukuj Powrót do artykułu

Media katolickie w Polsce (dossier)

19 września 2021 | 04:02 | Dawid Gospodarek | Warszawa Ⓒ Ⓟ

Sample Fot. vereguglielmone / Cathopic

W niedzielę 19 września obchodzony jest w Polsce 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Wspólnota katolicka w Polsce posiada 4 ogólnopolskie tygodniki, 44 stacje radiowe wraz z ogólnopolskim Radiem Maryja, redakcje katolickie w mediach publicznych oraz prywatną Telewizję Trwam. W okresie pandemii wzrosło zainteresowanie portalami internetowymi. Poniżej przedstawiamy krótki przegląd najważniejszych mediów katolickich w Polsce.

Największe tygodniki

Wśród tygodników na pierwszym miejscu należy wymienić „Przewodnik Katolicki”, który jest najstarszym wciąż ukazującym się katolickim pismem w Polsce. Pierwszy numer wydano w Poznaniu w 1895 r.

Kolejnym tygodnikiem, który od lat szczyci się największym nakładem i sprzedażą w Polsce jest „Gość Niedzielny”. Pismo powstało jako tygodnik Administracji Apostolskiej Śląska. Jego pierwszy numer ukazał się w 1923 r., z artykułem wstępnym ks. Augusta Hlonda. Do ogólnopolskiego wydania w 20 diecezjach dodawane są lokalne dodatki. Bardzo dużym zainteresowaniem cieszy się również internetowy portal Gość.pl.

Tygodnik „Niedziela” wydawany jest od 1926 r. w Częstochowie z inicjatywy bp. Teodora Kubiny (wcześniej redaktora naczelnego „Gościa Niedzielnego”). Od 1953 r. do wznowienia w 1981 r. decyzją władz komunistycznych wydawanie pisma było zawieszone. Na łamach tygodnika publikowali m.in. Zofia Kossak- Szczucka (była inicjatorem wznowienia „Niedzieli” w 1945 r.), Feliks Koneczny, Stefan Kisielewski, Stanisława Grabska, ks. Tadeusz Styczeń czy abp Józef Życiński. Obok wersji ogólnopolskiej ukazuje się 19 edycji diecezjalnych, informujących o bieżących wydarzeniach z życia Kościoła lokalnego. Towarzysząca czasopismu strona internetowa Niedziela.pl jest portalem o charakterze informacyjnym, działającym od 1997 r.

Założony przez metropolitę krakowskiego kard. Adama Sapiehę i ks. Jana Piwowarczyka w 1945 r. „Tygodnik Powszechny” jest pismem społeczno-kulturalnym. W latach 1956-1999 redaktorem naczelnym był Jerzy Turowicz. Od początku dużą rolę w „Tygodniku” odgrywali świeccy. Na łamach pisma publikowali wybitni polscy pisarze, filozofowie, działacze społeczno-polityczni, m.in. tu debiutował Karol Wojtyła, znaleźć można było teksty Zbigniewa Herberta, Stanisława Lema, Jerzego Zawieyskiego, Czesława Miłosza czy Władysława Bartoszewskiego. „Tygodnik Powszechny” utożsamia się z ideami „katolicyzmu otwartego”. Inspiracje nauczaniem Soboru Watykańskiego II widać m.in. w promowaniu ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego. Dużo miejsca poświęca na propagowanie i komentowanie nauczania papieża Franciszka.

„Idziemy” to tytuł powołanego w 2005 r. pisma, które stanowi jakby odpowiedź na książkę papieża Jana Pawła II „Wstańcie, chodźmy!”. Wydawany w diecezji warszawsko-praskiej tygodnik zrodził się z zapotrzebowania osób po formacji w katolickich wspólnotach. Wśród cech charakterystycznych pisma wymienia bezpośrednie nawiązanie do nauczania św. Jana Pawła II i Prymasa Tysiąclecia, jasne i mocne stanie przy wartościach ewangelicznych, orientowanie się na prezydium Konferencji Episkopatu Polski. Pismu towarzyszy portal Idziemy.pl.

Miesięczniki i kwartalniki

Rycerz Niepokalanej” według zamysłu św. Maksymiliana Kolbe miał być „organem Rycerstwa Niepokalanej” założonego w 1917 roku w Rzymie. Do października 1922 miesięcznik był wydawany w Krakowie, później w Grodnie, a od 1927 w Niepokalanowie. W końcu lat 30-tych jego nakład wahał się w granicach 800 tysięcy. W trakcie II wojny światowej „Rycerz Niepokalanej” ukazał się tylko raz, ale tuż po zakończeniu działań wojennych, wznowiono jego comiesięczne wydawanie. W 1952 r. władze komunistyczne zabroniły wydawania „Rycerza”. Zakaz obowiązywał do jesieni 1981 r. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów w Niepokalanowie skoncentrowane jest dziś na kontynuacji dzieła św. Maksymiliana. Oprócz „Rycerza Niepokalanej”, wydaje „Rycerzyk Niepokalanej” i „Rycerz Młodych”.

Miesięcznik „Znak” ukazuje się od 1946 r. Publikowali w nim m.in. Jerzy Turowicz, Stefan
Swieżawski, o. Innocenty Bocheński OP, ks. Józef Tischner, Halina Bortnowska, Stefan Wilkanowicz czy Władysław Stróżewski. – Miesięcznik „Znak” nigdy nie był pismem ściśle katolickim, nie miał też kościelnego asystenta. Został założony przez osoby reprezentujące katolicką inteligencję, która stawiała sobie za cel wzmacnianie intelektualnych podstaw wiary i religijności – mówi redaktor naczelna Dominika Kozłowska.

„Więź” jest czasopismem społeczno-kulturalnym wydawanym od 1958 r. najpierw jako miesięcznik, a od 2013 r. jako kwartalnik. W latach 1958-1981 redaktorem naczelnym był Tadeusz Mazowiecki. Za PRL środowisko związane z „Więzią” było zaangażowane w opozycję demokratyczną i ruch „Solidarność”. Środowisko „Więzi” określa swą tożsamość jako „otwartą ortodoksję”. Prowadzi popularny portal wiez.pl oraz Laboratorium „Więzi” –„personalistyczny, chrześcijański, niezależny i interdyscyplinarny think tank środowiska skupionego wokół kwartalnika „Więź” i serwisu publicystycznego Więź.pl” – jak czytamy na stronie internetowej. Laboratorium organizuje konferencje, seminaria i spotkania na ważne tematy dla Kościoła, Polski i świata. Zespół Laboratorium „Więzi” tworzy ponad 60 osób: naukowców, ekspertów, analityków, twórców oraz publicystów.

Miesięcznik „W drodze” istniejący od 1973 r., wydawany jest w Poznaniu przez dominikanów. – „W drodze” to w mojej ocenie udana próba magazynu łączącego wiarę z codziennością, tak by bycie katolikiem nie kończyło się w kruchcie Kościoła. Adresowany do czytelnika świadomego swojej obecności i odpowiedzialności za Kościół, który nie boi się stawiać pytań niewygodnych odnośnie problemów (pedofilia, finanse, homoseksualizm), a także nie zadowala się prostymi odpowiedziami – mówi o. Roman Bielecki OP, redaktor naczelny.

„Nowe Życie” to dolnośląskie pismo katolickie założone w 1983. Początkowo dwutygodnik, od stycznia 1993 r. miesięcznik. „Nowe Życie” na swych łamach koncentruje się na sprawach dotyczących wiary oraz życia Kościoła katolickiego, lokalnego i powszechnego. Poruszane są też problemy społeczno-polityczne, psychologiczne, historyczne, młodzieżowe i kulturalne.

Wydawany od 1999 r. kwartalnik „Christianitas” jest pismem, w którego sercu znajduje się tradycja liturgiczna – ale w duchu opinii Benedykta XVI, że ortodoksją jest w sensie pierwotnym poprawna forma służby Bożej. Kwartalnikowi towarzyszy serwis publicystyczny Christianitas.org. We współpracy z benedyktynami tynieckimi i Wydawnictwem Dębogóra wydawane są książki w serii Biblioteka Christianitas.

Najpopularniejsze portale katolickie

Deon.pl to portal wydawany przez jezuickie Wydawnictwo WAM, który powstał w 2009 r. Misją portalu jest informowanie o znaczących wydarzeniach społecznych oraz interpretowanie wydarzeń z punktu widzenia Kościoła. „Nowocześnie o życiu i Kościele” – to hasło portalu Deon.pl.

Aleteia.pl to katolicki portal, który dostępny jest w ośmiu językach: angielskim, francuskim, portugalskim, hiszpańskim, włoskim, arabskim, polskim i słoweńskim. Polska edycja portalu (Aleteia.pl) istnieje od 2016 roku. Oprócz treści związanych z Kościołem katolickim i duchowością prezentuje teksty dotyczące stylu życia. Specjalny dział: For Her dedykowany jest kobietom. Od początku Adwentu 2020 r. dostępna jest także aplikacja Aletei.

Należący do Konferencji Episkopatu Polski portal Opoka.org.pl zainaugurowany został w marcu 1999 r. Opoka.org.pl był jednym z pierwszych oficjalnych serwisów internetowych Kościoła katolickiego w Polsce.

Działający od 2001 r. portal Wiara.pl jest własnością katowickiego „Gościa Niedzielnego”. Składa się na niego 13 serwisów tematycznych, forum i strony głównej.

Misją oblackiego portalu Misyjne.pl, który powstał w 2006 r. (wcześniej, od 2002 r., istniały MisyjneDrogi.pl) jako internetowa wersja czasopisma „Misyjne Drogi”, jest informowanie o ważnych wydarzeniach społecznych Kościoła powszechnego, szczególnie związanych z misjami, chrześcijanami prześladowanymi i uchodźcami. Za pośrednictwem portalu inicjowana jest również działalność dobroczynna, wspierająca działalność misjonarzy na całym świecie.

Stacja7, a raczej Fundacja Medialna 7, to już nie tylko portal. Stacja7 to także szeroka działalność w mediach społecznościowych, wiele ogólnopolskich akcji społecznych (jak choćby #BiałyPiątek). Portal organizuje także szkolenia i konferencje. Dużym zainteresowaniem cieszy się Akademia Dziennikarstwa (roczny kurs) – inicjatywa wspólna z Papieskim Wydziałem Teologicznym w Warszawie (obecnie Akademia Katolicka). Stacja7 posiada własne wydawnictwo i sklep internetowy Dobroci.pl.

Rozgłośnie radiowe

Naczelna Redakcja Programów Katolickich Polskiego Radia została powołana na bazie porozumienia między Polskim Radiem a Konferencją Episkopatu Polski w 1989 r., na fali przemian ustrojowych. Warto dodać, że ważne miejsce w ramówce I programu Polskiego Radia zajmuje codzienny Serwis Informacyjny Radia Watykańskiego, transmitowany na podstawie porozumienia zawartego blisko 30 lat temu pomiędzy Polskim Radiem a Radiem Watykańskim.

Należąca do redemptorystów rozgłośnia Radio Maryja jest od lat najpopularniejszą rozgłośnią katolicką w Polsce. Została założona w Toruniu przez o. Tadeusza Rydzyka CSsR w grudniu 1991 r. i ma dziś największy ogólnopolski zasięg oraz słuchaczy także wśród Polonii. Na program Radia Maryja składają się przede wszystkim audycje o charakterze ewangelizacyjnym, katechezy, transmisje wydarzeń z życia Kościoła i wspólna modlitwa. Transmitowane są Msze i nabożeństwa, papieskie pielgrzymki. Jest też miejsce na publicystykę społeczno-polityczną. Radio ma charakter interaktywny, od początku słuchacze mieli możliwość, dzwoniąc, brać udział w modlitwach na antenie, zadawać pytania czy dzielić się komentarzami. Słuchacze i sympatycy radia tworzą Rodzinę Radia Maryja.

Efektem trwających od 2009 r. spotkań dyrektorów katolickich rozgłośni jest powołane w 2013 r. Forum Niezależnych Rozgłośni Katolickich (FNRK), czyli rozgłośni niezrzeszonych w żadnej sieci radiowej. Statut forum zatwierdzony został przez Konferencję Episkopatu Polski. Aktualnie zrzeszone 24 rozgłośnie obejmują zasięgiem 75 proc. terytorium Polski. Są to: Radio Warszawa (diec. warszawsko-praska), Radio Nadzieja (łomżyńska), Katolickie Radio Podlasie (siedlecka), Radio Głos (pelplińska), Radio RDN Małopolska (tarnowska), Katolicka Rozgłośnia Radiowa „Fiat” (częstochowska), Radio Jasna Góra (częstochowska), Radio Via (rzeszowska), Radio Victoria (łowicka), Katolickie Radio Diecezji Płockiej, Radio Emaus (poznańska), Radio Rodzina (wrocławska), Radio I (białostocka), Katolickie Radio Zamość, Radio eM (katowicka, kielecka), Radio Doxa (opolska), Anioł Beskidów (bielsko-żywiecka), Radio Rodzina (kaliska), Radio Fara (przemyska).

Radio Plus jest to sieć katolickich stacji radiowych, która powstała na bazie rozgłośni diecezjalnych. Samo Radio Plus powstało w 1992 r. jako rozgłośnia archidiecezji gdańskiej, następnie dołączyło się do niego katolickie Radio Mariackie z Krakowa oraz stopniowo inne diecezjalne czy lokalne rozgłośnie. Obecnie w sieci Radia Plus jest 18 rozgłośni. Są to stacje należące do diecezji: gdańskiej, warszawskiej, gnieźnieńskiej, krakowskiej, bydgoskiej, koszalińsko-kołobrzeskiej, legnickiej, lubelskiej, łódzkiej, warmińskiej, radomskiej, szczecińsko-kamieńskiej i zielonogórsko-gorzowskiej oraz zakonów.

Radio Profeto należące do zgromadzenia księży sercanów początkowo miało edycję internetową, jednak od 2017 r. za zgodą Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nadaje ze stacji Skomielna Czarna/Polana. „Nadawane w nim są audycje ewangelizacyjne, transmisje z ważnych wydarzeń związanych z życiem Kościoła oraz różne gatunki muzyki chrześcijańskiej” – czytamy na stronie KRRiT.

Telewizja

Audycje katolickie są od dawna stałą częścią programów Telewizji Polskiej. Pojawiły się na ekranach w 1989 r. w ramach redakcji radiowo-telewizyjnej, a od 1993 już samodzielnie jako produkcje Redakcji Audycji Katolickich.

Redakcja realizuje 8 cyklicznych programów, a także transmisje Mszy św., Koronki do Miłosierdzia Bożego oraz modlitwy Anioł Pański z Watykanu. Produkcje obecne są na antenach: TVP1, TVP2, TVP3, TVP INFO, TVP Polonia, TVP Historia, TVP ABC oraz na platformie VOD TVP.

W niedzielnych wydaniach programu TVP1 „Między Ziemią a Niebem”, połączonego z południową modlitwą „Anioł Pański”, przedstawiane są aktualności z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednym z najdłużej produkowanych w Telewizji Polskiej programów dla dzieci jest „Ziarno”. Aby ukazać religijną aktywność Kościoła oraz środowisk z nim związanych w całej Polsce, powstał magazyn „Agape”. Program realizowany jest przy współpracy dziennikarzy oddziałów terenowych. Program emitowany jest w każdą niedzielę na antenie ogólnopolskiej TVP3.

Najważniejsze fakty o Kościele w Polsce i na świecie prezentowane są w programie informacyjnym „Okiem Wiary” na antenie TVP INFO, w którym łącząc się z Watykanem, przekazywane jest nauczanie Papieża, a także promowane są chrześcijańskie wartości.

Dla wiernych Kościoła greckokatolickiego Telewizja Polska na antenie TVP Historia transmituje co niedzielę boską liturgię z katedry eparchii wrocławsko-gdańskiej we Wrocławiu. O życiu kościoła greckokatolickiego w Polsce, obrzędach, architekturze i sztuce sakralnej, widzowie dowiedzą się z nowego, programu „Pełnia Wiary”, emitowanego raz w miesiącu na antenie TVP1.

W 2013 r. o. Tadeusz Rydzyk CSsR powołał do istnienia TV Trwam. Jej program w dużej mierze pokrywa się z ofertą Radia Maryja, jednak w przeciwieństwie do radia nie posiada statusu nadawcy społecznego. Oprócz transmisji Mszy św. i nabożeństw oraz programów religijnych w ofercie TV Trwam są programy, reportaże i publicystyka, poruszające różne kwestie społeczno-polityczne czy gospodarcze, a także dotyczące zdrowia czy hobby. Młodsi widzowie mogą być zainteresowani „Kalejdoskopem młodych” czy „Westerplatte młodych”, a dzieci np. „Każdy maluch to potrafi”. Cenionym programem jest serwis „Informacje dnia”. Właścicielem TV Trwam jest Fundacja Lux Veritatis.

Od 2018 r. działa telewizja Polsat Rodzina. W jej ofercie są programy edukacyjne i rozrywkowe dla dzieci (Filmy dobrane tak, by nie występowała w nich przemoc), a dla starszych odbiorców np. programy muzyczne i kulinarne.

EWTN Polska to otwarty we Wrocławiu w 2018 r. polski oddział amerykańskiej katolickiej stacji telewizyjnej, założonej przez klaryskę Matkę Angelikę. „Eternal Word Television Network”, co znaczy „Sieć Telewizyjna Wiekuistego Słowa”. Telewizja codziennie transmituje nabożeństwa, Msze św., modlitwy z Niepokalanowa, z Tyńca i z Jasnej Góry.

***

Katolicka Agencja Informacyjna obecna jest na rynku medialnym od 1993 r. Powołana przez Konferencję Episkopatu Polski stanowi najbogatszy w Polsce serwis informacji o Kościele katolickim w Polsce i na świecie oraz o wydarzeniach w innych Kościołach chrześcijańskich i wielkich religiach.

KAI informuje o życiu Kościoła w Polsce (także we wszystkich diecezjach), działaniach Ojca Świętego i Stolicy Apostolskiej oraz Kościoła powszechnego, współpracuje z wieloma katolickimi agencjami informacyjnymi w Europie i na świecie.

Ponadto serwis KAI zawiera analizy, problemowe dossier, komentarze, wywiady, statystyki i opracowania ukazujące różne aspekty nauczania Kościoła.

We współpracy z Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej regularnie tłumaczy papieskie katechezy, teksty encyklik, adhortacji i przemówień papieskich.

Z serwisu prasowego KAI korzystają najważniejsze polskie media, katolickie i świeckie. Publikują one materiały agencji na swoich łamach, antenach czy portalach lub też – inspirując się ich treścią – wykorzystują je do przygotowywania własnych opracowań.

Należący do Katolickiej Agencji informacyjnej eKAI.pl to portal informacyjny, dzięki któremu każdy czytelnik ma codziennie – przez 7 dni w tygodniu – dostęp do najświeższych informacji z życia wiary, bezpośrednio u ich
agencyjnego źródła. Jest adresowany nie tylko do osób wierzących, ale także do tych niezadeklarowanych religijnie lub niewierzących. Poza bieżącymi wiadomościami, internauta znajdzie tu także kilka serwisów tematycznych, rozmowy, komentarze, dossier i analizy dotyczące najważniejszych aspektów życia Kościoła.

– Wybuch pandemii, lockdown i związane z nim przeniesienie znacznej części naszej duchowości do Internetu sprawiły, że portal eKAI w marcu 2020 r. odwiedziła rekordowa liczba osób. Internauci szukali przede wszystkim informacji o transmisjach Mszy św. i nabożeństw, odpowiedzi na wątpliwości związane m.in. ze zdalnym  uczestnictwem w liturgii oraz najnowszych wiadomości, jak Kościół w Polsce i na świecie radzi sobie z pandemią COVID-19 – mówi Paweł Żulewski, redaktor prowadzący eKAI.pl.

(Opracowano na podst. Dawid Gospodarek, Media Katolickie, w: Kościół w Polsce. Raport, KAI 2021).

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.