Metropolita Daniel: Życie jako dialog egzystencjalny

Pismo Święte w Księdze Rodzaju (Rdz 2) uczy, że osoba ludzka została stworzona na obraz Boga. Liczba mnoga w Boskich słowach „Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam” (Rdz 1,26) była tłumaczona przez Ojców Kościoła jako objawienie Trójcy Świętej. Bóg Ojciec, zatem, pozostaje w łączności i działa wspólnie z Synem i Duchem Świętym w stwarzaniu człowieka.
Dlatego też, ziemska postać osoby ludzkiej jest kształtowana na obraz niebiańskich, transcendentalnych Osób Boskich, które współistnieją w odwiecznej komunii życia i miłości.
Zgodnie z tym, człowiek jawi się jako istota powołana do dialogu poprzez łączność, współpracę i komunię.
Wszyscy ludzie stworzeni są na obraz Boga, zdolni do łączności, współpracy i komunii z Bogiem oraz ze sobą nawzajem. Jednak tylko ci, którzy stają się podobnymi Bogu mogą być święci, oni bowiem w sposób trwały podejmują współdziałają z Bogiem przez modlitwę i z bliźnimi poprzez miłość i dobre uczynki.
Dlatego właśnie Jezus Chrystus uczynił przykazanie miłości Boga i bliźniego naczelną zasadą życia w prawdzie.
Pismo Święte pokazuje nam także, że grzech człowieka – przerwanie komunii miłości z Bogiem Stwórcą – zakłóca łączność, współdziałanie i komunię wśród ludzi oraz ich związki z naturą, z całym stworzeniem (Rdz 3,1-24).
Aby tę łączność, współdziałanie i komunię życia Boga i człowieka odbudować i doprowadzić do doskonałości, odwieczny Syn Boży stał się Człowiekiem i w Sobie po wieczne czasy nierozerwalnie połączył naturę Boską i ludzką. Przez to boskie wcielenie, Chrystus podkreśla odwieczną wartość życia ludzkiego jako trwałej łączności z Bogiem. Tym samym w Chrystusie i przez Chrystusa rodzaj ludzki prowadzi odwieczny dialog egzystencjalny z osobami Trójcy Świętej. Dlatego dialog egzystencjalny z Trójcą Świętą rozpoczyna się dla każdego człowieka chrztem i rozwija w życiu liturgicznym Kościoła oraz w życiu chrześcijańskim w społeczeństwie i królestwie Bożym.
Najbardziej głęboką postacią łączności Boga z Kościołem jest Pismo Święte, najściślejsze współdziałanie Boga z Kościołem wyraża się w Świętej Liturgii (gr. leiton + ergon – dzieło ludu Bożego), zaś najbliższą formą komunii Boga i Kościoła jest komunia eucharystyczna.
To jednak wiara i modlitwa stanowią podstawę wszystkich tych trzech dziedzin dialogu człowieka z Bogiem. Każdy z nas może duchowo wzrastać poprzez dialog egzystencjalny, czyli poprzez wzajemną łączność  przekazywanie wiedzy lub wiadomości, wyrażanych w różny sposób – za pomocą słów, gestów, konwencji, symboli itd., poprzez współdziałanie z innymi ludźmi będące wyrazem syntezy energii umysłowej i fizycznej w dążeniu do wspólnego dobra oraz poprzez komunię miłości, czyli wzajemną ofiarę życia duchowego, płynącą z wnętrza i potrzeby bliskości.
Środowiskiem, w którym życie człowieka wyraża się stałym dialogiem egzystencjalnym jest w pierwszym rzędzie rodzina, a następnie społeczeństwo. Tylko przez wiarę i modlitwę, jednak, doczesny dialog egzystencjalny ludzi między sobą może się otworzyć na dialog odwieczny i stać się komunią życia wiecznego.
Wiara w odwieczną miłość Boga do rodzaju ludzkiego oraz modlitwa jako źródło czystej miłości pomagają nam przezwyciężyć chwile braku łączności wywołane konfliktami między ludźmi, pomagają nam wyrzec się gniewu na rzecz pojednania, zwad i konfrontacji na rzecz łączności i współdziałania.
Tak naprawdę, jednak, dialog egzystencjalny jest czymś więcej niż jedynie pokojowym współistnieniem, ponieważ jego ostatecznym celem jest komunia, czyli duchowa jedność ludzi różniących się usposobieniem, przynależnością kulturową, wiekiem, pozycją społeczną, narodowością czy rasą.
Jednostkowy lub zbiorowy egotyzm, samowystarczalność i lęk przed własnym bliźnim, obojętność wobec nieznajomych, powierzchowne i zniekształcone pojmowanie innych ludzi –jak my istot ludzkich, choć tak od nas różnych – stanowią poważne przeszkody na drodze do pełnego dialogu egzystencjalnego.
Są jednak ludzie, społeczności i instytucje, które pielęgnują święty dar dialogu, przyczyniają się do rozwiązywania konfliktów, ułatwiają łączność, doprowadzają do pojednania, współpracy i komunii miłości między ludźmi i narodami podzielonymi przez różnice, a niekiedy nawet wrogość. Wzorcem takiej postawy był papież Jan Paweł II, który żarliwie starał się rozwijać dar dialogu.
O takich ludziach właśnie nasz Zbawiciel Jezus Chrystus powiedział: „Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi” (Mt 5,9).
Oni to podobni są do Syna Bożego, który zstąpił na ziemię, aby nauczać nas, że bez dialogu nie ma wolności, bez miłości nie ma ludzkości, zaś bez modlitwy nie ma życia wiecznego.
W dzisiejszej rodzinie i społeczeństwie, w Kościele i między Kościołami, w każdej religii i między religiami, w każdym narodzie i między narodami odczuwamy głęboką potrzebę istnienia tych, którzy wprowadzają pokój, mistrzów dialogu egzystencjalnego, dzięki którym żywot człowieka może doświadczać Bożego błogosławieństwa.
Dzisiejsza Europa nauki i postępu ekonomicznego odczuwa głęboką potrzebę dialogu egzystencjalnego oraz komunii duchowej wewnątrz jej granic i poza nimi.