Michniów: obchody 73. rocznicy pacyfikacji – symbolu martyrologii wsi polskiej

Rodziny, ofiar, świadkowie zbrodni, delegacje kilkunastu spacyfikowanych polskich wsi, kombatanci, parlamentarzyści i samorządowcy uczcili dzisiaj pamięć mieszkańców Michniowa zamordowanych przez Niemców 12 i 13 lipca 1943 roku.

Na trwające do 13 lipca dwudniowe uroczystości rocznicowe złożyły się Msze św. w intencji 204. ofiar jednej z największych niemieckich zbrodni, koncert filharmoników, spotkania kombatantów, świadków, oficjalne wystąpienia i dyskusje nad przyszłością mauzoleum.

„Niemcy skazali Michniów na śmierć i zapomnienie, lecz Polacy pamiętają” – podkreślił marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas. Wspomniał także o powstającym w Michniowie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich. – „Ten obiekt będzie unikatowym pomnikiem ofiar niemieckich represji na polskich wsiach. Będzie również miejscem modlitwy, refleksji, edukacji historycznej i wychowania patriotycznego” – mówił.

W obchodach uczestniczył wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.

Zauważył, że Michniów, którego mieszkańcy zginęli w odwecie za pomoc partyzantom podczas II wojny światowej, a wcześniej pomagali powstańcom styczniowym, jest jednym z najważniejszych w kraju centrów patriotyzmu.

"Mam wrażenie, że męczeństwo mieszkańców polskiej wsi przez ostatnie lata zostało nieco zapomniane – mówię o pamięci ogólnopolskiej, bo to nie dotyczy Kielecczyzny, ani Michniowa, ani wsi, które dotknęło podobne cierpnie. Naszym zadaniem jest odnowienie tej pamięci w skali całego kraju" – podkreślił.

Sellin przypomniał, że zamordowani mieszkańcy Michniowa – dzieci, kobiety i mężczyźni – reprezentują symbolicznie ponad 800 innych polskich wsi w obecnych granicach kraju, które padły ofiarą "barbarzyństwa dokonywanego przez niemieckie oddziały policyjne i wojskowe".

Dziękował tym, którzy przez lata nie pozwolili zapomnieć o zbrodni w Michniowie i za rozbudowywanie tutejszego mauzoleum. "Zapewniam, że rząd, który reprezentuję, który jest szczególnie wyczulony i wrażliwy na prowadzenie ambitnej i ofensywnej polityki pamięci i polityki historycznej, będzie to miejsce wspierał" – deklarował Sellin.

Z kolei lider Polskiego Stronnictwa Ludowego Władysław Kosiniak-Kamysz zaproponował ustanowienie 12 lipca narodowym dniem pamięci o męczeństwie polskiej wsi, a 11 lipca – narodowym dniem pamięci o ludobójstwie na Wołyniu.

Po wystąpieniach wielu gości miał miejsce koncert muzyki poważnej, w wykonaniu zespołu Trio Kameralne Filharmonii Świętokrzyskiej. Następnie przy Mogile Ofiar była sprawowana Msza święta za spokój duszy 204 zamordowanych osób, a po niej zebrani składali wiązanki kwiatów.

Uroczystości rocznicowe będą kontynuowane jutro 13 lipca. Będzie można zapoznać się z wystawami w Domu Pamięci i postępami prac przy nowym budynku muzeum. O godzinie 15 przy Mogile Ofiar odbędzie się uroczysta Msza święta w intencji ofiar pacyfikacji. Za część religijną uroczystości odpowiada ks. Stanisław Picheta – proboszcz ze Wzdołu Rządowego.

W Michniowie aktualnie dobiega końca przebudowa tradycyjnego, powojennego muzeum w nowoczesną multimedialną placówkę. Autorem koncepcji architektoniczno-rzeźbiarskiej jest pracownia Nizio Design International, która projektowała m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum POLIN i in. Inwestycję dofinansowało Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także Samorząd Województwa Świętokrzyskiego.

Budynek w formie nawiązującej do chłopskiej chaty jest gotowy w stanie surowym, brakuje instalacji i wyposażenia multimedialnego. Prace zostaną ukończone nie wcześniej niż za dwa lata.

12 i 13 lipca 1943 r. Michniów został spacyfikowany przez niemieckie oddziały policyjne. Niemcy w ciągu dwóch dni wymordowali 204 osoby: 103 mężczyzn – w większości spalonych żywcem, 53 kobiety i 48 dzieci, aż dziesięcioro z nich miało mniej niż 10 lat. Najmłodszą ofiarą był dziewięciodniowy Stefanek Dąbrowa, wrzucony przez niemieckiego żandarma do płonącej stodoły. Wymordowanie mieszkańców wsi było odwetem za ich pomoc dla oddziałów partyzanckich, oraz przynależność do Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Osiemnaście młodych dziewcząt wywieziono na przymusowe roboty do Rzeszy. Wieś, po ograbieniu została doszczętnie spalona. Zabroniono odbudowy i uprawiania pól w Michniowie. Szczątki zamordowanych spoczywają w zbiorowej mogile, na której zaraz po wojnie postawiono kamienną tablicę z nazwiskami ofiar.

Michniów stał się symbolem 817 wsi polskich spacyfikowanych w czasie II wojny światowej.