Mija 50 lat od śmierci abp. J. Gawliny – biskupa polowego z czasów II wojny światowej

W niedzielę 21 września w katedrze polowej zainaugurowane zostaną obchody 50. rocznicy śmierci abp. Józefa Gawliny – drugiego w historii biskupa polowego Wojska Polskiego. O godzinie 10. Mszę św. w intencji biskupa polowego z czasów II wojny światowej odprawi jego obecny następca – bp Józef Guzdek.

Po Mszy św. w sali konferencyjnej przy katedrze polowej otwarta zostanie wystawa pt. „Przez Morze Czerwone – Rzeczpospolita Polska na uchodźstwie 1945-1990”. O godzinie 11.30 zaprezentowane zostaną dwa filmy dokumentalne: „Józef Gawlina, biskup największej diecezji świata” Zofii i Andrzeja Kunertów oraz materiał filmowy poświęcony abp. Józefowi Gawlinie autorstwa Wojciecha Wojnicza.

W poniedziałek 22 września na Jasnej Górze, w intencji abp. Gawliny modlić się będą podczas swoich rekolekcji kapelani ordynariatu polowego.

Natomiast na 6 października w sali konferencyjnej przy katedrze polowej w Warszawie o godzinie 10.00 rozpocznie się konferencja naukowa pt. „Abp Józef Gawlina. Biskup Polowy czasu II wojny światowej”. Konferencja organizowana jest we współpracy z Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

9 października w kościele garnizonowym w Katowicach bp Guzdek będzie celebrował Mszę św. dla żołnierzy, kombatantów i weteranów. W tej świątyni znajduje się tablica upamiętniająca osobę abp. Gawliny.

Ponadto z okazji jego 50. rocznicy śmierci bp Guzdek wystosował przesłanie do wiernych ordynariatu polowego, które zostanie odczytane w najbliższą niedzielę podczas Mszy św. we wszystkich kościołach i kaplicach garnizonowych. W liście bp Guzdek przypomina drogę życiową abp. Gawliny oraz zachęca do udziału w wydarzeniach upamiętniających jego osobę.

„Poprzez wspomniane projekty pragniemy przybliżyć życiorys i dokonania Księdza Arcybiskupa oraz oddać hołd temu wielkiemu Pasterzowi polskiego żołnierza. Zachęcam także do lektury publikowanych tekstów abp. Gawliny. Ufam, że podjęte inicjatywy przyczynią się nie tylko do przypomnienia jednego z najwybitniejszych duszpasterzy XX wieku, ale także staną się dla współczesnych kapelanów wojskowych wyzwaniem i inspiracją do jeszcze ofiarniejszej służby ludziom noszącym mundury i ich rodzinom” – napisał bp Guzdek.

Józef Gawlina urodził się 18 listopada 1892 r. w Strzybniku koło Raciborza. Filozofię i teologię ukończył w seminarium we Wrocławiu. Tuż przed święceniami wcielony został do Armii Pruskiej i wysłany na front palestyński. W 1918 r. dostał się do niewoli. Po powrocie na Śląsk otrzymał święcenia kapłańskie 19 czerwca 1921 r. Pracę duszpasterską rozpoczął w parafii Dębieńsko, potem duszpasterzował w parafii Tychy, a następnie przeniósł się do Katowic, gdzie został sekretarzem generalnym nowo powstałej Kurii Biskupiej w Katowicach.

W 1926 r. Episkopat Polski założył Katolicką Agencję Prasową, a jej organizację powierzył ks. Gawlinie. W 1927 r. zaczęły się ukazywać codziennie komunikaty polskie oraz tygodniowe w języku angielskim, francuskim, niemieckim i włoskim. Czytano je w najdalszych zakątkach świata. Za te i inne zasługi od papieża Piusa XI ks. Gawlina otrzymał godność prałata.

W 1930 r. ks. Gawlina powrócił na Śląsk, by na krótko objąć parafię św. Barbary w Królewskiej Hucie (Chorzów). 15 lutego 1933 r. został mianowany biskupem polowym Wojska Polskiego. Sakrę biskupią otrzymał z rąk Prymasa Augusta Hlonda 19 marca 1933 r.

Aż do zakończenia II wojny światowej był związany z Wojskiem Polskim. Towarzyszył żołnierzom w czasie niepewnego pokoju europejskiego lat trzydziestych, był z nimi, kiedy z koszar szli na front. W kampanii wrześniowej został ciężko ranny, a jego kapelan ksiądz Mikołaj Drużbacki zginął od tej samej bomby.

Po pakcie polsko-rosyjskim w 1941 r. bp Gawlina udał się do ZSRR, by objąć opiekę nad żołnierzami polskimi i deportowaną z Polski ludnością. Po przymusowym opuszczeniu Rosji udał się do Persji, Mezopotamii i Palestyny, a w 1943 r. – do Stanów Zjednoczonych.

W marcu 1944 r. bp Gawlina pośpieszył na front włoski, gdzie z 2. Korpusem Polskim pod dowództwem generała dywizji Władysława Andersa stanął na Monte Cassino, gdzie został ranny.

Po zakończeniu wojny, w 1945 r., bp Gawlina został ordynariuszem Polaków w Niemczech, a w 1949 r. papież Pius XII mianował go opiekunem polskich uchodźców w świecie. W listopadzie 1952 r. został arcybiskupem. Przeprowadzał wizytacje polskich parafii w Anglii, Niemczech, Francji, Belgii, Holandii, Szwajcarii, Turcji, Ameryce i Australii. Ostatnią wizytę odbył w sierpniu 1964 r.

Abp Gawlina otrzymał szereg odznaczeń państwowych i wojskowych, między innymi: Virtuti Militari, Krzyż Monte Cassino, angielski "Commander of British Empire", włoską komandorię z gwiazdami, wielki krzyż maltański i wiele innych. W Wojsku Polskim miał stopień generała dywizji.

Zmarł nagle w nocy z niedzieli na poniedziałek 21 września 1964 roku. Szczątki zmarłego arcybiskupa spoczęły najpierw na cmentarzu w Rzymie, a następnie zgodnie z jego ostatnią wolą na cmentarzu wojennym na Monte Cassino.