Mnich-profesor wykluczony ze stanu duchownego przez patriarchę Cyryla

Mnich-profesor, Cyryl Howorun, znany i popularny w całym świecie prawosławnym i daleko poza jego granicami, wybitny ukraiński profesor teologii, kapłan Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego prowadzący wykłady na kilku amerykańskich i europejskich uniwersytetach, został przez patriarchę Cyryla wykluczony ze stanu duchownego.

17 stycznia diecezja moskiewska Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, której ordynariuszem jest sam patriarcha Cyryl, opublikowała dekret, w którym podano do wiadomości publicznej i w taki sposób oznajmiając to samemu zainteresowanemu, archimandrycie Cyrylowi Howorunowi, że: „Niniejszym, na podstawie decyzji Diecezjalnego Sądu Kościelnego Moskiewskiej Diecezji, zostaliście wykluczeni ze stanu duchownego w związku z naruszeniem 25 kanonu Świętych Apostołów. Dekret podpisał patriarcha moskiewski i całej Rusi Cyryl.

Taki wyrok był możliwy dlatego, że archimandryta Howorun – patriota oddany całym sercem swej ojczyźnie – Ukrainie, jednak pozostawał wciąż kapłanem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, a nie zdecydował się na przejście do autokefalicznego, niezależnego od Moskwy, Prawosławnego Kościoła Ukrainy. Howorun zawsze podkreślał, że jest wychowankiem patriarchy Cyryla i on udzielił mu święceń kapłańskich. Stwierdzał, że głównie jemu zawdzięcza własną formację.

Później jednak archimandryta Howorun zaczął wyrażać sprzeciw wobec imperialnej polityki Rosji, a w szczególności protestował przeciwko fałszywym imperialnym i mesjanistycznym wizjom. Odegrał też istotną rolę przy utworzeniu niezależnej ukraińskiej Cerkwi, gdyż doradzał wówczas patriarsze ekumenicznemu Bartłomiejowi.

Bezpośrednimi jego poprzednikami byli popularni duszpasterze moskiewskiej inteligencji i środowisk twórczych, księża protojereje Ioann Kowal i Aleksy Umiński i protodiakon-profesor Andrej Kurajew, usunięci ze stanu duchownego w 2023 r. Ilość duchownych pozbawionych kapłaństwa na całym obszarze jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego jest wielokrotnie większa.

Pozbawienie Howoruna stanu duchownego jest jednym z elementów „oczyszczania” przez patriarchę Cyryla prawosławnego duchowieństwa z ostatnich już osobowości, posiadających autentyczny autorytet i nie ukrywających niezależnego myślenia.

Jako rzekomą przyczynę pozbawienia Howoruna kapłaństwa podano naruszenie 25 Kanonu Apostolskiego, brzmiącego: „Biskup, prezbiter lub diakon skazany za rozpustę, krzywoprzysięstwo lub kradzież niech będzie wydalony ze świętego urzędu, ale niech nie będzie ekskomunikowany ze wspólnoty Kościoła, ponieważ Pismo Święte mówi: Nie będziesz się dwa razy mścił. To samo dotyczy reszty duchowieństwa”.

Archimandryta Howorun nigdy nie był karany za rozpustę, krzywoprzysięstwo, ani kradzież, ani nawet nie kierowano przeciwko niemu żadnych podobnych podejrzeń. Wobec czego powoływanie się na 25 Kanon Apostolski nie jest niczym uzasadnione.

Warto zauważyć, że na stronie moskiewskiej diecezji została wcześniej, 25 września 2023 r. umieszczona wiele mówiąca informacja, że patriarcha pozbawił go, również zaocznie, prawa sprawowania Liturgii i prawa noszenia habitu oraz krzyża kapłańskiego do czasu rozpatrzenia jego sprawy przez Sąd Diecezjalny. Uzasadnienie brzmiało: «Naruszył obowiązek wierności Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu, co wyraziło się w koncelebrowaniu z hierarchami i kapłanami Kościoła Konstantynopolitańskiego, z którym postanowieniem Świętego Synodu została zerwana łączność eucharystyczna z powodu brutalnego wtargnięcia na terytorium kanoniczne Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego”. I to wydaje się jedynym powodem obecnego usunięcia go ze stanu kapłańskiego, a wszystkie inne zarzuty są zwykłym nadużyciem.

***

Ojciec Cyryl Howorun (ur. 1974) swoją drogę naukową rozpoczął od ukończenia wydziału fizyki Uniwersytetu Kijowskiego, następnie w trzy lata ukończył seminarium duchowne, aby trafić na moskiewską Akademię duchowną, gdzie po dwóch latach obronił doktorat. Po powrocie do Kijowa, gdzie został sekretarzem ówczesnego  zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego Włodzimierza (Sabodana) został przyjęty jako pracownik naukowy do Uniwersytetu Kijowskiego i współpracownik odrodzonej Akademii Mohylańskiej.  Mimo młodego wieku prowadził studia doktoranckie (ukr. aspirantura).

Po napisanym pod pseudonimem  artykule w literackim miesięczniku „Lewyj bereh”, będącym fundamentalną krytyką Patriarchatu Moskiewskiego został pozbawiony swoich funkcji kościelnych, więc skoncentrował się na pracy naukowej. Został najpierw zaproszony do USA przez Uniwersytet w Yale, a następnie uzyskał status visiting professor, a potem już full professor na jezuickim uniwersytecie im. św. Ignacego Loyoli na Górze Maryi w Los Angeles. Drugi etat naukowy otrzymał w jezuickim Instytucie Teologicznym im. św. Ignacego w Sztokholmie.

Był jednym z inicjatorów i redaktorem deklaracji teologów prawosławnych, sformułowanej w Akademii Teologicznej w Wołosie w Tesssalii (Grecja) krytykującej moskiewskie prawosławie i proponującej uznanie jego oficjalnej ideologii „russkij mir” za herezję etnofiletyzmu. Deklarację tę podpisało ponad prawosławnych 500 teologów i filozofów z wielu krajów.