Moralny kryzys kapitalizmu

Na Uniwersytecie Deusto w Hiszpanii omawiano etyczny wymiar przedsiębiorczości.Wykłady i seminaria objęły szeroką gamę zagadnień: od ekonomicznej i etycznej edukacji studentów oraz kadr menadżerskich, aż po zagadnienia związane z globalizacją.

Jednym z blisko trzystu uczestników konferencji pod hasłem „Biznes jako powołanie. Powołanie do biznesu” był polski kapłan o. Krzysztof Mądel SI. W wypowiedzi dla Radia Watykańskiego stwierdził on, iż na sympozjum zgodnie przyznano, że demokratyczny kapitalizm przeżywa obecnie szczególny kryzys. Jest on wprawdzie odmienny od poprzednich, uwidacznia się jednak z podobną siłą we wszystkich krajach i kulturach, nie pozostając przy tym bez wpływu na stan gospodarki, przedsiębiorstw i samych obywateli. Analiza zjawiska prowadzi do wniosku, że kryzys ten ma przede wszystkim charakter moralny i kulturowy.

Jego przyczynami są m.in. sekularyzacja życia publicznego społeczeństw zachodnich i szybkie zmiany zachodzące zwłaszcza w dziedzinie zarządzania informacją i finansami, za którymi nie zawsze nadążają zmiany instytucjonalne – mówi dalej o. Mądel. Dodał, że często przytacza się tu dwa spektakularne przykłady, z których jeden dotyczy praktyk całkowicie legalnych. Chodzi mianowicie o wysokie, stale rosnące pensje kadry zarządzającej przedsiębiorstwami. Drugim zjawiskiem jest tzw. kreatywna księgowość, sprzeczna z istniejącym prawem, która doprowadziła do głośnych skandali finansowych i upadku takich firm jak Ennron.

Na pytanie: jak przeciwdziałać temu kryzysowi? uczestnicy sympozjum zgadzali się co do tego, że nie ma uniwersalnych recept, bo w każdym kraju mamy do czynienia z inną gospodarką, z innym otoczeniem kulturowym, społecznym i prawnym, a nawet z innego rodzaju korupcją. Różne są przekonania ludzi, paradygmaty myślowe i różne recepty, ale bardzo podobne są doświadczenia wszystkich osób zajmujących się biznesem i wykładowców szkół ekonomicznych.

Mówiąc o tych doświadczeniach prof. Johan Verstaeten z Katolickiego Uniwersytetu z Lowanium (Belgia) ukazał, jak postawy religijne, płynące z Ewangelii, tworzą istotną, korzystną zmianę rynku i porządkującą ten rynek. Temat ten poruszył także indyjski przedsiębiorca Fahard Forbes (Fahard Marshall, India), zorotastrianin, właściciel dużej firmy farmaceutycznej, która w Indiach prowadzi darmowy szpital i liczne dzieła edukacyjne na rzecz najuboższych.

Biznes etyczny to taki, który jest odpowiedzialny za innych i wobec innych. Przedsiębiorca chrześcijański ma obowiązek myśleć nie tylko o sukcesie własnej firmy, ale także o aktualnym stanie całej gospodarki i o środowisku społecznym, w jakim działa. Tego rodzaju postawa jest nie tylko wyrazem dojrzałości etycznej, ale także jest przejawem prawdziwego profesjonalizmu, który pozwala przedsiębiorcom z powodzeniem działać na rynku, dowodził prof. Verstaeten.

Ponieważ Uniwersytet Deusto ma swoją siedzibę w Kraju Basków, uczestnicy sympozjum mieli także dokładnie poznać historię i spektakularny sukces słynnej spółdzielni z Mondragón, która obecnie należy do dziesięciu największych przedsiębiorstw hiszpańskich, a której osiągnięcia są owocem silnej tożsamości narodowej, pracowitości i umiejętności współpracy samych Basków.