Na Jasnej Górze o wyzwaniach globalizacji i prekariacie

O wyzwaniach globalizacji i nowej kategorii socjologicznej – prekariacie rozmawiają na Jasnej Górze uczestnicy ogólnopolskiej konferencji naukowej, odbywającej się w ramach dorocznego spotkania Sekcji Wykładowców Katolickiej Nauki Społecznej. Spotkanie zakończy się w środę 22 czerwca.

– Zadaniem Kościoła jest stać na straży sprawiedliwości społecznej, poprzez moralną ocenę zjawisk i ewentualną interwencję, stąd tematem tegorocznego spotkania jest zjawisko prekariatu. Prekariusze to ludzie bez tożsamości zawodowej, ledwo wiążący koniec z końcem, nieustannie zmieniający tymczasowe zatrudnienie, ludzie bez dostępu do gwarantowanych świadczeń – wyjaśnia paulin, o. prof. Jan Mazur, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II.

– Prekariat to niepokojące zjawisko – podkreślają uczestnicy konferencji. Dotyczy ono coraz większej liczby ludzi. Dotyczy ludzi czasowo bezrobotnych, utrzymujących się z dorywczych prac, zatrudnianych na krótkoterminowe umowy, migrujących w poszukiwaniu zarobku, pracujących na częściowe etaty lub zmuszanych do podpisywania in blanco swojego wypowiedzenia wraz z umową o pracę (praktyka dość częsta w wielkich korporacjach). Oznacza życie pełne niepewności i trudne do zaplanowania, życie, w którym kilkakrotnie trzeba zmieniać nie tylko miejsce pracy, ale również zawód, a nawet najlepsze stanowisko stracić można z dnia na dzień. Niestabilność, płynność i ciągła zmiana to rzeczywistość, która dotyka dziś nie tylko np. mechaników, kierowców, hydraulików czy przedstawicieli underclass, ale także osoby oraz zawody cieszące się wielkim prestiżem społecznym: menedżerów, specjalistów od marketingu, dziennikarzy, inżynierów, wysoko wykwalifikowanych techników i artystów itp.

Zdaniem o. Mazura pojęcie „prekariatu” czy „prekaryzmu” domaga się dziś pogłębionej refleksji, gdyż rzeczywistość, którą oznacza coraz bardziej zdaje się przenikać nasze życie społeczne. Uczestnicy konferencji zamierzają dokonać socjologicznego, politologicznego, filozoficznego i teologicznego wglądu w zagadnienie prekariatu w świetle misji ewangelizacyjnej Kościoła, a wiec w duchu katolickiej nauki społecznej.

W czasie spotkania podjęty został także szereg zagadnień związanych z konsekwencjami globalizacji. naukowcy stawiają m.in. pytania o warunki odtworzenia równowagi społecznej w globalnym świecie oraz jakie są zadania Kościoła w przeobrażaniu globalizacji w „globalną solidarność”, jak tego chciał św. Jan Paweł II.

Ks. prof. dr hab. Andrzej Zwoliński z Papieskiego Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie zwrócił uwagę na zjawisko „wojny o pracę, które będzie się pogłębiać w ciągu najbliższych 30 lat; obecnie ok. miliarda osób „walczy” o pracę a liczba ta powiększy się do 2,5 miliarda. Przyczyny tego zjawiska – choć naturalne, wynikające np. z postępu technologicznego – są prawdziwym wyzwaniem. – Potrzeba nam większej solidarności, począwszy od wspólnot parafialnych – podkreśla ks. Zwoliński.

Z kolei socjolog prof. dr hab. Krzysztof Wielecki, wykładowca socjologii na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, zwrócił uwagę na obowiązek przypominania nauczania papieży w kwestiach społecznych. Jego zdaniem np. papież Jan Paweł II miał szczególny dar rozumienia czasów w których żyjemy, był człowiekiem, który „ten świat przejrzał na wylot”. Analizując przyczyny współczesnego kryzysu ekonomicznego, pokazywał skutki budowania świata bez Boga. – „Widać wyraźnie jak duch chciwości, egoizmu wychodzi z lampy Alladyna i nie bardzo potrafimy go tam z powrotem zagonić, a to jest kwestia być albo nie być. To bardzo groźna perspektywa, ale niekonieczna. Jeżeli potrafimy zrozumieć, ze nasz egoizm jest przeciwko nam, to potrafimy to jeszcze wszystko zatrzymać” – mówił socjolog.

– Katolicka nauka społeczna ma za zadanie rzucić światło Ewangelii na wszystkie sprawy doczesnego życia – podkreśla o. Jan Mazur. Założeniem Katolickiej Nauki Społecznej jest służba człowiekowi. Ma on być celem, a nigdy środkiem; podmiotem – nigdy przedmiotem, punktem wyjścia, nigdy przystankiem na drodze do mety – we wszelkich sferach życia społecznego i państwowego.

Historia katolickiej nauki społecznej sięga pierwszej połowy XIX w. Pod koniec XIX w. papież Leon XIII, ogłaszając fundamentalną dla katolickiej nauki społecznej encyklikę „Rerum novarum”, utożsamił ówczesną kwestię społeczną z "kwestią robotniczą", z położeniem robotników przemysłowych. W latach międzywojennych Pius XI dostrzegł, że "kwestia robotnicza" ustąpiła miejsca "kwestii politycznej i gospodarczej". W tym czasie powstawały systemy totalitarne, negujące nie tylko wolność, ale i samo prawo człowieka do życia.

Pius XII kwestię społeczną utożsamiał z niesprawiedliwością i przemocą w świecie mu współczesnym, a nowością spojrzenia papieża Jana XXIII było dostrzeżenie kwestii społecznej w nierównomiernym rozwoju gospodarczym i kulturalno-społecznym wewnątrz poszczególnych narodów i w skali ogólnoświatowej.

Na przełomie lat 60. i 70. papież Paweł VI podkreślił, że kwestia społeczna przybrała kształt cywilizacji konsumpcyjnej. Jan Paweł II kwestię społeczną dostrzegł w zagrożeniach, jakie dla samego istnienia i rozwoju człowieka niesie "cywilizacja śmierci". Zagrożenie dobra osoby ludzkiej widział w kryzysie wolności, prawdy i solidarności.

Gościem spotkania Sekcji Wykładowców Katolickiej Nauki Społecznej jest Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Rafalska. Z ramienia Konferencji Episkopatu Polski spotkaniu patronuje ks. abp Józef Kupny, przewodniczący Rady ds. Społecznych. Konferencja „Prekariat. Perspektywa katolickiej nauki społecznej” zakończy się w środę, 22 czerwca.