Na Lubelszczyźnie rozpoczęły się Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa

Ożywienie relacji między sąsiadami z terenów przygranicznych i rozbudowanie współpracy na różnych płaszczyznach codziennego życia mają na celu Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa, które już po raz ósmy odbędą się na Lubelszczyźnie. Tym razem, oprócz czterech miejsc w województwie lubelskim, wydarzenie będzie miało odsłonę także przy znaku granicznym na Podkarpaciu. Początek serii spotkań – 4 sierpnia w Zbereżach.

Lubelszczyzna to region, gdzie spotykają się kultury i tradycje narodowe – polska, ukraińska i białoruska. Choć ta różnorodność mogłaby być atutem regionu, to według organizatorów Dni Dobrosąsiedztwa, jest tu jeszcze wiele do zrobienia, zarówno w sferze kontaktów międzyludzkich, jak i działań administracyjnych. Dlatego impreza organizowana wspólnie przez partnerów z Ukrainy i Polski, wśród których rolę głównego motoru spełnia Fundacja Kultury Duchowej Pogranicza ks. Stefana Batrucha z Lublina, ma w programie i dyskusje przedstawicieli lokalnych władz, i wydarzenia kulturalne oraz duchowe, i propozycje rekreacyjne.

Na początek ożywią się tereny przy znaku granicznym 1055, w gminie Wola Uhruska w województwie lubelskim. Podczas czterodniowego spotkania, które rozpoczęło się 4 sierpnia, zaplanowano m.in. konferencję poświęconą współpracy transgranicznej. Wezmą w niej udział starostowie powiatów włodawskiego ze strony polskiej i szackiego ze strony ukraińskiej, a także przedstawiciele władz samorządowych obu państw. Rozmowy dotyczyć będą m.in. działań powiatu włodawskiego propagujących ideę utworzenia przejścia granicznego Zbereże-Adamczuki i zagadnień z tym związanych, a także możliwości rozwoju trójstronnej współpracy transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina. Uczestnicy spotkania w powiecie włodawskim będą mogli także wziąć udział w spływie kajakowym Bugiem i Jarmarku Nadbużańskim czy pokibicować zawodnikom Transgranicznego Turnieju Służb Mundurowych w piłce nożnej.

Kolejne wydarzenia odbywać się będą na granicy nr 835 w Kryłowie w powiecie hrubieszowskim, 13 i 14 sierpnia. Tu w programie są m.in. historyczne rekonstrukcje – pokazy przybliżające rzemiosło, obrzędy i życie Gotów, rekonstrukcje z epoki wczesnego średniowiecza w wykonaniu Tomaszowskiej Drużyny Wojów czy pokaz walk Bractwa Rycerskiego z Zamościa. Organizatorzy zaplanowali ponadto prezentację regionalnej twórczości i „Festiwal smaku”, a gwiazdą wydarzenia będzie zaś zespół Lady Pank.

Korczmin na Lubelszczyźnie i sąsiadująca z nim Stajiwka to kolejne miejsca, gdzie rozgrywać się będą wydarzenia Dni Dobrosąsiedztwa, 28 sierpnia. Procesja sprzed zabytkowej cerkwi w Korczminie, ekumeniczna modlitwa, spotkanie na granicy przedstawicieli władz oraz Jarmark twórczości regionalnej pogranicza to niektóre z punktów imprezy.

W tym roku po raz pierwszy idea Dni Dobrosąsiedztwa będzie miała swoją realizację na Podkarpaciu, 3 i 4 września w Malhowicach. Organizatorzy przygotowują m.in. wystawę agrotechniki oraz małych i średnich przedsiębiorstw, Forum regionów partnerskich i prezentację organizacji kulturalnych, oświatowych i religijnych, a oprócz tego przegląd teatrów ulicznych i koncert zespołu Skriabin oraz Pawła Kukiza.

Ponadto od czerwca do września na terenach przygranicznych powiatu hrubieszowskiego realizowany jest projekt „Land Art – sztuka na granicy”.

Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa to jedyne na wschodniej granicy przedsięwzięcie realizowane na tak dużą skalę. Do tej pory odbyło się siedem takich przedsięwzięć przy znakach granicznych: 702 (Korczmin/Stajiwka), 803 (Dołhobyczów/Uhrynów), 835 (Kryłów/Kreczów), 1055 (Zbereżu/Adamczukach), gdzie na co dzień nie ma czynnego przejścia. W imprezie biorą udział dawni i obecni mieszkańcy terenów przygranicznych z Polski i Ukrainy, ale i mieszkańcy odległych miejscowości, dla których kwestie pogranicza i sposób funkcjonowania granicy są ważne. W poprzednich edycjach zależnie od miejsca brało udział od kilku do kilkunastu tysięcy uczestników.

Jak mówi ks. Stefan Batruch, proboszcz greckokatolickiej parafii z Lublina, dziś granica między Polską i Ukrainą, będąca niegdyś rodzajem „żelaznej kurtyny”, jest nadal przeszkodą dla rozwoju partnerskich kontaktów między mieszkańcami terenów przygranicznych. Brakuje długofalowej dobrosąsiedzkiej i partnerskiej współpracy, odpowiadającej rzeczywistym potrzebom regionów. – Ważne jest, żeby wśród społeczności zamieszkującej regiony leżące po obu stronach granicy rozwinąć jak największą sieć wzajemnej współpracy, wymiany pomysłów i najlepszych praktyk, z udziałem administracji centralnych i lokalnych oraz organizacji pozarządowych, a także straży granicznej i służb celnych – zauważa. – Tylko poprawne dobrosąsiedzkie stosunki mogą spowodować, że te regiony będą spełniały rolę pomostów i staną się dzięki temu probierzem integracji na zewnętrznych granicach UE – dodaje.

Według duszpasterza istotne problemy istniejące na obszarach przygranicznych, to m.in. niezrozumiałe przepisy, codzienne problemy graniczne, brak przejść pieszych oraz małego ruchu granicznego, istniejące po obu stronach granicy uprzedzenia i stereotypy czy brak tradycji współpracy przygranicznej. Realizacja przedsięwzięcia ma na celu oprócz polepszania relacji międzyludzkich również skłonienie polityków i władze administracyjne po obydwu stronach granicy do dyskusji na temat dobrosąsiedzkich relacji na tym obszarze. Kolejnym celem jest rozszerzenie współpracy administracji państwowej, organizacji samorządowych i pozarządowych po obu stronach granicy oraz tworzenie dogodnych warunków do społeczno-gospodarczego rozwoju regionów przygranicznych.

Ks. Batruch uważa, że efekty realizacji Europejskich Dni Dobrosąsiedztwa już widać. To jego zdaniem aktywizacja współpracy samorządowej w regionach przygranicznych – w związku z przygotowaniami do imprezy w ciągu roku odbywa się 30 spotkań roboczo-logistycznych. Uważa, że Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa realizowane przy znaku granicznym 803, przyczyniły się do budowy najnowocześniejszego w Europie przejścia granicznego w Dołhobyczowie-Uhrynowie, którego zakończenie jest planowane na rok 2012.

Dodaje, że nastąpiło także ożywienie życia artystyczno-kulturalnego w regionie przygranicznym: w ramach Europejskich Dni Dobrosąsiedztwa wystąpiło wiele wykonawców i zespołów polskich i ukraińskich, jednym z efektów Koncertu na Granicy podczas jednej z edycji była wspólna płyta Voo Voo – Hajdamaky oraz wspólne projekty zespołów Habakuk – Flayza i Sidney Polak – Mad Heads XL.

Efektem działań na terenach przygranicznych jest także wsparcie reform samorządowo-terytorialnych, reform służb celnych i granicznych. Straż Graniczna Polski i Ukrainy zakupiła na okoliczność Europejskich Dni Dobrosąsiedztwa samochody wyposażone w sprzęt umożliwiający dokonywanie odprawy paszportowej poza czynnymi przejściami granicznymi. W namiocie ustawionym przy granicy prowadzone są debaty na temat obecnego stanu oraz perspektyw rozwoju stosunków dobrosąsiedzkich, kwestii nowych przejść granicznych, perspektywy integracji europejskiej oraz zaprowadzenia europejskiej polityki sąsiedztwa na Ukrainie. W 2009 roku została podpisana Deklaracja Kryłowska o dobrosąsiedztwie przez przedstawicieli władz rządowych, samorządowych, posłów oraz organizacji pozarządowych z Polski i Ukrainy.

Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa to także zachęta do przekraczania barier międzyludzkich i międzynarodowych, w czasie imprezy odbywa się wymiana młodzieży polskiej, ukraińskiej, gruzińskiej, ormiańskiej, austriackiej, niemieckiej i słowackiej.