Neolityczne kopalnie krzemienia w Krzemionkach Opatowskich na liście UNESCO

Neolityczne kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich, znajdujące się na terenie gminy Bodzechów trafiły na światową listę zabytków. Odbyło się to podczas 43. Sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Baku w Azerbejdżanie.

List intencyjny w sprawie wpisania na światową listę najcenniejszych zabytków zespołu kopalni krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich i Korycinie pod Ostrowcem Świętokrzyskim kilkanaście dni przed sesją komitetu w Baku podpisały trzy gminy: Bodzechów, Ożarów i Ćmielów.

– Emocje były bardzo duże i rosły z każdą chwilą. Teraz przed nami wiele pracy. Tymczasem gratuluję wszystkim, którzy pracowali przy stworzeniu wniosku do UNESCO, m.in. przedstawicielom Ministerstwa Kultury, Narodowego Instytutu Dziedzictwa, pracownikom muzeum, archeologom i ekspertom – informuje Beata Kobiałka, pełniąca obowiązki dyrektora Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim.

O wpisie Krzemionek na listę światowego dziedzictwa poinformowało także Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego na swojej stronie internetowej.

„Komitet Światowego Dziedzictwa uznał wyjątkową wartość regionu krzemionkowskiego z uwagi na to, że stanowi on wybitne dzieło twórczego geniuszu człowieka, niesie unikalne świadectwo tradycji kulturowej i stanowi wybitny przykład zespołu obiektów techniki i krajobrazu, który ilustruje znaczący etap w historii ludzkości” – czytamy.

Na swoim facebookowym profilu Magdalena Gawin, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego oraz Generalny Konserwator Zabytków, poinformowała że jest to kolejny sukces na forum międzynarodowym w dziedzinie ochrony polskiego dziedzictwa materialnego. Jak dodaje, to już 16. polski obiekt na prestiżowej liście UNESCO, ale podkreśla również, że po raz pierwszy w historii naszego kraju komitet uhonorował kilka prehistorycznych stanowisk archeologicznych.

W neolicie (ok. 4 tys. lat temu do II tysiąclecia p.n.e.) na terenie Krzemionek Opatowskich powstał największy w Europie kompleks kopalni krzemienia. Do dziś zachowało się w pobliżu tej miejscowości przeszło 1000 szybów sprzed 4000 lat. Szyby te ciągną się pasem szerokości 30–200 metrów i długości około 5 km i osiągają głębokość od 4 do 8,5 m.

Na ścianach kopalni zachowały się również wykonane węglem drzewnym rysunki przedstawiające zwierzęta i postaci ludzkie. Krzemień wydobywany był tam za pomocą młotów kamiennych i narzędzi kościanych. Ówcześni także handlowali nim. Archeologowie odnaleźli narzędzia wykonane z krzemienia pasiatego w Krzemionkach Opatowskich aż w Niemczech nad Łabą, na terenie Moraw oraz na Śląsku i Pomorzu.

Kopalnia krzemienia w Krzemionkach Opatowskich odkryta została w 1922 r. przez wybitnego geologa prof. Jana Samsonowicza. Stwierdzono wtedy na powierzchni ziemi pozostałość około 5000 szybów. Od 1994 r. stanowią one pomnik historii, a od 1995 r. także rezerwat przyrodniczy. Utworzone zostało Muzeum i Rezerwat Archeologiczny z podziemnymi trasami turystycznymi. Na potrzeby turystów wykonane zostały chodniki, którymi już nie na klęczkach poruszają się grupy zwiedzających. W ścianach wapiennych chodników widać okazałe buły krzemienne, które dawniej były przedmiotem zainteresowania górników.

Ochroną rezerwatową objęto nie tylko podziemia Krzemionek, ale także blisko 400 ha lasu, w którym ustalono 384 gatunki roślin – w tym wiele rzadkich. Niektóre z nich można poznać, wędrując oznakowaną ścieżką przyrodniczą. W pobliżu znajduje się rekonstrukcja wioski neolitycznej, w której co pewien czas odbywają się pikniki archeologiczne.