Nidek – zabytkowy krzyż wrócił na swoje miejsce

Po gruntownej konserwacji na belkę tęczową w kościele świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Nidku na Podbeskidziu powrócił XVIII-wieczny krucyfiks. „Spod późniejszych przemalowań odsłonięto pierwotną, bardzo szlachetną polichromię” – informuje ks. dr Szymon Tracz, diecezjalny konserwator zabytków i dyrektor Beskidzkiego Muzeum Rozproszonego Diecezji Bielsko-Żywieckiej.

Duchowny wyjaśnia, że tęcza w kościele to łuk oddzielający nawę od prezbiterium, zwieńczony poprzeczną belką, na której od XVII wieku – zgodnie z zarządzeniem biskupa krakowskiego Bernarda Maciejowskiego z 1601 roku – umieszczano krucyfiks. „Często towarzyszyły mu figury Matki Bożej Bolesnej i św. Jana Apostoła. W ubogich parafiach wykonywano je w formie malowanych sylwetek wyciętych z deski” – zwraca uwagę ks. Tracz.

„W przypadku świątyni w Nidku uwagę zwraca ostrołukowy wykrój tęczy – forma charakterystyczna dla najstarszych kościołów, wywodząca się z tradycji średniowiecznego lektorium, czyli przegrody ołtarzowej. Późniejsze realizacje przybierały inne kształty: półkoliste, prostokątne lub bardziej fantazyjne” – zaznacza.

Drewniany kościół śś. Szymona i Judu Tadeusza w Nidku jest częścią Beskidzkiego Muzeum Rozproszonego (MuRo) Diecezji Bielsko-Żywieckiej. Został też wpisany na ogólnopolską listę „Miejsce ciekawe” Stowarzyszenia Polskiej Sieci Odnowy i Rozwoju Wsi.

Świątynię w stylu późnego gotyku wznieśli Nideccy w centrum wsi w 1539 roku. Przed 1617 rokiem do nawy od zachodu dobudowano wieżę zwieńczoną izbicą i hełmem w kształcie ostrosłupa. Zawieszono w niej dwa dzwony, trzeci mniejszy umieszczono w wieżyce na sygnaturkę nad prezbiterium.

W 1555 roku świątynia znalazła się w rękach kalwinów, a następnie braci polskich, by w 1669 roku do katolików. W drugiej poł. XVII wieku we wnętrzu kościoła wykonano polichromię ścienną, która częściowo zachowała się za lewym ołtarzem bocznym. Przed 1748 rokiem kościół otoczony został sobotami, czyli krytymi gankami. Z kolei w drugiej połowie XVIII wieku ustawiono barokowy ołtarz główny i dwa ołtarze boczne oraz zawieszono ambonę. W 1877 roku Jan Imitowski, malarz z Oświęcimia, wykonał zachowaną do dziś polichromię w prezbiterium i nawie kościoła.

W czasie działań II wojny światowej 27 stycznia 1945 roku dwa granaty uszkodziły prezbiterium z ołtarzem głównym. W kościele ucierpiały stacje drogi krzyżowej oraz prospekt organowy. Od chwili przeniesienia nabożeństw do nowego kościoła murowanego w 1995 roku kościół nie był używany. W wyniku kilku włamań pod koniec XX wieku utracona została część ruchomego wyposażenia – w tym rzeźby aniołów z ołtarza i żyrandole. Ocalałe elementy dawnego wyposażenia zostały przeniesione do nowego kościoła pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (1987-2003).

Gruntowną konserwację świątyni przeprowadzono w latach 2020-2022. Wtedy też przy kościele powstał tzw. Ogród Nidecki. W latach wcześniejszych z inicjatywy Gminy Wieprz przeprowadzono konserwację ołtarzy i gontowego dachu kościoła.