Niemiecki historyk: Pius XII od początku wiedział o Holokauście

Papież Pius XII osobiście uratował co najmniej 15.000 Żydów i wcześnie wiedział o Holocauście. Jak wyjaśnił w wywiadzie dla Radia Watykańskiego niemiecki historyk Michael Feldkamp może to teraz udowodnić dzięki znaleziskom z archiwów watykańskich. W marcu 1942 roku – dwa miesiące po konferencji w Wannsee – papież Pacelli ((1939-58) wysłał wiadomość do prezydenta USA Roosevelta. Ostrzegł go w nim, że coś się dzieje w strefach wojny w Europie. Wiadomości te nie zostały jednak uznane przez Amerykanów za wiarygodne.

„Dziś wiemy, że Pius XII niemal codziennie, bez przesady, był konfrontowany z prześladowaniami Żydów. Przedstawiono mu wszystkie raporty, a on sam utworzył osobne biuro w ramach Sekcji Drugiej w Sekretariacie Stanu, gdzie jego pracownicy mieli się zajmować wyłącznie takimi sprawami. Był tam ks. Domenico Tardini – który później został ważnym kardynałem na Soborze Watykańskim II – i był ks. Dell’Acqua, również późniejszy kardynał. Uważa się go również za jednego z głównych autorów Konstytucji Soboru Watykańskiego II o relacjach z Żydami „Nostra aetate” – powiedział Feldkamp.

Według historyka, te odpowiedzialne osoby były bardzo blisko związane z Piusem XII w czasie II wojny światowej, donosząc mu codziennie o prześladowaniach i masowych deportacjach, a także o indywidualnych losach ludzi, którzy się do nich zwrócili o pomoc. „Fascynujące jest to, że możemy dziś szacować, iż Pius XII osobiście uratował około 15.000 Żydów, poprzez swoje osobiste zaangażowanie: otwierając klasztory i inne miejsca, aby ludzie mogli się tam ukrywać. To wszystko jest wielką sensacją!” – powiedział Feldkamp. Archiwalne znaleziska, które teraz odnalazł w Watykanie, pokazały mu, jak dokładnie papież Pacelli był informowany.

Pius XII milczał, ale działał

Feldkamp publikował prace m.in. na temat nuncjatury w Kolonii i dyplomacji papieskiej w czasach II wojny światowej, a także artykuły o stosunku Kościoła katolickiego do narodowego socjalizmu. Jego praca „Pius XII i Niemcy” z 2000 r. miała na celu przybliżenie szerszemu gronu czytelników złożonego stanu badań na temat tamtych czasów, a także miała być odpowiedzią na książkę Johna Cornwella „Pius XII – The Pope Who Remained Silent” (Papież, który milczał).

Według Feldkampa nowo udostępnione dokumenty pozwalają na skorygowanie wielu wcześniejszych niejasnych założeń czy wręcz twierdzeń. Przede wszystkim chodziło o zarzut, że Pius XII nic nie zrobił i milczał. W wywiadzie dla Radia Watykańskiego historyk powiedział: „Problem z milczeniem jest oczywiście nadal aktualny. Ale teraz można to uznać za rozsądne, biorąc pod uwagę, że w ramach tajnych operacji przyjmował ludzi i ich ukrywał. I to sięga teraz tak daleko, że papieska Gwardia Palatyńska ochraniająca papieża wdawała się w bójki z Waffen-SS, z żołnierzami Wehrmachtu, aby móc ukrywać Żydów w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore. Teraz można to wszystko zobaczyć i udowodnić” – powiedział niemiecki historyk.

Zaznaczył, że papież nie mógł więc zwracać na siebie specjalnej uwagi opinii publicznej „organizując jakiekolwiek protesty czy pisząc noty protestacyjne, ale raczej starał się odwrócić uwagę, prowadził negocjacje z ambasadą niemiecką i włoską policją, a nawet z Mussolinim i włoskim ministrem spraw zagranicznych itd. Papież Pius XII zawsze starał się osiągnąć jak najwięcej na drodze negocjacji”.

W wywiadzie Feldkamp podkreślił również bliską przyjaźń Papieża Eugenio Pacellego z Rooseveltem oraz z późniejszym kanclerzem Niemiec Konradem Adenauerem. Przyjaźń ta nabrała znaczenia po II wojnie światowej.