Nowa książka: „Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny”

Do rąk czytelników trafia publikacja „Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny”, przygotowana przez Biuro Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży i wydana przez Wydawnictwo Księży Pallotynów Apostolicum. Jest to książka ze wszech miar godna polecenia i to nie tylko osobom zawodowo zajmującym się kanonicznym prawem karnym bądź postępowaniami wobec duchownych, którzy są podejrzani o skrzywdzenie małoletnich lub bezradnych.

W jednym tomie zostały zebrane najważniejsze – począwszy od „Sacramentorum sanctitatis tutela” – dokumenty prawne Stolicy Apostolskiej ostatnich lat w kwestii postępowania wobec duchownych oskarżonych o czyny zewnętrzne przeciwko VI przykazaniu Dekalogu z osobami poniżej 18 roku życia. Dobrze jednak, że aspekt prawny został ujęty szerzej, biorąc pod uwagę również prewencję i opracowanie odpowiednich wytycznych na poziomie poszczególnych krajów (por. List kard. Levady oraz odpowiedni okólnik Kongregacji Nauki Wiary). W świetle obecnych medialnych oskarżeń biskupów o ewentualne zaniedbania wobec ofiar oraz brak konsekwencji wobec duchownych, którzy okazali się przestępcami, ważne jest umieszczenie w publikacji treści mówiących o odpowiedzialności pasterzy Kościoła („Come una madre amorevole” czy „Vos estis lis mundi”). W tym kontekście warto również zwrócić uwagę na komentarz ks. prof. Majera.

Redaktorzy zamieścili w publikacji także dokumenty polskie, w tym przede wszystkim „Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia”. Istotny jest w tym przypadku dostęp do tekstu jednolitego, gdyż „Wytyczne…” były ostatnio nowelizowane dwukrotnie: w 2017 r. po nowelizacji polskiego Kodeksu Karnego (por. Wytyczne, art. 4, 13, 16 oraz w Aneksie nr 2 na temat „Procedury postępowania” art. 1a, 5) oraz w 2019 r. po „Vos estis lux mundi” (Wytyczne, art. 2a i 2 b). Podobnie jak w przypadku dokumentów Stolicy Apostolskiej, również odnośnie do dokumentów krajowych aspekt prawny został poszerzony o kwestię prewencji nadużyć seksualnych wobec dzieci i młodzieży w pracy duszpasterskiej i wychowawczej Kościoła w Polsce.

Korzystne dla czytelnika i użytkownika jest zamieszczenie w książce „Vademecum Kongregacji Nauki Wiary dotyczącego wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich”. Vademecum KNW jest wręcz przewodnikiem jak krok po kroku prowadzić dochodzenie wstępne czy proces karny, zarówno administracyjny jak i sądowy. Krótki i treściwy komentarz ks. dr. Dohnalika będzie również w tym pomocą. Pracownicy sądów kościelnych oraz kurii, a także delegaci biskupów ds. ochrony dzieci i młodzieży będą mieli wszystkie potrzebne dokumenty „pod ręką” i trudno byłoby już sobie wyobrazić sytuację, że osoba zajmująca się dochodzeniem wstępnym lub procesem przeciw duchownemu powoływałaby się na brak wiedzy odnośnie zagadnień prawnych czy trudności w dostępie do dokumentów. Dotychczas oczywiście wszystkie dokumenty znajdowały się na stronach internetowych Stolicy Apostolskiej i Konferencji Episkopatu Polski. Teraz jednak wszytko jest w jednym tomie, służąc – należy mieć nadzieję – zgodnemu z prawem kanoniczym wyjaśnianiu przypadków zgłoszenia krzywdzenia małoletnich ze strony osób duchownych.

Chociaż pomiędzy stanem prawnym oraz właściwymi narzędziami prawnymi, jakie daje Prawodawca kościelny a praktyką w diecezjach polskich zdarza się jeszcze rozdźwięk, to należy zauważyć, że coraz lepiej sądy kościelne, osoby prowadzące procesy, zwłaszcza karno-administracyjne, sami biskupi i ich delegaci stosują właściwe procedury. Zawsze jednak można coś poprawić, zwłaszcza w sprawności prowadzenia poszczególnych etapów postępowania i dostrzeganiu pokrzywdzonych, przede wszystkim w udzielaniu pokrzywdzonym i ich rodzinom informacji o toczącym się postępowaniu i środkach podjętych wobec podejrzanego. Omawiana publikacja to zbiór tekstów do czytania, ale jeszcze bardziej do wprowadzania w życie i wykorzystania w praktyce instytucji kościelnych.

Książka jest ważna dla wszystkich członków Kościoła, aby mogli zobaczyć jak ich wspólnota walczy z przestępstwami i przemocą również na tle seksualnym wobec dzieci i młodzieży. Jest istotna także dla osób spoza wspólnoty wierzących, którzy nie chcąc zatrzymywać się na doniesieniach medialnych o poszczególnych dramatach, sięgają do źródeł, czyli do postępowania Kościoła i jego prawa wobec skrzywdzonych małoletnich i sprawców przemocy na tle seksualnym, do której doszło w środowisku kościelnym. Publikacja jest również świadectwem jak w tym obszarze Kościół zmienił siebie i swoje postępowanie przez ostatnie 20 lat.

Dla każdego, komu na sercu leży ochrona dzieci i młodzieży we wspólnocie Kościoła oraz sprawiedliwe wymierzanie kar przestępcom, książka „Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny” jest niedozowana. Wszystkie najważniejsze dokumenty prawne dotyczące tej kwestii i znajdujące się w jednym miejscu, są gotowym narzędziem do użycia, kiedy stajemy wobec informacji o tym, że dziecko zamiast spotkać Boga w bezpiecznym miejscu zostało skrzywdzone przez kogoś, kto zamiast głosić Boga – Miłość wykorzystuje niewinność małoletniego.