Nowy Targ: dawny proboszcz pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski

Prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski prałata ks. dra Franciszka Karabułę, członka ZWZ AK i wieloletniego proboszcza parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowym Targu. Kapłan zaangażowany był w pomoc środowiskom żydowskim w czasie II wojny światowej.

– To dla nas bardzo dobra wiadomość, otwiera kolejny piękny rozdział w historii parafii. Będziemy zatem przypominać fakty z życia ks. Karabuły parafianom w różnych formach. Wiemy też o wsparciu, jakim otoczył Żydów w Nowym Targu ks. prałat. Zwrócimy się z prośbą do historyków, aby zechcieli zgłębić ten temat – mówi KAI ks. Stanisław Strojek, proboszcz parafii NSPJ w Nowym Targu i zarazem dziekan nowotarski.

Ks. Karabuła był budowniczym kościoła parafialnego NSPJ w Nowym Targu, członkiem ZWZ-AK i prezesem Rady Głównej Opiekuńczej w Nowym Targu. „Za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz osób potrzebujących pomocy i wsparcia” – tak argumentuje przyznanie odznaczenia w „Monitorze Polskim” prezydent Andrzej Duda.

Ks. dr Franciszek Karabuła urodził się 8 czerwca 1886 r. w Toniach. Był animatorem życia kulturalnego miasta, wychowawcą młodzieży, prefektem bursy gimnazjalnej. Po kilku latach pracy w Nowym Targu dał się poznać jako znakomity pedagog, gospodarz i sprawny organizator, co pomogło mu wygrać wybory i objąć w 1926 r. probostwo miejscowej fary. Na początku 1930 r. rozpoczął planowaną od 1902 r. budowę nowej świątyni w stolicy Podhala, której ukończenie przerwał wybuch wojny.

Zainicjował również remonty innych obiektów sakralnych w tym kaplicy na Równi oraz przy ul. Ludźmierskiej.

Ks. Karabuła startował i był wybierany do Rady Miasta, w której zasiadał przez kilka kadencji.

Był jednym z czołowych działaczy Stronnictwa Narodowego na Podhalu. W 1934 r. wybrano go na funkcję wiceprezesa zarządu powiatowego stronnictwa. Przyjaźnił się z dr. Władysławem Leonem Mechem, działaczem SN.

W okresie okupacji hitlerowskiej kapłan włączył się w działalność konspiracyjną. Uczestniczył w Tajnym Nauczaniu, ukrywał uciekinierów, w tym polskich oficerów i rodziny żydowskie. Wszedł w struktury polityczne Polskiego Państwa Podziemnego. Działał w Radzie Głównej Opiekuńczej, a po wprowadzeniu zakazu przez władze okupacyjne udziału duchownych w tej organizacji, nadal wspierał ubogich, choć już nieoficjalnie. Wbrew decyzji Komitetu Kościelnego nie oddał władzom niemieckim nowotarskich dzwonów, pisząc w tej sprawie stosowne pisma i powołując się na precedens z okresu I wojny światowej. W okresie okupacji ks. Karabuła był depozytariuszem kilku rodzin żydowskich.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Nowego Targu włączył się w działalność samorządową. Wszedł do Rady Miasta i został jej przewodniczącym. Funkcję tę pełnił aż do swojej śmierci 4 kwietnia 1945 r.

Jak przypomina ks. Przemysław Cios, wikary z parafii NSPJ w Nowym Targu i redaktor gazetki parafialnej „Głos Serca”, mało znanym epizodem w życiu ks. prałata było ukrycie przez niego w nieznanym do dziś
miejscu archiwum powiatowych struktur Stronnictwa Narodowego. Dokumentów tych bezskutecznie przez szereg lat poszukiwał Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, co ujawniły materiały przechowywane w krakowskim Instytucie Pamięci Narodowej.