O radości w najnowszym numerze „Ethosu” Instytutu Jana Pawła II KUL

Czym jest radość w sensie najbardziej ogólnym? – na to pytanie próbują odpowiedzieć redaktorzy najnowszego numeru lubelskiego kwartalnika „Ethos”. Odpowiedzi szukają w teologii, filozofii i sztuce, udziela jej także bohater niedokończonego wywiadu Aleksandry Klich – abp Józef Życiński.

Autorzy pisma, wydawanego przez Instytut Jana Pawła II KUL i Fundację Jana Pawła II w Rzymie zaznaczają na wstępie, że „praktykowanie radości prowadzi do głębszego jej zrozumienia niż teoretyczne analizy”. Dodają jednak, że filozoficzny namysł nad radością poza rolą czysto poznawczą ma także znaczenie praktyczne, „nie tylko pozwala odróżnić radość od jej masek, ale również może stać się jej źródłem”.

Numer dedykowany jest prof. Adamowi Rodzińskiemu, który, jak wyjaśnia redakcja w słowie wstępnym, „jako filozof kultury przez kilka dziesiątków lat odsłaniał przed pokoleniami adeptów szeroki horyzont radości intelektualnej i uczył, jak rozpoznawać jej subtelne odcienie, jako aksjolog i etyk ukazywał – i nadal ukazuje – radość z odkrywania wartości i z postępowania zgodnego z poznaną prawdą”. Dodatkowym kontekstem jest radość z racji beatyfikacji Jana Pawła II. Redaktorzy zauważają, że Jan Paweł II w swoim nauczaniu poświęcał wiele uwagi zagadnieniu radości, szczególnie w katechezach na temat Psalmów czy orędziach na Wielkanoc i Boże Narodzenie, zaś Paweł VI poświecił radości osobny dokument duszpasterski – adhortację apostolską Gaudete in Domino, której fragment można znaleźć w numerze.

„Nie zagłębiając się w analizy terminologiczne, a polegając tylko na intuicji dostrzec można, że radość istotnie różni się od wesołości, przyjemności czy zadowolenia. Jej przeżywanie nie wyczerpuje się w sferze emocjonalnej czy zmysłowej, ale angażuje także głębsze warstwy struktury osobowej człowieka” – czytamy we wstępie. Uściśleniu twierdzenia, że istnieją wyższe i niższe radości, zaś szczególne miejsce wśród ziemskich radości duchowych zajmują radości moralne, służą kolejne teksty. O radości filozofa na przykładzie Edyty Stein pisze Ryszard Kozłowski COr. Przyjmując, że duchowy charakter mają radość twórczości czy obcowania z pięknem dzieł sztuki, Stefan Munch opowiada o wątkach biblijnych w operze XVIII i XIX wieku. Nieżyjący już Bohdan Pociej jest zaś autorem tekstu „Sztuka radosna albo radość w dźwięku”. Rozumieniem radości w teologii i poezji średniowiecza zajmuje się Monica Brzezinski Potkay, analizując poemat „Cleanness”, a ks. Stanisław Kobielus pisze o radości ziemskiej i niebiańskiej w kulturze średniowiecza. W numerze można znaleźć także tekst wyjaśniający zagadnienie „trojakiej radości” w buddyzmie, autorstwa Krzysztofa Kosiora.

„Ethos” publikuje także fragment niedokończonego wywiadu-rzeki z abp. Józefem Życińskim przeprowadzonego w Wielkim Tygodniu 2010 roku w Lublinie przez Aleksandrę Klich. Metropolita mówi tam o swoich przyjaźniach, m.in. z ks. Michałem Hellerem czy ks. Józefem Tischnerem, ale także o przeżywaniu samotności. Mówi ponadto o radości, jaką daje sensownie przeżywane życie. „W dzień moich święceń kapłańskich modliłem się o czterdzieści lat życia znaczonego dynamiką i sensem. Bóg zrealizował tę prośbę w formie nieprzewidzianej przeze mnie, po czterdziestce przeniósł mnie z grona filozofów do biskupów. Zwykłem dziękować Bogu za to, co udało mi się zrealizować w obydwu wspomnianych środowiskach. Nieraz, gdy wracam do domu po końskiej dawce spotkań i wykładów, myślę, że może już ta dawka wystarczyłaby na jedno życie. Dziękowałbym wszak Bogu i czułbym się zrealizowany, odchodząc do wieczności w sześćdziesiątym drugim roku życia” – odpowiada na jedno z pytań rozmówczyni.

O Wielkim Kanclerzu KUL pisze także redaktor naczelny pisma, ks. Alfred Wierzbicki w tekście „Pomiędzy bólem a radością”. Zauważa, że charyzmat abp. Życińskiego „czerpał swą siłę z papieskiej wizji człowieka, Kościoła i kultury. Jego wypowiedzi nie zawierały zbyt wielu cytatów z nauczania Jana Pawła II, chodziło raczej o wspólnotę myślenia i idei. Do tych idei należała prawda o godności, uznanie, że podstawową drogą Kościoła jest człowiek, ewangelizacyjny i dialogowy styl duszpasterstwa, przekonanie, że wiara powinna stawać się kulturą”.
Intelektualno-duchową sylwetka Karola Wojtyły – Jana Pawła II prezentuje z kolei ks. prof. Andrzej Szostek.

„Ethos”, którego obecny tom ma numer 93-94, ukazuje się od 1988 roku. W kolejnych monograficznych numerach, zaprasza do dyskusji nad dylematami moralnymi dzisiejszego świata przede wszystkim filozofów i teologów, a także wszystkich zainteresowanych namysłem nad szeroko pojętą kulturą humanistyczną.