O teologii pokoju św. Augustyna – polskie wydanie doktoratu ks. Stanisława Budzika

Książkę “Doctor Pacis. Teologia pokoju Świętego Augustyna” autorstwa ks. Stanisława Budzika opublikowały właśnie wspólnym nakładem Wydawnictwo KUL i Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium. Książka uchodząca za udane wprowadzenie do całości myślenia św. Augustyna – jednego z ojców Kościoła – jest jest tłumaczeniem rozprawy doktorskiej obecnego arcybiskupa metropolity lubelskiego.

Wydawcy podkreślają, że pokój jest pojęciem obejmującym niemal wszystkie wymiary obszernego dzieła św. Augustyna oraz wyrażającym jego najważniejsze życiowe i teologiczne zmagania.

Praca doczekała się szeregu pozytywnych recenzji w specjalistycznych czasopismach niemiecko- i francuskojęzycznych. Doceniono jej nowość na tle dotychczasowej literatury, koncentrującej się w zasadzie na przedstawionej w największym dziele Augustyna “De civitate Dei” ontologicznej koncepcji pokoju. Uznano, że jest udanym wprowadzeniem do całości myślenia Biskupa Hippony.

Dzieło poświęcone teologii pokoju wielkiego filozofa i teologa z przełomu IV i V wieku jest tłumaczeniem rozprawy doktorskiej ks. Stanisława Budzika obronionej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Leopolda-Franciszka w Innsbrucku w 1988 r. Jej promotorem był Raymund Schwager, profesor i dziekan Wydziału Teologicznego, twórca innsbruckiej szkoły teologii dramatycznej.

Rozprawa ukazała się drukiem w uniwersyteckiej serii Innsbrucker theologische Studien. W 1989 r. na wniosek senatu uczelni, prezydent miasta Innsbruck przyznał Autorowi nagrodę za badania naukowe.

Wydawcy zwracają uwagę, że teologia pokoju Świętego Augustyna jawi się dziś jeszcze bardziej aktualna, a jej świeżość nie maleje z upływem czasu. Według jednego z recenzentów polskiego wydania, ks. prof. dr. Józefa Niewiadomskiego, praca napisana w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, a więc jeszcze w okresie zmierzchu epoki zimnej wojny, jest dziś jeszcze bardziej aktualna.

Ks. Niewiadomski zwraca uwagę, że rok 1988, w którym wydano niemiecki oryginał książki, należał jeszcze do czasów, kiedy to mentalność europejska wydawała się zdominowana poprzez ideę “równowagi sił zbrojnych”. “Był to jednak czas nadziei związanych z epoką przemian prowadzących do upadku Związku Radzieckiego. […] Polskie tłumaczenie ukazuje się nie tylko w czasie kryzysów migracyjnych, stawiających pod znakiem zapytania cały porządek na Starym Kontynencie, lecz także w obliczu wojny tuż przy polskiej granicy” – zaznacza recenzent.

Rekonstruując teologię pokoju św. Augustyna, ks. Budzik stwierdza m.in, że wedle biskupa Hippony największym problemem pokoju jest sam człowiek, bowiem harmonia stworzonego świata może być wytrącona z równowagi jedynie przez ludzkie działanie.

“Z przenikliwym spojrzeniem na to, co wewnętrzne, odkrył Augustyn osobliwą ambiwalencję ludzkich skłonności. Z jednej strony w duszy człowieka istnieje głęboka tęsknota za pokojem i wspólnotą, co stanowi ważny argument za tezą o społecznym charakterze ludzkiej natury. Z drugiej strony, mroczne zakamarki duszy są ogniskami agresji i nienawiści, o czym daje wymowne świadectwo historia przemocy i wojen, tak dawna jak sama ludzkość” – czytamy w zakończeniu pracy.

W swojej książce Autor pisze też o niebezpieczeństwie wykorzystania Kościoła do celów politycznych lub posługiwania się przez Kościół polityką dla osiągnięcia własnych celów. “Dylemat Augustyna, jak znaleźć pośrednią drogę między krytycznym dystansem wobec politycznych projektów a życzliwym wsparciem dla szlachetnych aktywności społeczeństwa i państwa, pozostaje w dalszym ciągu dylematem Kościoła, jeśli chce on zachować tożsamość, nie tracąc przy tym kontaktu ze współczesnością” – pisze Autor.

***

Ks. Stanisław Budzik, “Doctor Pacis. Teologia pokoju Świętego Augustyna”. Przekład z języka niemieckiego ks. dr Robert Biel, Wydawnictwo KUL, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej “Gaudium”, Lublin 2022