Obywatelskie Porozumienie na rzecz Medycyny Paliatywnej już działa

„Pacjent nieuleczalnie chory a system opieki paliatywnej i hospicyjnej w Polsce” to konferencja inauguracyjna Obywatelskiego Porozumienia na rzecz Medycyny Paliatywnej pod honorowym patronatem Małżonki Prezydenta RP Anny Komorowskiej. Przewodniczącym Komitetu Honorowego OPMP jest Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik

Każdy człowiek ma prawo do godnego życia i umierania – to podstawowe prawa człowieka i zarazem obowiązki państwa, które powinno zapewnić odpowiednie warunki osobom cierpiącym, zwłaszcza w fazie terminalnej choroby. Brak dostępu do dostarczonej w odpowiednim czasie, właściwej opieki, w tym do leczenia bólu dla pacjentów, którzy tego potrzebują, stanowi złamanie praw człowieka oraz praw pacjenta. W Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy, obserwuje się stały rozwój opieki paliatywnej, nadal jednak istnieje szereg nie rozwiązanych do tej pory problemów, obniżających jakość opieki nad nieuleczalnie chorymi. Pakiet onkologiczny, wprowadzony w styczniu br. nie uwzględnił opieki paliatywnej i hospicyjnej, tymczasem liczba potrzebujących rośnie. Zapisy ustawy o prawach pacjenta dają podstawę do wprowadzenia nielimitowanych świadczeń również dla chorych z postępującymi ograniczającymi życie chorobami. Rzeczywistość jednak daleko odbiega od potrzeb. Prawie wszystkie hospicja są zmuszone do przekraczania limitów przyjęć,  pomimo to w niektórych województwach czas oczekiwania na objęcie opieką paliatywną wynosi ok. 3 miesięcy, co oznacza, że wielu pacjentów umiera nie skorzystawszy z tego świadczenia. Choć świadczenia z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej są w Polsce świadczeniami gwarantowanymi. Wyceny świadczeń z zakresu opieki paliatywnej nie zmieniły się od 2009 roku. Szczególnie niedofinansowane są świadczenia w opiece stacjonarnej.

W perspektywie zachodzących zmian demograficznych (starzenie się społeczeństwa) i epidemiologicznych (wzrost liczby zachorowań na nowotwory i inne, źle rokujące, ciężkie choroby, niepoddające się leczeniu przyczynowemu) liczba osób potrzebujących opieki paliatywnej będzie gwałtownie rosnąć. Eksperci szacują, że już teraz w Polsce rocznie umiera łącznie około 380 tysięcy osób, przy czym liczba zgonów z powodu chorób przewlekłych wynosi 320 tysięcy z czego na nowotworowe 95.000 osób. Ze świadczeń z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej skorzystało około 90 tysięcy pacjentów (dane Narodowego Funduszu Zdrowia z 2011). Beneficjentem opieki paliatywnej w 98% są pacjenci dorośli, a ponad 90% tych pacjentów to chorzy z rozpoznaniem nowotworu. Niemal 90% pacjentów umierających z powodu choroby nowotworowej miało styczność z opieką paliatywną, nie oznacza to jednak, że wszyscy otrzymali formę opieki paliatywnej odpowiednią do swojego stadium choroby  i we właściwym czasie ponieważ średni czas opieki domowej wynosi około 30 dni a to oznacza zbyt późne zgłaszanie się lub zbyt długie oczekiwanie na objęcie należną opieką. Tylko nieliczni pacjenci oczekujący na hospicjum domowe mogą skorzystać z poradni medycyny paliatywnej, gdyż w części kraju jest to forma niedostępna z powodu niewystarczającej liczby jednostek lub małej liczby kontraktowanych świadczeń. Środki finansowe przeznaczane w Polsce na leczenie objawowe i opiekę nad pacjentem w zaawansowanym okresie choroby nowotworowej, pozostającego tylko pod opieką lekarza medycyny paliatywnej, są wielokrotnie niższe w porównaniu do nakładów finansowych przewidzianych na terapię onkologiczną. Hospitalizacja na oddziale onkologicznym czy internistycznym jest wyceniana przez NFZ wyżej niż pobyt na oddziale medycyny paliatywnej co stygmatyzuje, a nawet dyskryminuje chorych.

W odpowiedzi na powyższą sytuację oraz w celu jej poprawy powstało Obywatelskie Porozumienie na rzecz Medycyny Paliatywnej. OPMP zostało założone z inicjatywy  Jacka Gugulskiego – Prezesa SPBS oraz dr Aleksandry Ciałkowskiej Rysz – byłej konsultant krajowej w dziedzinie medycyny paliatywnej, która jest opiekunem merytorycznym wspomnianej inicjatywy. Misją porozumienia jest zapewnienie wszystkim chorym godnego życia i umierania w myśl praw człowieka gwarantowanych konstytucją. OPMP będzie koncentrować się na pomocy pacjentom cierpiącym z powodu postępujących, ograniczających życie, nieuleczalnych chorób jak również na proponowaniu rozwiązań prawnych i systemowych w tym zakresie. Inicjatywę poparło już dziś wiele organizacji. Pomysłodawcy Porozumienia liczą, że coraz więcej organizacji i instytucji jak też osób zainteresowanych zmianami w opiece paliatywnej i hospicyjnej będzie przyłączać się do tego jakże potrzebnego i ważnego społecznie przedsięwzięcia.

W dniu 17 kwietnia br. odbyła się konferencja prasowa inaugurująca prace Porozumienia z udziałem znamienitych ekspertów w dziedzinie medycyny paliatywnej (lekarzy i pielęgniarek), przedstawicieli rządu i władz samorządowych, duchownych, pacjentów i ich bliskich, ambasadorów osób chorych. Podczas spotkania przedstawiono obraz opieki paliatywnej i hospicyjnej w Polsce oraz kierunki zmian proponowane przez Obywatelskie Porozumienie na rzecz Medycyny Paliatywnej Medycyny Paliatywnej. Eksperci zgodnie stwierdzili, że konieczne jest opracowanie i wdrożenie Narodowego Planu na rzecz Medycyny Paliatywnej w Polsce gdyż tylko w ten sposób można zapewnić nieuleczalnie chorym godną opiekę w ostatnim etapie życia.

Biuro OPMP:
Ewa Godlewska, tel.: 720 871 777; ewa.godlewska@knowpr.pl
Karolina Pokorowska, tel.: 504 111 830; karolina@karpeno.pl
Obywatelskie Porozumienie na rzecz Medycyny Paliatywnej proponuje następujące kierunki zmian w opiece paliatywnej
i hospicyjnej w Polsce:
1. Wprowadzenie zmian w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej:
•    wprowadzenie kryteriów opieki nad pacjentami opartych na aktualnej definicji opieki paliatywnej Światowej Organizacji Zdrowia oraz Europejskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej
•    zmianę załącznika zawierającego listę schorzeń kwalifikujących do objęcia opieką
•    wprowadzenie kwestionariusza oceny nasilenia objawów jako dodatkowego załącznika do rozporządzenia, na podstawie którego możliwa będzie kwalifikacja pacjentów do objęcia opieką
•    Wprowadzenie zmiany w rozporządzeniu MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (załączniku nr 2) (Dz.U. 2013 poz. 1347) w zakresie kwalifikacji lekarza udzielającego świadczeń z zakresu opieki paliatywnej, którzy nie posiadają specjalizacji, lecz kurs – poprzez dodanie – „lekarz ten pracuje pod nadzorem lekarza specjalisty w dziedzinie medycyny paliatywnej„ oraz „Certyfikat ukończenia kursu ważny 5 lat”.
Uzasadnienie – Zmiana ta jest analogiczna do zapisu widniejącego w innych specjalizacjach, gdzie lekarz nieposiadający specjalizacji pracuje pod nadzorem specjalisty. Zmiana ta zapewni odpowiednią jakość udzielanych świadczeń.
•    modyfikację wymaganych kwalifikacji i norm zatrudnienia personelu,
•    wprowadzenie nowych form opieki: dzienny ośrodek opieki paliatywnej, szpitalny zespół wspierający opieki paliatywnej.
2. Zwiększenie nakładów i wprowadzenie zmian w finansowaniu opieki paliatywnej i hospicyjnej:
•    Zwiększenie liczby kontraktowanych świadczeń, tak aby odzwierciedlały one faktyczne zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu opieki paliatywnej.
•    Zwiększenie finansowania świadczeń w warunkach stacjonarnych poprzez podwyższenie wartości osobodnia oraz wprowadzenie dodatkowego finansowania procedur, takich jak:
– przetoczenia krwi i produktów krwiopochodnych
– dożylne wlewy z bisfosfonianów
– nakłucia lub drenaż otrzewnej, opłucnej, osierdzia
– procedur inwazyjnego leczenia bólu
– sedację z analgezją
– chirurgiczne opatrywanie ran i odleżyn.
•    Zmiana sposobu finansowania świadczeń realizowanych w warunkach ambulatoryjnych na zasadach podobnych do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i zwiększenie środków na poradnie medycyny paliatywnej, tak aby mogły one zapewnić dostęp do tego świadczenia. Poradnia medycyny paliatywnej jest niezwykle ważna zwłaszcza dla pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego.
•    Rozszerzenie zakresu świadczeń w poradni medycyny paliatywnej oraz przekształcenie jej w poradnię medycyny paliatywnej i leczenia wspomagającego w chorobach nowotworowych. Poradnia ta zajmowałaby się leczeniem objawów choroby nowotworowej i niektórych objawów związanych z leczeniem.
•    Tworzenie poradni medycyny paliatywnej na terenach wszystkich Ośrodków Onkologicznych. Poradnie medycyny paliatywnej funkcjonujące na terenach odległych od Ośrodków Onkologicznych oprócz leczenia objawowego mogłyby przejąć niektóre elementy opieki na pacjentami w trakcie leczenia onkologicznego – np. leczenie powikłań.
•    Podwyższenie wartości osobodnia w opiece domowej z uwzględnieniem wskaźnika inflacji, wymaganego wzrostu zatrudnienia personelu (zmiana warunków realizacji świadczeń gwarantowanych) oraz wzrostu kosztów dojazdu do chorych.
•    Zmniejszenie różnic pomiędzy województwami w zakresie finansowania świadczeń z opieki paliatywnej i hospicyjnej.
•    Finansowanie pierwszego i ostatniego osobodnia, w sytuacji gdy osobodzień ostatni będzie zakończony zgonem pacjenta.
•    Wprowadzenie możliwości kontraktowania dziennego ośrodka opieki paliatywnej Funkcjonowanie tych ośrodków częściowo wypełni lukę w niedoborze opieki stacjonarnej. Wycena tego świadczenia została skalkulowana na połowę wartości osobodnia w opiece stacjonarnej. Konieczne są dalsze prace w celu szczegółowego określenia zasad tworzenia, funkcjonowania i kontraktowania takich ośrodków.
•    Włączenie specjalizacji z medycyny paliatywnej do specjalizacji deficytowych.
•    Wprowadzenie zasady zwiększania nakładów na opiekę paliatywną proporcjonalnie do wzrostu nakładów na onkologię.
•    Opracowanie sposobu zapewnienia opieki dla pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową z dobrze kontrolowanymi objawami, którzy nie wymagają hospitalizacji z powodu stanu ogólnego lub uciążliwości objawów, a ich problemy mają głównie charakter socjalny

OBYWATELSKIE POROZUMIENIE NA RZECZ MEDYCYNY PALIATYWNEJ WSPIERAJĄ:
Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik – Przewodniczący Komitetu Honorowego
oraz Patroni:
•    Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej
•    Konsultant Krajowy w dziedzinie Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej
•    Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej
•    Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne                                      
•    Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Przewlekłą Białaczkę Szpikową
•    Katolicka Agencja Informacyjna
•    Medycyna paliatywna