Ogólnopolska konferencja muzealników i konserwatorów kościelnych

W Muzeum Pałacu Króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie, odbyła się konferencja, która zgromadziła muzealników i konserwatorów kościelnych z całej Polski. W spotkaniu, którego gospodarzem był Dyrektor Paweł Jaskanis, uczestniczył z ramienia Episkopatu Polski bp Michał Janocha oraz Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Bartosz Skaldawski.

W referacie wprowadzającym dyr. Skaldawski przedstawił założenia Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami, który jest realizowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Ten wielokierunkowy i wieloaspektowy program obejmuje większość postulatów ochrony i opieki nad zabytkami oraz jest wciąż poszerzany o innowacyjne pomysły takie jak na przykład centra kompetencji ds. rewitalizacji, platforma dla specjalistów ds. konserwacji, platforma do zdalnego nauczania.

Podczas dyskusji, którą prowadził ks. Andrzej Rusak, prezes Stowarzyszenia „Muzea i Skarbce Kościelne Ars Sacra”, wskazywano na znaczenie kościelnych służb konserwatorskich dla ochrony dziedzictwa narodowego oraz konieczność zacieśnienia współpracy w dziedzinie ochrony zabytków z administracją państwową, zwłaszcza z Wojewódzkimi Urzędami Ochrony Zabytków. Z rozczarowaniem przyjęto informację, że pomimo zapewnień ze strony Generalnego Konserwatora Zabytków w skład Wojewódzkich Rad Ochrony Zabytków nie zostali powołani konserwatorzy diecezjalni. W zaledwie kilku przypadkach, bardziej na podstawie dobrych relacji i wieloletniej współpracy, mogą oni służyć swoją opinią i pomocą.

Kościół katolicki, jak zaznaczył w swojej wypowiedzi Paweł Jaskanis, jest właścicielem najbardziej znaczącej pod względem ilościowym oraz jakościowym części naszego narodowego zasobu zabytkowego. Fakt ten zobowiązuje do wytężonej opieki i ochrony tej części dziedzictwa.

Ks. dr Paweł Bijak, konserwator zabytków Archidiecezji Warszawskiej podkreślił, że konserwatorzy i muzealnicy diecezjalni to w większości historycy sztuki i jednocześnie teolodzy, którzy znają specyfikę i odmienność zabytków kościelnych. Współpracując na co dzień z zarządcami kościołów zabytkowych, dobrze znają ich potrzeby i trudności w trosce o powierzone im obiekty. Ks. Bijak dodał, że obecność specjalistów kościelnych w państwowych gremiach konserwatorskich przyczyni się z pewnością do ulepszenia systemu ochrony zabytków w Polsce.

W dyskusji zwrócono uwagę na niepokojące propozycje zmian w ustawodawstwie państwowym o ochronie zabytków oraz obecnie podejmowanych działaniach legislacyjnych odnośnie do cmentarzy i chowania zmarłych. Brak konsultacji ze stroną kościelną w obszarach tak istotnych dla dobra wspólnego musi budzić poważne zastrzeżenia. Dotyczy to również wydania w czasie pandemii rozporządzenia w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.

Muzealnicy kościelni wymienili szereg trudności na jakie napotykają w swojej działalności na rzecz upowszechniania kultury narodowej. W pandemicznym okresie zamknięcia wszystkich placówek muzealnych, zostali pozbawieni ochrony. Ks. dr Jacek Kurzydło, dyrektor Muzeum Archidiecezji Krakowskiej, zasugerował jako panaceum na trudności z utrzymaniem muzeów kościelnych, zakładanie fundacji o szerszym spektrum działania na rzecz ogólnie pojętej kultury lokalnej.

Podczas konferencji wskazywano, że aby liczne pomocowe programy uruchamiane przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz przez Narodowy Instytut Dziedzictwa mogły być sensownie spożytkowane i skuteczne, powinny być opracowywane w oparciu o współpracę ze specjalistami kościelnymi.

W drugiej części spotkania uczestnicy zwiedzili wnętrza Pałacu Wilanowskiego oraz Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Tysiąclecia, mieszczącego się w murach Świątyni Opatrzności Bożej w Wilanowie.

S. Natanaela Blażejczyk CSSF, sekretarz Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego KEP