Oświęcim: Msza w 70. rocznicę śmierci Edyty Stein w Birkenau – historycznym wydarzeniem

Eucharystia przy pomniku na terenie byłego niemieckiego obozu w Birkenau, którą 9 sierpnia odprawi prymas Węgier, kard. Péter Erdő z udziałem licznych duchownych z całej Europy, będzie czwartą Mszą św. w historii tego Miejsca Pamięci. Wcześniej Mszę św. w rocznicę beatyfikacji o. Maksymiliana Kolbe w 1972 roku celebrował w Brzezince kard. John Król z Filadelfii, następnie Jan Paweł II podczas pielgrzymki do Ojczyzny w 1979 roku oraz biskupi episkopatu Polski, którzy w maju 1987 roku dziękowali za beatyfikację Edyty Stein.

28 maja 2006 roku na teren byłego obozu KL Auschwitz II-Birkenau przybył papież Benedykt XVI, jednak nie sprawował tu Mszy św., lecz przewodniczył modlitwie przy pomniku ofiar w Brzezince. Na terenie dawnego obozu, gdzie funkcjonowały specjalnie zaprojektowane i wzniesione zespoły komór gazowych z krematoriami, odbywają się liczne nabożeństwa, modlitwy ekumeniczne i międzyreligijne, rzadko jednak celebrowana jest Najświętsza Ofiara Mszy św.

13 października 1972 roku, w pierwszą rocznicę beatyfikacji o. Maksymiliana Kolbe, Mszę św. na terenie byłego obozu w Brzezince odprawił mający polskie korzenie, nieżyjący już kard. Jan Król, arcybiskup Filadelfii i przewodniczący Konferencji Episkopatu Katolickiego Stanów Zjednoczonych. Wspólnie z nim modlił się przy ołtarzu m.in. kard. Karol Wojtyła.

W rozmowie z Radiem Watykańskim metropolita krakowski tak wspominał tamten dzień: „Na tle wielkiej figury błogosławionego Kolbego i jeszcze większego Krzyża, wzniesiono ołtarz, który otoczyła prawie półmilionowa rzesza wiernych, przybyłych z całej Polski, i delegacje z różnych krajów. Dzień był ponury, chwilami nawet mżyło. Ci, co przeżyli obóz i uczestniczyli w nabożeństwie mówili, że ta ponurość przypominała tamte niekończące się dni”.

W uroczystościach udział wzięło dwóch kardynałów z Rzymu, kard. Paolo Bertoli (zmarły w 2001 roku), prefekt Kongregacji ds. Spraw Kanonizacyjnych, i kard. John Wright (zmarły w 1979 roku), prefekt Kongregacji ds. Spraw Duchowieństwa.

„Uderzyło nas jeszcze jedno: tajemnicza, prawie mistyczna cisza tej półmilionowej rzeszy pielgrzymów i uczestnictwo we Mszy św. pełne religijnego przejęcia. Wystarczy stwierdzić, że kilkudziesięciu kapłanów rozdawało Komunię św.” – wspominał kard. Wojtyła. „Miało się wrażenie, jakoby ta półmilionowa rzesza wiernych, zgromadzonych przy ołtarzu Pańskim na terenie byłego obozu Oświęcim-Brzezinka, wyrosła z prochów męczenników XX wieku pomordowanych w obozach śmierci” – dodał przyszły papież.

7 czerwca 1979 r. podczas szóstego dnia I pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny, po odwiedzinach w Kalwarii Zebrzydowskiej i Wadowicach, papież przybył śmigłowcem do Oświęcimia. W ciszy nawiedził celę śmierci wówczas jeszcze błogosławionego o. Maksymiliana w bloku numer 11. Tu uklęknął i złożył kwiaty. Pozostawił świecę. Pod Ścianą Strąceń na dziedzińcu bloku 11, gdzie Niemcy w latach 1941-1943 rozstrzelali kilka tysięcy osób, modlił się i złożył wieniec.

Następnie w Birkenau Jan Paweł II odprawił Mszę św. dla ponad miliona wiernych, w koncelebrze z dwustoma biskupami i księżmi – dawnymi więźniami hitlerowskich obozów koncentracyjnych. Osobiście udzielił Komunii św. grupie dawnych więźniów.

W homilii wypowiedział m.in. słynne słowa: „Przybywam tu dzisiaj jako pielgrzym. Wiadomo, że nieraz tutaj bywałem… bardzo wiele razy! Wiele razy schodziłem do celi śmierci Maksymiliana Kolbe, wiele razy klękałem pod murem zagłady i przechodziłem wśród rozwalonych krematoriów Brzezinki. Nie mogłem tutaj nie przybyć jako papież”.

Ołtarz polowy znajdował się na rampie obozowej, w centralnym miejscu terenu obozowego. Wśród pielgrzymów wyróżniali się ludzie w pasiakach – byli więźniowie obozów koncentracyjnych. Papież poświęcił kamień węgielny pod budowę oświęcimskiego kościoła św. Maksymiliana, a następnie przeszedł nieopodal granitowych tablic z napisami w różnych językach. Upamiętniają one ofiary zagłady różnych narodów. Papież, nieco dłużej zatrzymał się przy tablicach z napisami po polsku, rosyjsku i hebrajsku. Przed 19.00 papieski śmigłowiec wystartował z Brzezinki, i odleciał do Krakowa.

Z kolei 10 maja 1987 na terenie byłego obozu koncentracyjnego w Brzezince około 25 biskupów Konferencji Episkopatu Polski modliło się podczas Mszy św. dziękczynnej za beatyfikację Edyty Stein. Liturgii przewodniczył prymas Polski kard. Józef Glemp, słowa powitania wypowiedział ówczesny metropolita krakowski kard. Franciszek Macharski, a kazanie wygłosił zmarły w 2007 roku ordynariusz diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej bp Ignacy Jeż – były więzień obozu w Dachau. Z ramienia episkopatu RFN obecny był nieżyjący już biskup pomocniczy Kolonii Josef Plöger. W uroczystościach udział wzięło około 10 tys. wiernych, w tym byli więźniowie obozu.

Siostrę Benedyktę od Krzyża – karmelitankę i Żydówkę, która zginęła w komorze gazowej niemieckiego obozu Auschwitz II- Birkenau – wyniósł na ołtarze 1 maja 1987 roku w Kolonii papież Jan Paweł II.

Wśród hierarchów, którzy wezmą udział w rocznicowych uroczystościach 9 sierpnia br. z okazji 70 rocznicy śmierci Edyty Stein będą m.in. przedstawiciele diecezji, na terenie których żyła święta. Z Niemiec przyjadą: ordynariusz archidiecezji kolońskiej, kard. Joachim Meisner, który wygłosi kazanie; ordynariusz diecezji Münster, bp Felix Genn; ordynariusz diecezji Hildesheim, bp Norbert Trelle oraz ordynariusz diecezji Speyer, bp Karl-Heinz Wiesemann. Holenderską diecezję Roermond, na terenie której św. Teresa Benedykta przebywała w karmelitańskim klasztorze w Echt tuż przed deportacją do Auschwitz, reprezentował będzie ordynariusz bp Frans Jozef Marie Wiertz. Lubliniec, miejsce związane z dzieciństwem Edyty Stein, reprezentować będzie natomiast ordynariusz diecezji gliwickiej, bp Jan Kopiec, a Wrocław, gdzie święta przyszła na świat i przez długi czas mieszkała oraz studiowała – metropolita wrocławski, abp Marian Gołębiewski. Gospodarzem modlitewnego spotkania będzie bp Tadeusz Rakoczy – ordynariusz diecezji bielsko-żywieckiej, obejmującej tereny byłego obozu niemieckiego, gdzie karmelitanka została zagazowana, a jej ciało spalone.

Obóz Auschwitz powstał w 1940 r. Kompleks obozowy składał się z trzech części. W 1940 roku utworzono obóz Auschwitz I (tzw. Stammlager – obóz macierzysty). Pierwszy transport więźniów dotarł tam 14 czerwca 1940 r. Składał się z 728 mężczyzn z więzienia w Tarnowie. Dwa lata później pierwszy transport więźniów przybył do Auschwitz II, czyli do Birkenau (Brzezinki). Masowe uśmiercanie Żydów rozpoczęto tu już w pierwszych miesiącach 1942 r. Auschwitz III stanowiło ok. 40 podobozów (Aussenlager), spośród których największy znajdował się w Monowicach (Monowitz). W obozie Auschwitz-Birkenau w latach 1940-45 hitlerowcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, ale także ok. 75 tys. Polaków oraz tysiące Romów, jeńców sowieckich i przedstawicieli innych narodów.