Papieskie nominacje dla chińskich biskupów

Aż czterech biskupów Kościoła katolickiego w Chinach, w tym dwóch z tzw. „patriotycznego”, formalnie nie uznającego władzy papieża, powołał Benedykt XVI na członków XI zgromadzenia zwyczajnego Synodu Biskupów nt. Eucharystii.

Listę 36 kardynałów, biskupów i księży, którzy wezmą udział w rozpoczynającym się 2 października spotkaniu, ogłosiło 8 września Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej. Nie ma na niej natomiast żadnego polskiego hierarchy.
Znalazło się na niej 15 kardynałów – kurialnych i diecezjalnych, 8 arcybiskupów, 11 biskupów, 1 generał zakonu (jezuitów) i 1 przełożony ruchu kościelnego („Comunione e Liberazione”). Wśród członków Synodu jest czterech biskupów katolickich Kościołów wschodnich: syro-malabarskiego, maronickiego, ukraińskiego (greckokatolickiego) i melchickiego. Jednym z nominatów jest prałat Opus Dei bp Javier Echevarria Rodriguez. Zgodnie z przepisami kościelnymi, w każdym posiedzeniu synodalnym biorą udział, oprócz osób mianowanych przez Papieża, także delegaci konferencji episkopatu z całego świata, przedstawiciele zakonów i – z urzędu – szefowie urzędów kurii rzymskiej.

Największe jednak wrażenie wywarła wiadomość, iż Papież umieścił na swej liście czterech biskupów z Chin. Dwaj z nich: Anthony Li Duan, arcybiskup Xi’an i Aloysius Li Jin Luxian, biskup Szanghaju są oficjalnie uznawani przez chińskie władze komunistyczne jako członkowie tzw. Patriotycznego Stowarzyszenia Katolików Chińskich, utworzonego w 1957 r. Formalnie nie utrzymuje ono kontaktów ze Stolicą Apostolską i nie uznaje Papieża za głowę Kościoła. Obaj hierarchowie są bardzo sędziwi, bp Jin Luxian liczący 89 lat (bp Li Duan ma 78 lat). Pod koniec października 2003 odwiedził on z tygodniową wizytą Polskę i m.in. udzielił wywiadu KAI.

Mimo że obaj są biskupami „patriotycznymi”, nie uchroniło ich to od długich, ponad 20-letnich pobytów w komunistycznych więzieniach i obozach pracy. Arcybiskup z Xi’an uchodzi za autorytet moralny Kościoła oficjalnego i nigdy nie godził się na jakiekolwiek ustępstwa w sprawach wiary i moralności katolickiej.

Dwaj pozostali nominaci: Lucas Li Jingfeng (81 lat) z Fengaxiang (prowincja Shaanxi) i Joseph Wei Jingyi (47 lat) z Qiqiharu (Mongolia Wewnętrzna) należą do Kościoła „nieoficjalnego”; ten pierwszy dopiero niedawno uzyskał uznanie władz państwowych, a drugi w ogóle nie jest jeszcze uznany.

Ojciec Święty mianował członkami Synodu jeszcze dwóch innych biskupów narodowości chińskiej: kard. Paula Shan Kuo-hsi z Tajwanu i bp. Josepha Zen Ze-kiuna z Hongkongu, ale w ich przypadku nie ma problemu z uznaniem ważności ich urzędu, byli bowiem mianowani biskupami przez Papieża.

Powyższe nominacje są pierwszymi tego rodzaju decyzjami papieskimi od czasu dojścia do władzy z Chinach w 1949 r. komunistów i zerwaniu przez nich i – na ich żądanie – także przez miejscowych katolików stosunków ze Stolicą Apostolską. Gdy na przełomie kwietnia i maja 1998 r. zebrało się w Watykanie zgromadzenie specjalne Synodu Biskupów dla Azji, Jan Paweł II zaprosił do udziału w nim dwóch hierarchów chińskich z diecezji Wanxian z Kościoła „patriotycznego”: Matthiasa Duan Yinminga i Josepha Xi Zhixuana, których zatwierdził jako biskupów jeszcze Pius XII. Jednak władze chińskie nie zgodziły się na ich wyjazd do Rzymu. Jedynym przejawem ich duchowej obecności, a zarazem braku wolności religijnej w Chinach, były dwa puste miejsca w auli synodalnej.

Pierwsze reakcje prasowe na mianowanie przez Papieża biskupów „patriotycznych” i „podziemnych” na członków Synodu wskazują, że dla Stolicy Apostolskiej Kościół katolicki w Chinach jest jeden, niezależnie od podziałów w nim, wywołanych polityką władz. Od wielu lat większość biskupów (co najmniej 85 proc.) w najludniejszym kraju świata prosi o uznanie i pojednanie z Papieżem i Kościołem powszechnym. W ostatnich miesiącach Stolica Apostolska mogła mianować biskupów pomocniczych dla Szanghaju i Xi’an i rząd udzielił na to zgody.
Zdaniem komentatorów, obecne decyzje papieskie są także „ciepłym i przyjacielskim” zaproszeniem ze strony Watykanu pod adresem Pekinu, aby bez obaw otworzył się na dialog ze Stolicą Apostolską. W przemówieniu do korpusu dyplomatycznego 12 maja Benedykt XVI wyraził życzenie, aby kraje, nie utrzymujące dotychczas stosunków ze Stolicą Apostolską, jak najszybciej wysłały do niej swych przedstawicieli. Jednym z nich są właśnie Chiny. Również wielu miejscowych biskupów próbuje przekonać władze, że ich więzi z Watykanem są częścią wolności religijnej, jakiej potrzebują katolicy i że niczym nie zagraża to bezpieczeństwu państwa.
Przedstawiciele watykańscy wyrażają nadzieję, że tym razem władze chińskie zezwolą wszystkim mianowanym przez Papieża delegatom na przyjazd do Rzymu.