Parafia jako wspólnota pokoju i troski o człowieka. Dziedzictwo duchowe papieża Jana XXIII

Święty Jan XXIII (Angelo Giuseppe Roncalli, 1881–1963) był papieżem w latach 1958–1963. Znany jako „Dobry Papież Jan”, zyskał miłość wiernych swoją prostotą, ciepłem i otwartością na ludzi. W 1962 roku zwołał Sobór Watykański II, który zapoczątkował głęboką odnowę Kościoła. Jego encykliki, zwłaszcza Mater et Magistra i Pacem in Terris, stanowią filary katolickiej nauki społecznej XX wieku. Był papieżem dialogu, pokoju i godności człowieka. Został kanonizowany przez papieża Franciszka w 2014 roku.

W nauczaniu św. Jana XXIII parafia to nie tylko struktura kościelna, ale żywa wspólnota ludzi, których łączy nie tylko wspólna wiara, ale również odpowiedzialność za siebie nawzajem, za lokalną społeczność i za świat. Papież ten kładł ogromny nacisk na personalizm chrześcijański, czyli godność każdej osoby i jej miejsce w harmonijnym społeczeństwie.

„Kościół jako Matka i Nauczycielka (…) troszczy się o cały człowieczy byt – o duszę, ale i o warunki życia godnego osoby ludzkiej.”
— Mater et Magistra, 1

Fundament życia społecznego

Jan XXIII wierzył, że zmiany w świecie zaczynają się od małych wspólnot, od konkretnych relacji międzyludzkich. W jego oczach parafia jest przestrzenią, gdzie uczymy się pokoju, sprawiedliwości i solidarności, ponieważ tam spotykają się ludzie różnych środowisk, zawodów i poglądów, by żyć Ewangelią.

„Prawdziwa wspólnota opiera się na prawdzie, buduje w sprawiedliwości, żyje miłością i dojrzewa w wolności.”
— Pacem in Terris, 35

To zdanie odnosi się zarówno do relacji między państwami, jak i do małych społeczności lokalnych. Parafia, jako podstawowa komórka Kościoła, może być szkołą tych wartości, jeśli żyje autentycznym duchem wspólnoty.

Odpowiedzialność za świat i stworzenie

Choć ekologia nie była głównym tematem jego nauczania, Jan XXIII jako jeden z pierwszych papieży zwracał uwagę na skutki postępu technicznego i przemysłowego dla człowieka i środowiska. W Mater et Magistra wyraził niepokój o nierównowagę pomiędzy rozwojem technologicznym a etycznym:

„Nie wszystko, co technicznie możliwe, jest moralnie dozwolone. Człowiek musi kierować się sumieniem, a nie tylko zyskiem.”
— Mater et Magistra, 190

Troska o środowisko naturalne, choć nie nazwana jeszcze „ekologią integralną”, obecna jest w jego myśleniu jako odpowiedzialność za świat, który Bóg powierzył człowiekowi nie do wyzysku, lecz do pielęgnacji. Parafie mogą i powinny podejmować tę troskę – od nauczania o umiarkowaniu i szacunku dla przyrody, po konkretne lokalne inicjatywy: ogrody parafialne, ograniczanie plastiku, edukację ekologiczną dla dzieci.

Parafia jako miejsce pokoju

Jan XXIII szczególnie mocno podkreślał wartość pokoju jako owocu sprawiedliwości i wzajemnego szacunku. Pacem in Terris, jego ostatnia encyklika, opublikowana w cieniu zimnej wojny, była apelem o pokój, ale także o przemianę relacji międzyludzkich – również tych najbliższych.

„Pokój nie może być zbudowany inaczej jak tylko na fundamencie prawdy, sprawiedliwości, miłości i wolności.”
— Pacem in Terris, 167

Parafia, jeśli żyje tym duchem, staje się miejscem pojednania, dialogu i troski o dobro wspólne – zaczynając od rodzin, sąsiadów, dzieci i osób starszych.

Wspólnota, która zmienia świat

Święty Jan XXIII zostawił Kościołowi wizję parafii jako szkoły człowieczeństwa, odpowiedzialności i pokoju. Wspólnoty parafialne mają moc kształtować świat – nie przez wielkie programy, ale przez codzienne życie Ewangelią w duchu solidarności i troski o drugiego człowieka i o stworzenie.

W dzisiejszych czasach, gdy wiele osób doświadcza samotności, niepokoju i chaosu informacyjnego, parafia może być miejscem zakorzenienia, nadziei i wspólnego działania. W duchu św. Jana XXIII warto odkrywać ją na nowo – jako żywe serce Kościoła lokalnego i zaczyn przemiany całego społeczeństwa.

Aktywna Parafia 2025

Dlatego Fundacja Polska z Natury zaangażowała się w konkurs Aktywna Parafia, który co roku organizowany jest przez Katolicką Agencję Informacyjną oraz Caritas Polska. Konkurs ma na celu pokazanie szerokiej publiczności ciekawych oraz wyjątkowych parafii, w których zwykli ludzie dokonują niezwykłych rzeczy. Chcemy pokazać działalność charytatywną, inicjatywy ewangelizacyjne, promowanie zdrowego trybu życia oraz budowanie wspólnoty przez społeczności lokalne.„Parafia często jest ogniskiem wokół którego koncentruje się lokalna społeczność, często prowadzą też bardzo ciekawą działalność prozdrowotną i ekologiczną. W tym roku dodajemy kategorię zaangażowanie na rzecz środowiska” – mówił , prezes KAI Marcin Przeciszewski podczas konferencji w siedzibie agencji.

Formularz zgłoszeniowy oraz szczegóły można znaleźć pod tym linkiem. Zgłoszenia można przesyłać do 14 maja, a miesiąc później, 14 czerwca zostaną ogłoszone wyniki.