Parafia – przestrzeń wiary i spotkania. Papież Benedykt XVI o wspólnotach lokalnych

W świecie, który coraz częściej doświadcza fragmentacji i anonimowości, Kościół nieustannie przypomina o potrzebie wspólnoty – realnej, zakorzenionej w codziennym życiu, bliskiej. Benedykt XVI, papież i teolog głębokiej refleksji, często mówił o parafii jako przestrzeni wiary, modlitwy i odpowiedzialności, gdzie wiara staje się doświadczeniem wspólnotowym, a nie tylko indywidualną sprawą.

Parafia jako miejsce spotkania z Chrystusem

Dla papieża Benedykta XVI parafia była przede wszystkim miejscem spotkania z Jezusem Chrystusem – obecnym w Eucharystii, Słowie i we wspólnocie wierzących. Podczas wizyty duszpasterskiej w rzymskiej parafii św. Feliksa z Kantalicjo (2007), powiedział:

„Parafia jest miejscem, gdzie uczymy się żyć naszą wiarą razem z innymi, w braterskiej wspólnocie, która rodzi się z Eucharystii.”

Podkreślał, że bez zakorzenienia w lokalnej wspólnocie chrześcijanin narażony jest na duchową powierzchowność. Parafia ma być znakiem jedności i życia Kościoła „od wewnątrz”.

Parafia a kultura spotkania i odpowiedzialności

W encyklice Deus Caritas Est (2005), Benedykt XVI ukazuje Kościół jako wspólnotę wiary i miłości, której lokalnym wyrazem jest właśnie parafia:

„Miłość bliźniego zakorzeniona w miłości Boga jest przede wszystkim zadaniem dla każdej poszczególnej wspólnoty wierzących, także tej najmniejszej – parafialnej.”
— Deus Caritas Est, 20

To tu, w bliskim sąsiedztwie, uczymy się chrześcijańskiej miłości, troski o innych i wspólnego dźwigania życiowych ciężarów. Parafia to nie tylko „punkt usług religijnych”, ale żywy organizm miłości i duchowego wzrostu.

W innej encyklice, Sacramentum Caritatis (2007), papież zwraca uwagę, że liturgia – szczególnie Eucharystia – jest sercem życia wspólnoty parafialnej:

„Społeczność parafialna winna być ukierunkowana na Eucharystię, która buduje Kościół; jest ona wezwaniem do autentycznej komunii i głębokiego nawrócenia.”
— Sacramentum Caritatis, 66

Parafia jako miejsce troski o stworzenie

W duchowości Benedykta XVI troska o wspólnotę parafialną to nie tylko modlitwa i liturgia, ale również odpowiedzialność za świat stworzony – środowisko, przyrodę, lokalną przestrzeń, w której żyjemy. Papież-emeryt już wiele lat przed encykliką Laudato si’ Franciszka akcentował, że ekologia musi być integralną częścią życia chrześcijanina.

W orędziu na Światowy Dzień Pokoju w 2010 roku Benedykt XVI napisał:

„Kościół ma odpowiedzialność za stworzenie i musi bronić nie tylko ziemi, wody i powietrza jako darów stworzenia należących do wszystkich, ale przede wszystkim musi bronić człowieka przed zniszczeniem samego siebie.”
— Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 2010

Troska o przyrodę nie jest więc dodatkiem do życia duchowego, ale konkretnym przejawem miłości bliźniego i Boga, który powierzył człowiekowi ziemię jako wspólne dobro.

Dlatego parafia – jako wspólnota lokalna – powinna też być miejscem, gdzie promuje się ekologiczne postawy: oszczędność wody i energii, odpowiedzialną gospodarkę odpadami, ochronę lokalnych terenów zielonych, a nawet tworzenie ogrodów parafialnych i wspólnotowych. Benedykt XVI nazywał to „ekologią człowieka” – czyli takim stylem życia, który wyraża szacunek zarówno dla stworzenia, jak i dla jego Stwórcy.

W encyklice Caritas in Veritate (2009) pisał:

„Obowiązkiem chrześcijan jest kierowanie się odpowiedzialnością wobec stworzenia i przekazywanie przyszłym pokoleniom świata w lepszym stanie.”
— Caritas in Veritate, 48

W Polsce, gdzie parafie często obejmują nie tylko centra miast, ale także wsie, lasy, pola i rzeki, ochrona przyrody lokalnej może być wyjątkowym znakiem dojrzałości duchowej i społecznej wspólnoty parafialnej. To również bardzo czytelne świadectwo dla świata, że chrześcijaństwo nie jest oderwane od życia, ale właśnie głęboko z nim złączone.

Przyszłość wiary zależy od żywych wspólnot lokalnych

Benedykt XVI wielokrotnie przestrzegał przed „sekularyzacją od wewnątrz” – zjawiskiem, w którym Kościół zewnętrznie istnieje, ale wewnętrznie traci ogień wiary i świadectwa. Remedium na to jest ożywiona, modląca się i służąca parafia, zakorzeniona w liturgii, słowie Bożym i autentycznej komunii.

W 2009 roku, podczas spotkania z duchowieństwem w Bressanone, mówił:

„Wspólnota parafialna musi być żywa – z ludzi, którzy się znają, którzy wspólnie przeżywają liturgię, którzy troszczą się o siebie nawzajem, którzy dzielą radości i cierpienia życia. To nie może być anonimowa masa. To musi być żywy organizm.”

To słowa szczególnie ważne dla Polski – kraju o silnych tradycjach parafialnych, ale też kraju, gdzie dziś wielu wierzących oddala się od życia wspólnotowego. Papież Benedykt przypomina: bez parafii, Kościół traci swoje „płuca” – miejsce, gdzie oddycha wiara codzienna, praktyczna, wspólnotowa.

W duchu Benedykta XVI możemy powiedzieć: odnowa Kościoła nie przyjdzie z zewnątrz ani z góry, ale z wnętrza – z żywej modlitwy, wiernej liturgii i wspólnot, które są zakorzenione w parafiach. Tam zaczyna się przyszłość wiary – i tam też możemy dziś odnaleźć drogę nadziei.

Aktywna Parafia 2025

Dlatego Fundacja Polska z Natury zaangażowała się w konkurs Aktywna Parafia, który co roku organizowany jest przez Katolicką Agencję Informacyjną oraz Caritas Polska. Konkurs ma na celu pokazanie szerokiej publiczności ciekawych oraz wyjątkowych parafii, w których zwykli ludzie dokonują niezwykłych rzeczy. Chcemy pokazać działalność charytatywną, inicjatywy ewangelizacyjne, promowanie zdrowego trybu życia oraz budowanie wspólnoty przez społeczności lokalne. W tym roku po raz pierwszy można zgłaszać prace w kategorii “środowisko”. W Polsce mamy ponad 10 tys. parafii, ale nieczęsto mówimy o pozytywnych zjawiskach, które w nich zachodzą. „Ludzie mają ogromne możliwości i potencjał. Tylko trzeba trochę ich obudzić – i tak się stało w Jedlni. To parafia z tradycjami, tam miał swój dwór król Władysław Jagiełło, który ufundował pierwszy kościół w Jedlni w XV w.(…)Dzięki temu konkursowi mogliśmy zaistnieć i pokazać wszystkie nasze stowarzyszenia i grupy. To była ogromna radość i dowartościowanie dla parafian. Za mało się chwalimy jako kraj i jako Kościół, żem mamy tyle pięknych parafii” – powiedział podczas konferencji inaugurującej konkurs ks. Janusz Smerda, proboszcz parafii pw. św. Mikołaja w Jedlni, zwycięzcy ubiegłorocznej edycji.

Formularz zgłoszeniowy oraz szczegóły można znaleźć pod tym linkiem. Zgłoszenia można przesyłać do 14 maja, a miesiąc później, 14 czerwca zostaną ogłoszone wyniki.