Patriarcha Moskwy o braterskich stosunkach z katolikami

Patriarcha moskiewski i Wszechrusi Aleksy II przesłał życzenia świąteczne Janowi Pawłowi II, proponując jednocześnie wznowienie „braterskich kontaktów” między Patriarchatem Moskiewskim a Stolicą Apostolską.

Poinformowały o tym zagraniczne agencje prasowe, powołując się na agencję rosyjską Interfax, która jako pierwsza podała tę wiadomość. Nie ma jej natomiast jeszcze na stronie internetowej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP).
„Z uczuciem braterskiej miłości w Chrystusie przesyłamy Wam najserdeczniejsze życzenia z okazji radosnego i zbawczego święta przyjścia na świat Pana naszego Zbawiciela” – napisał zwierzchnik RKP do Ojca Świętego. Zaprosił go następnie do „podjęcia na nowo braterskich kontaktów”, dodając jednocześnie, że będzie się modlił, aby Bóg dał Biskupowi Rzymu „życie w pokoju i wiele darów” w nowym roku.
Komentatorów rosyjskich i zagranicznych zaskoczył zarówno sam fakt przesłania takich życzeń, jak i może jeszcze bardziej ich bardzo serdeczny i ciepły ton. Zdaniem większości komentarzy, oznacza to nowy rozdział w kontaktach katolicko-prawosławnych, a zwłaszcza między Kościołem katolickim a Patriarchatem Moskiewskim.
Przez większą część mijającego roku były one bardzo napięte, a nawet wręcz lodowate, główną zaś tego przyczyną było podniesienie 11 lutego br. przez Jana Pawła II czterech dotychczasowych administratur apostolskich na terenie Rosji do rangi diecezji. RKP uznał to za oznakę złej woli ze strony Stolicy Apostolskiej, widząc w tym kolejny przejaw prozelityzmu., uprawianego jakoby przez Kościół katolicki na „kanonicznym obszarze prawosławnym”, jakim – według Patriarchatu – jest Rosja, a także niektóre inne dawne republiki sowieckie, zwłaszcza Białoruś i Ukraina.
Mimo wielokrotnych wyjaśnień ze strony katolickiej istoty zmian, wprowadzonych przez Papieża, RKP regularnie podtrzymywał swe zarzuty i podejmował nawet szereg kroków, zaostrzających jeszcze sytuację. W ślad za zamrożeniem kontaktów kościelnych poszły też decyzje władz państwowych i od kwietnia do września br. odmówiono prawa wjazdu do Rosji pięciu duchownym katolickim, m.in. biskupowi Jerzemu Mazurowi, który na mocy dekretu papieskiego o utworzeniu diecezji jest obecnie biskupem diecezji św. Józefa w Irkucku. Ponadto w całym kraju odbywały się w mijającym roku manifestacje antykatolickie, organizowane przez różne ugrupowania prawosławne, choć formalnie bez zaangażowania w to Kościoła oficjalnego.
Niezależnie od zawieszenia w praktyce wszelkich kontaktów z Patriarchatem Moskiewskim (m.in. w lutym Moskwa odwołała zapowiedziany znacznie wcześniej przyjazd przewodniczącego Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan kard. Waltera Kaspera) Stolica Apostolska utrzymywała, a nawet rozwijała w tym czasie stosunki z wieloma innymi wspólnotami prawosławnymi. Na przykład w maju Ojciec Święty odwiedził Bułgarię, gdzie odbył kilka spotkań i rozmów z kierownictwem miejscowego Kościoła prawosławnego, w Watykanie zaś gościli przedstawiciele Kościołów: Grecji i Rumunii (w tym drugi wypadku na czele delegacji stał osobiści zwierzchnik Kościoła, patriarcha Teoktyst).
Na razie trudno jeszcze przewidzieć, czy obecna inicjatywa patriarchy Aleksego II oznacza tylko gest dobrej woli (do czego zresztą skłaniają same święta, mające charakter rodzinny i przebiegające pod znakiem przebaczenia i pojednania), czy też będzie to początek rzeczywiście nowego etapu we wzajemnych stosunkach katolicko-prawosławnych, a zwłaszcza z Patriarchatem Moskiewskim. Należy pamiętać, że Stolica Apostolska i osobiście Jan Paweł II wielokrotnie wykazywali gotowość podjęcia w każdej chwili rozmów z Moskwą i spotkania się Ojca Świętego z patriarchą Aleksym II.