Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

„Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej Ziemi!” – te pamiętne słowa wypowiedziane na Placu Zwycięstwa w Warszawie, były mottem pierwszej pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Ojczyzny w czerwcu 1979 r. Pielgrzymka ta rozpoczęła nowy etap w historii Polski, jak również i historii Europy.
Pielgrzymka ta, rozpoczęta w Warszawie 2 czerwca 1979 roku, w wigilię uroczystości Zesłania Ducha Świętego, komentowana była w całej Europie jako obudzenie społeczeństwa polskiego po kilkudziesięcioletnim letargu komunistycznego uśpienia. Pielgrzymka ta – jak ją nazwał sam Jan Paweł II – była „bierzmowaniem dziejów naszego narodu”.
Jan Paweł II wystąpił wówczas w roli nie tylko pasterza Kościoła, ale i inspiratora przemian społecznych, jakie niebawem miały nastąpić w Polsce. Bez tej pielgrzymki do Polski nie byłoby „Solidarności”, nie byłoby Roku 1989, nie byłoby wreszcie dzisiejszego procesu integracji europejskiej.
Wszyscy pamiętamy te tłumy, jakie znienacka wyległy na place i ulice polskich miast poczynając od Warszawy, poprzez Gniezno, Częstochowę, Kraków i wreszcie Nowy Targ. Zobaczyliśmy zupełnie nową Polskę, solidarną i zjednoczoną wokół podstawowych wartości. Zobaczyliśmy siebie samych solidarnych i zjednoczonych.
Ten pierwszy pobyt Papieża-Polaka w Ojczyźnie, Jan Paweł II rozpoczął od przywrócenia rodakom ich godności. „Człowiek nie może siebie sam do końca zrozumieć bez Chrystusa. Nie może zrozumieć, ani kim jest, ani jako jest jego właściwa godność, ani jakie jest jego powołanie i ostateczne przeznaczenie. Nie może tego wszystkiego zrozumieć bez Chrystusa” – mówił na Placu Zwycięstwa w Warszawie.
W ten sposób zostało niejako ukoronowane duszpasterstwo Kościoła w okresie komunistycznego 40-lecia, powiedziałbym – tak charakterystyczna dla Kościoła w Polsce teologia wolności.
Będąc następnie w Gnieźnie, Jan Paweł II w proroczych słowach odsłonił wielką perspektywę swego pontyfikatu – uniwersalny sens misji Papieża-Słowianina.
„Czyż Chrystus tego nie chce, czyż Duch Święty tego nie rozsądza, ażeby ten Papież – Polak, Papież Słowianin, właśnie teraz odsłonił duchową jedność chrześcijańskiej Europy, na którą składają się wie wielkie tradycje: Zachodu i Wschodu” – mówił na gnieźnieńskich Wzgórzu Lecha.
I wreszcie Jan Paweł II ukazał dziedzictwo naszej narodowej a zarazem chrześcijańskiej kultury. „Kultura jest przede wszystkim dobrem wspólnym narodu. Kultura polska jest dobrem, na którym opiera się życie duchowe Polaków. Ona wyodrębnia nas jako naród. Ona stanowi o nas przez cały ciąg dziejów.” (Wzgórze Lecha; 3 czerwca) Jan Paweł II wzywał nas wówczas ze wszystkich sił do wierności dziedzictwu naszej kultury. Jakże słowa te są aktualne także i dziś, u progu integracji Polski ze strukturami zjednoczonej Europy!
Jan Paweł II przebywając w narodowym sanktuarium na Jasnej Górze ukazywał nam czym jest „duchowa wolność w sytuacji niewoli”.
Stojąc na Jasnogórskim Szczycie mówił: „Tak więc słowo , które nas zawsze boli, w tym jednym miejscu nas nie boli. W tym jednym odniesieniu napełnia nas ufnością, radością posiadania wolności! Tutaj zawsze byliśmy wolni!”
Dodał przy tym, że „Jasna Góra jest prawdziwym sanktuarium narodu. Trzeba przykładać ucho do tego świętego miejsca, aby czuć jak bije serce Narodu w sercu Matki!”
Tam też – wzorem Prymasa Tysiąclecia i polskiego Episkopatu dokonał zawierzenia Kościoła w Polsce Maryi.
Z kolei podczas spotkania z ludźmi pracy ze Śląska przybyłymi na Jasną Górę Jan Paweł II upomniał się wyraźnie o godność pracy ludzkiej. Nauczanie społeczne tam wyrażone – upom
nienie się w naszym imieniu o godność pracownika – stało się podstawą programu społecznego powstałej w kilkanaście miesięcy później „Solidarności”.
Na trasie tej papieskiej pielgrzymki nie zabrakło również Oświęcimia. Tam Jan Paweł II oddał hołd zamordowanym Polakom i Żydom. Nawiązując do tragedii Żydów, mówił o nich jako o wyjątkowym narodzie, który otrzymał od Boga przykazanie „nie zabijaj!”, a w szczególnej mierze doświadczył na sobie zabijania. Wizyta w tym obozie zagłady była bardzo ważnym akcentem otwierającym dialog tego papieża ze środowiskami żydowskimi, z judaizmem, co jest tak charakterystycznym rysem jego pontyfikatu.
Będąc w Oświęcimiu Jan Paweł II nawiązał również do męczeńskiej ofiary O. Maksymiliana Kolbe, ukazując go jako patrona na dzisiejsze czasy.
I wreszcie – jako epilog – można przytoczyć niezwykle ważne słowa Papieża, skierowane podczas tej pielgrzymki do polskich biskupów podczas spotkania z Konferencją Episkopatu. Już wówczas Jan Paweł II w sposób proroczy mówił o warunkach zjednoczenia Europy. „Chrześcijaństwo – powiedział – musi podjąć na nowo swój udział w kształtowaniu duchowej jedności Europy. Same racje ekonomiczne i polityczne jej nie ukształtują. Musimy zstąpić głębiej: do racji etycznych. Episkopat Polski, wszystkie Episkopaty i Kościoły Europy, mają tu ogromne zadanie do spełnienia”. (Częstochowa, 5 czerwca)