Pierwszy Wyższy Instytut Nauk Religijnych

Pierwszy w kraju Wyższy Instytut Nauk Religijnych powstał w Częstochowie. Powołała go na mocy dekretu z 3 maja br. watykańska Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego.

Instytut zacznie działać pod nazwą „Wyższy Instytut Teologiczny im. Najświętszej Maryi Panny Stolicy Mądrości”. – To pierwszy taki instytut w Polsce – podkreśla ks. dr hab. Marian Duda, jego rektor.

Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego (ds. Seminariów i Instytutów Naukowych) wzięła pod uwagę prośbę kard. Stanisława Dziwisza, Wielkiego Kanclerza Uniwersytetu Papieskiego Krakowskiego Jana Pawła II, będącego jego prawnym reprezentantem i erygowała Wyższy Instytut Teologiczny im. Najświętszej Maryi Panny Stolicy Mądrości – „po upewnieniu się, że Wyższy Instytut Nauk Religijnych znajdujący się w Częstochowie według norm wydanych przez Stolicę Świętą dla Instytutów tego rodzaju – za pozwoleniem Rady Wydziału Teologicznego wspomnianego Uniwersytetu (…) należycie jest zorganizowany przede wszystkim w tym, co dotyczy nauczających i programów studiów” – czytamy w dekrecie Kongregacji.

Równocześnie Kongregacja zaleciła, by częstochowski Instytut podlegał władzy i przewodnictwu Wydziału Teologicznego UPJPII w Krakowie. Uczący się w nim studenci będą mieli możliwość „osiągnięcia stopni akademickich Bakalaureatu i Licencjata w Naukach Religijnych”.

Dekret watykańskiej Kongregacji poleca, aby Wydział Teologiczny „nieustannie czuwał zarówno nad zachowywaniem, jak i rozwojem akademickiego stanu Instytutu, zwłaszcza w tym, co dotyczy jakości uczących i powagi studiów, zachowując wszystko, co należy zachowywać na mocy prawa, bez względu na jakiekolwiek przeciwne zarządzenia”.

3 maja 1981 r. bp Stefan Bareła powołał do istnienia Instytut Teologiczny w Częstochowie. Jego historia pokazuje, że był owocem założeń Soboru Watykańskiego II. Bp Stefan Bareła jako uczestnik Vaticanum II podjął decyzję zgromadzenia dokumentacji soborowej i rozpoczęcia nad nią naukowej refleksji pozwalającej wiernym realizować chrześcijańską misję w duchu soborowego „aggiornamento”. Zadanie to było realizowane przez Sekretariat Dokumentacji Soborowej (1966 r.).

Już 1 lutego 1967 r. bp S. Bareła zlecił ks. prof. Stanisławowi Grzybkowi prowadzenie wykładów o tematyce biblijno-soborowej. Zajęcia rozpoczęte 9 lutego odbywały się dwa razy w miesiącu w gmachu Kurii Diecezjalnej w Częstochowie i trwały do 1 czerwca 1967 r. Następnie bp Bareła powołał Studium Dokumentacji Soborowej w Częstochowie. Inauguracja Studium Soborowego odbyła się 1 października 1967 r. Doceniając intelektualny wysiłek diecezji częstochowskiej, 1 kwietnia 1969 r., Kongregacja Pro Institutione Catholica zezwoliła na posługiwanie się nazwą Instytut Dokumentów Soborowych Diecezji Częstochowskiej.

W tym samym okresie bp Bareła podjął próbę nawiązania współpracy naukowej między powstałym Instytutem Dokumentów Soborowych a Akademią Teologii Katolickiej (ATK) w Warszawie. Na jej podstawie księża, zakonnice i studenci świeccy uczęszczający w latach 1969-73 na wykłady i seminaria naukowe oraz spełniający określone wymogi mogli uzyskać stopień magistra teologii na ATK. Na skutek rewizji kierunku swych prac, Instytut Studiów Dokumentów Soborowych skupił się na prowadzeniu specjalizacji eklezjologicznej. Bp Bareła dekretem z 29 września 1972 r. erygował w Kościele częstochowskim Instytut Eklezjologiczno-Mariologiczny. Nazwa Instytutu uległa więc zmianie, przyjmując brzmienie odpowiadające preferowanemu kierunkowi badawczemu.

Gdy w 1974 r. Stolica Apostolska nadała ośrodkowi teologii w Krakowie nazwę Papieski Wydział Teologiczny, pojawiła się możliwość powrotu do obopólnej współpracy Częstochowy i Krakowa uwzględniającej oczekiwania bp. Bareły co do ustanowienia filii w stolicy biskupstwa maryjnego. Od roku akademickiego 1974/1975 studium licencjackie, podobnie jak Częstochowskie Seminarium Duchowne w Krakowie, zostało związane z PWT w Krakowie jako sekcja tegoż wydziału o profilu eklezjologiczno-mariologicznym. Jego ukończenie pozwalało uzyskać stopień naukowy licencjata teologii. Tak ukształtowany ośrodek dydaktyczno-naukowy posiadał własną strukturę. Na jego czele stał rektor ks. prof. dr hab. Stanisław Grzybek. W siedzibie Instytutu reprezentował go wicerektor – ks. dr Zenon Mońka, a od 23 października 1979 r. funkcję tę pełnił ks. dr Stanisław Włodarczyk. W skład Instytutu wchodził także dyrektor administracyjny, którym został ks. dr Ireneusz Skubiś i kierownicy poszczególnych sekcji.

Po wyborze Jana Pawła II, do wyrażenia własnego stanowiska, co do związków Instytutu z Papieskim Wydziałem Teologicznym został zobowiązany następca Papieża Jana Pawła II na stolicy biskupiej Krakowa, zarazem Wielki Kanclerz Papieskiego Wydziału Teologicznego – kard. Franciszek Macharski. Wydał on w tej sprawie pozytywną opinię 19 lutego 1979. Po posiedzeniu Komisji Episkopatu Polski ds. Nauki Katolickiej, która odbyła się 14 i 15 marca 1980 r., na wniosek bp. Bareły zostało zwołane nadzwyczajne spotkanie z przedstawicielami PWT w Krakowie. Wkrótce bp S. Bareła, po uzyskaniu ustnej aprobaty Stolicy Apostolskiej i przy poparciu samego Papieża powołał do życia Instytut Teologiczny w Częstochowie. Umowę o współpracy naukowej między PWT w Krakowie i Instytutem Teologicznym w Częstochowie podpisano 1 października 1981 r. Zatwierdzenie częstochowskiego Instytutu jako filii PWT w Krakowie przez Kongregację ds. Wychowania Katolickiego nastąpiło 30 stycznia 1982 r. Na mocy umowy z 3 maja 1981 r. sekcja eklezjologiczno-mariologiczna włączona została do PWT.

Wejście w życie Instrukcji Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego z dnia 28 czerwca 2008 r., dotyczącej reformy Wyższych Instytutów Nauk Religijnych, daje Instytutowi Teologicznemu w Częstochowie nowy impuls do dalszego rozwoju, zwłaszcza w dziele nowej ewangelizacji, a także podnosi jego status akademicki i prawny.

Więcej informacji na temat uczelni na stronie www.wit.czestochowa.opoka.org.pl